Tíminn - 20.08.1978, Blaðsíða 14

14
Sunnudagur 20. áeúst 107«
í herstöðinni á Thule i Grænlandi safna
menn í sjóði, en margur þolír
einangrunina ekki vel
100 konur
meðal
1400 karla
Vi6 setjum okkur fyrir hug-
skotssjónir mjög venjulegt
kvöld IherstöðinniiThule. lein-
um af klúbbunum er leikin
fjörug tónlist, en fleiri eru viö
barinn en á dansgólfinu. Þa6
eru karlmennirnir, sem sitja
þar. Astæöaner bæöi sú aö flest-
ar af stúlkunum eyöa fritima
sinum á herbergjum sinum og
einnig sú aö karlmenn eru i yfir-
gnæfandi meirihluta á stööinni.
Þar eru 1400 karlar og 100 stúlk-
ur og samkvæmt þvi ætti hver
stúlknanna aö geta dansaö viö
14 karlmenn á hverju kvöldi.
Einhverri stúlku kynni að
detta i hug aö þaö sé ekki ama-
legt aö mega velja á milli
manna, sem allir eru óöir og
uppvægir aö dansa viö þær. En
þó munu fáir öfunda stúlkurnar,
sem þarna búa. Þær hafa ekki
alla hópa ameriskra og danskra
karlmanna i kringum sig, þvi
svo háttar til á Thule, aö margir
karlanna eru kynvilltir. En
stúlkurnar eru þar eftirsóttar
eigi aö siöur. Þær eru stööugt
undir álagi. Þaö er glápt á þær
og talað um þær. Þær veröa •
aö læra þá list aö segja nei á
réttum tima og á réttu augna-
bliki. 100 stúlkur meðal 14 sinn-
um fleiri karlmanna.
En það hendir auövitaö oft aö
fólk verður ástfangiö þarna. Oft
hendir lika aö einhver stúlkn-
anna verður vanfær og aö einn
dans endi með hamingjusam-
legu brúökaupi.
Þannig var þaö til dæmis hjá
þeim Minnu og Jörgen Thom-
sen. Ekki var nóg meö aö þau
hittust þarna i herstöðinni. Þau
vorueinnig gefin saman þar og
þaö haföi ekki hent áöur. Ekki
svo aö skilja aö ekta ást og
brúökaup séu bannorö á Hiule,
heldur vegna þess aö vigsluna
geyma flestir, þar til þeir koma
heim til Danmerkur, heim til
Bandarikjanna, — eöa hvaöa
staðmenn annars nefna „heim”
á Thule. 1 augum sumra er stöö-
in meira „heima,” en nokkur
staöur annar.
Þeim Minnu og Jörgen þótti
aö minnsta kosti ekkert athuga-
vert viö þaö aö brúökaup þeirra
skyldi standa noröan heim-
skautsbaugs. Jörgen,sem er frá
Arósum hefur litið á Thule sem
heimkynni sitt frá þvi 1971.
Hann hitti fyrirkonu sina, þegar
hann fór tíl Danmerkur i orlof,
áriö 1974. Þau giftust og Jörgen
hélt til Thule á ný. Tveimur ár-
um seinna var hann skilinn og
þannig er margrahögum komiö
á Thule. Flestir munu skilja aö
hjónabandiö áerfitt uppdráttar,
þegar fólk er statt þúsundir
kilómetra hvort frá ööru. Að
vera á Thule, er ekki nákvæm-
lega þaö sama og aö fara i lang-
ferö.Slik dvöl er alveg sérstaks
eölis og hún er erfiö. — Þetta er
einangraö samfélag, sem i senn
er afar heillandi og afar óaölaö-
andi.
Minna, hin nýjakona Jörgens,
var aöstoðarkona á sjúkra-
heimili í Kaupmannahöfn, þeg-
ar hún áriö 1976, ákvaö aö fara
til Thule, ásamt samstarfskonu
sinni. Þær voru reiöubúnar aö
sameinast þeim minnihluta-
hópi, sem hinar 100 konur á
Thule mynda. Fyrst og fremst
ætluöu þær aö þéna peninga. Og
sizt af öllu heföi Minnu dreymt
um aö hún mundi giftast á
Thule.
— Dagurinn er fljótari aö liöa
núna, þegar viö höfum hvort
annaö, segja þau Minna og Jör-
gen. En ekki er geröur greinar-
munur á giftum og ógiftum. Viö
veröum aö láta okkur eitt litiö
herbergi nægja, eins og allir
aðrir. Viö veröum aö gera okkur
almenningsbaö og eldhús aö
góöu. Og börn? — Já, ef viö vilj-
um eiga börn, veröum viö aö
fara heim tíl Danmerkur. En
hér getum viö veriö, ef viö vilj-
-
Nokkrar
konur
segja
frá
ævinni í
búðunum
Þau Jörgen og Minna, sem fyrst uröu til aö gifta sig I stöðinni. Þau
standa hér uppi á Dundasfjalli viö Thule-búöirnar.
um þéna peninga, sem viö get-
um vel komiö i lóg. Viö höfum
nýlega keypt okkur sumarhús i
Danmörku og þaö heföum viö
aldrei getaö, án þeirra skatta-
ivilnana, sem Thule býöurupp á.
90.000.00 danskar krónur, takk
fyrir.
Þessum fyrstu hjónum, sem
vigö eru á Thule, (danski yfir-
maöurinn viö stöðina fram-
kvæmdi vigsluna) finnst einnig
sem fritiminnséfljótariaö liöa,
þegar tveir eru um aö deila
gleöi og sorg. Fritiminn er
nefnilega vandamál og þrátt
fyrir alla þá tómstundaiöju,
sem Thule býöur upp á, enda
allt of margir i ofdrykkju. Ekki
er dýrt aö lyfta sér upp eina
kvöldstund á Thule. Og það eru
einkum karlmennirnir, sem
falla i freistni, —ef til vill vegna
þess hve fátt er um konur. Og
konurnar 100 fara ekki varhluta
af þessu ástandi, — mennirnir
viija ræöa viö þær vandamál sin
og langanir og viija gæöa þeim á
þeim ódýru viiijföngum, sem
þarna bjóöast.
Fyrstu stúlkurnar
Ekki eru nema þrjú ár frá þvi
stúlkurnar fengu aðgang aö is
og myrkri herstöðvarinnar i
Thule, — og karlmannaheimi
hennar. Þetta var kvennaárinu
að þakka. Thule, þar sem sólin
sést ekki hálft áriö. Thule, sem
enginn heföi trúaö aö væri staö-
ur þar sem konur og þó einkum
danskar, gætu þrifizt. Nú þrem
árum siðar kemur i ljós aö flest-
ar stúlknanna þrifast meö ágæt-
um i stööinni. Aö visu koma upp
vandamál, en koma þau ekki
upp hvar sem fólk hefst viö?
Karlmennirnir segja að
stúlkurnar hafi átt þátt i aö
koma lifinu i stööinni i eðlilegt
horf.Þær taka þátt istörfunum i
stöðinni á jafnréttisgrundvelli,
eftir þvi sem mögulega er hægt.
Nærvera þeirra veldur þvi að
andrúmsloftiö er notalegra sé
litið fram hjá ýmsum smá
leiöindum, sem verða þegar þær
með nærveru sinni og vegna
kynferöis sins gera andrúms-
loftiö siöur notalegt.
Ekki eru nema þr jú ár frá þvi
er söngkonur meö hljómsveit-
um, sem komu i heimsókn, voru
einu kvenkynsverurnar, sem
fengu leyfi til aö stiga fæti á
Thule og þessar stúlkur varö aö
vernda meö lifvöröum, frá þvi
þegar þær komu og þar til þær
fóru. Hverja mi'nútu.
Náttúruleg þörf karlmann-
anna til ástalifs getur þvi á
stundum rænt þá hæfileikanum
til þess aö hugsa og haga sér
sæmilega.
En svo komu konurnar og sér-
stakar kvennabúöir voru inn-
réttaöar. En nú búa margar
kvennanna i karlabúöunum og
margir karlmenn i kvenna-
búöunum. Þessum eyöilegu
búöum, þar sem þaö er undir
hugmyndaflugi hvers og eins
karls eöa konu komiö, hvort
tekst aö gera hina smáu klefa
vistlega. Klefarnir standa viö
langan og kuldalegan gang, sem
minnir á herskála og þar sem
jafnan eru einhverjir á ferli og
þar sem næstum aldrei eru
tækifæri til hins minnsta einka-
lifs. Fólki úr ölium áttum er ætl-
aö að búa hér saman. Þetta
krefst sérstakra sálrænna hæfi-
leika. Annaö hvort láta menn
sig hafa þetta, — eða menn geta
ekki þolað við.
Sért þú kvenmaöur á Thule,
veröur þú tvimælalaust aö hafa
bein i nefinu.
Fyrrum dægurlagasöngkona.
Bodil Gamberini, man timana
tvenna á Thule.
Einmanaleiki og áfengi
Hér er fjöldi manna, sem ekki
getur haft stjórn á sér og fer þvi
i hundana, segir Bodil Gamber-
ini, sem i ágúst hefur unniö i
Thule i tvö ár.
— Thule er alls ekki staöur,
sem þú ættir aö flýja til, eigir þú
við persónuleg vandamál aö
glima. Þvert á móti verður fólk
aövera vel á sig komiö andlega.
Þú getur leyst fjárhagslegan
vanda þinn hér, en hafir þú viö
persónulegan vanda að etja,
mun hann aðeins stækka hér.
Ég tel aö þetta sé orsökin fyrir
þeim drykkjuskap, sem menn
leiðast hér út i.
— Þaö er lika of t erfitt aö vera
kona hér, þurfi hún ekki á öllum
þeim „tilboðum” aö halda, sem
hún fær, segir Hanna Henrik-
sen.
— F'ólk verður einmana á
Thule, hafi þaö engan aö tala viö
og samneyta dags daglega. Svo
eru takmörk fyrir þvi hve lengi
er hægt aö hafa félagsskap af
karlmönnunum, — fyrr eöa siö-
ar taka þeir aö fara fram á eitt-
hvaö meira.
Viösjáum aö i hvert sinn sem
ný stúlka kemur hér, reyna
karlmennirnir aö leika á hana,
og þar sem hún er ein sins liös
og þekkir ekki neinn, er hún
vanalega auöveld bráö. Sam-
bandkarlaogkvenna á Thule er
allt ööru visi en i eðlilegu um-
hverfi. Sé maður i tygjum við
konu um langt skeið, hlýtur
hann að ætlast eitthvað fyrir
meö hana. A Thule er litið öðr-
um augum á málið. Hér er það
oft svo að fólk fer aö vera sam-
an, aðeins af þvi aö þaö er statt
á þessum staö. Þaö kann ekki
góöri lukku aö stýra, ef stúlkan
veröur ástfangin af manninum.
Þaö kann aö valda verulegu
hugarangri, þegar hann fer
heim. Ekki er veruleg hætta á
að slitni upp úr samböndum á
Thule, að frumkvæöi karlanna,
þar sem stúlkur eru svo fáar.
Verra er þaö þegar annar hvor
aðibnn fer burtu.
Karlarnir bjóða upp á
einn
Já, það er sannarlega tekiö
tillit til kvenfólksins. Viö kom-
umst alls ekki yfir öll þau boð
sem viö fáum, segir Annette
Gerding. Ég hef ekki þurft á
jafn mörgum siðkjólum aö
halda áöur á ævinni sem hér.
Stúlkurhér þurfa heldurekki að
leggja i margan kostnað. Fari
hún út aö dansa eitthvert kvöld-
iö, flykkjast karlmennirnir
strax utan um hana og bjóða
henni ókeypis drykki. En þannig
vilja þeir hafa það, þegar
konurnar eru svo fáar aö tiltölu.
— Samt er Thule miklu vin-
gjarnlegri staður fyrir konu aö
búa á nú, en þegar ég kom hér
fyrst, 1967, segir Bodil Gamber-
ini.
Þá var hún söngkona og hún
hafðiótal sinnum sungið á dans-
leikjum i stööinni, áöur en hún
kaus að setjast aö á Thule i
ágúst 1976, til þess aö losna úr
þessu fyrra starfi sinu.
— Þá geröu karlmennirnir
árás á sviöiö. Mér var fylgt
heim til herbergis mins af lög-
regluþjóni. Þeirsettu vaktmann
viö dyrnar og ef ég þurfti að
fara út aö versla, var það einnig
i lögreglufylgd.
Núer sem betur fer þægilegra
og frjálslegra aö vera kona á
stöðinni. Og ég hef ekki átt svo
erfitt með aö aðlagast að-
stæðunum, þvi ég þekkti marga
hér, áður en ég kom, segir
Bodil.
— En fólk ætti ekki aö vera á
Thule of lengi. Égdvelhér i þrjú
ár, tíi þess aö eignast bankabók,
sem talandi er um.
Fyrsta barnsfæðingin á
Thule
Þaö er einmitt bankabókin og f
fjöldi mánaða, vikna og daga,
þar til heim skal haldið i fri,
sem er helsta umræöuefniö á
Thule. Einu sinni imánuöi lend-
ir áætlunarvélSASá Thule-flug-
velli. Þaö er viöburöur, sem
hressir upp á hversdagsleikann.