Fréttablaðið - 23.11.2008, Blaðsíða 10

10 23. nóvember 2008 SUNNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
K
V
I
44
05
9
11
/0
8
www.kvikmyndaskoli.is
LEIKL
IST /
FRAM
KOMU
FRÆÐ
I
Kvikm
ynda
skóli
Íslan
ds er
skem
mtile
gur
og kr
efjan
di sk
óli se
m me
nntar
fólk
til sk
apan
di sta
rfa.
Viðu
rken
nt tv
eggja
ára n
ám.
100%
láns
hæft
hjá L
ÍN.
SKRÁ
NING
STEN
DUR Y
FIR!
H
efðbundin meðul hagfræðinnar eru ekki líkleg til
að mega sín mikils gagnvart þeirri vá sem stendur
nú fyrir dyrum í íslensku samfélagi. Eigi að takast
að bjarga heimilunum og fyrirtækjunum í landinu
frá fjöldagjaldþroti, atvinnuleysi og óðaverðbólgu
þarf til samstillt og risastórt átak sem á sér engan sinn líka í
Íslandssögunni. Afskrifa þarf stóran hluta skulda heimila og
fyrirtækja, lengja önnur lán, milda innheimtuaðgerðir, afnema
gjaldþrotalögin tímabundið og breyta skuldum í hlutafé þar sem
það á við. Grípa þarf til skuldbreytingar aldarinnar, eigi þjóðinni
að takast að komast í gegnum þetta.
Í Peningamálum Seðlabankans, sem komu út á dögunum, var
spáð tíu prósenta atvinnuleysi. Margt bendir til þess að það geti
orðið enn meira. Spáð var 50 prósenta raunlækkun á fasteigna-
verði á næstu árum. Líklegt er að sú lækkun sé þegar komin
fram og landsmenn sitji nú margir í verðlausum eignum þar sem
áhvílandi lán eru langt umfram markaðsvirði og fátt annað blas-
ir við en helfrosinn markaður næstu mánuði og jafnvel misseri.
Þetta er einhvern veginn svona: Samfara hækkandi húsnæð-
islánum landsmanna vegna verðbólgu og gengis krónunnar, með
hækkandi vöruverði og launalækkunum og atvinnuleysi, er með
gildum rökum hægt að finna út að stærstur hluti íslensku þjóð-
arinnar geti tæknilega talist gjaldþrota áður en langt um líður.
Kannski er sú staða nú þegar komin upp og þjóðin situr uppi með
svimandi há húsnæðislán á verðlitlum eignum, sem þar að auki
seljast ekki.
Það er augljóst að stjórnvöld hljóta að bregðast við. Þau bein-
línis verða að gera það. Hið fyrsta sem þessi ríkistjórn ætti að
gera, vilji hún eiga sér einhvern grundvöll til framtíðar, er að
kalla nú þegar til færustu sérfræðinga þjóðarinnar ásamt teymi
útlendra sérfræðinga, til að móta sameiginlega aðgerðaáætl-
un og hrinda henni síðan þegar í framkvæmd. Hér duga engar
smáskammtalækningar eða plástrar á svöðusár. Verkefnið er
svo brýnt að réttast væri að finna liði þessu sæmilegt næði og
aðstöðu og loka það svo inni þar til niðurstaða er fengin.
Gegnir sérfræðingar og samtök hafa þegar stigið fram og
gefið góð ráð. Nú er tími til þess að sýna djörfung og þor við
óvenjulegar aðstæður. Kannski kemur svona tækifæri aldrei
aftur. Út frá jafnræðisreglu má ekki mismuna einstaklingum í
þessum efnum, láta hið sama yfir alla ganga. Hvort sem það eru
bankamenn, verkafólk, opinberir starfsmenn eða iðnaðarmenn;
allir verða að eygja þá von að þeir fái risið undir sanngjörnum
skuldbindingum til lengri framtíðar, en þrjóti ekki örendi og
gefist upp á að standa í skilum, eins og gerðist í óðaverðbólgunni
þar sem viðhorfið var: greidd skuld er glatað fé.
Nú þegar neyðarlán og áætlun frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum
liggur fyrir og fleiri þjóðir rétta fram hjálparhönd, er mikil-
vægt að vel verði spilað úr þessum fjármunum. Framtíð okkar
allra veltur á því að vel takist til. Ef við viljum ekki missa heilu
kynslóðirnar úr landi og meinum eitthvað með því að skapa hér
lífvænleg skilyrði fyrir fólkið í landinu og börnin okkar, er ekki
annað að gera en hætta aðeins að rífast og benda hvert á annað,
en spila þess í stað djarft. Og byrja strax.
Ráðast þarf strax í skuldbreytingu aldarinnar:
Hjálp!
BJÖRN INGI HRAFNSSON SKRIFAR
Morgunblaðið heldur áfram að ráðast að mér og tengdum
félögum. Nú birtir Agnes
Bragadóttir upplýsingar um stöðu
einstakra viðskiptamanna við
Glitni þann 31. janúar 2008. Á
grunni þeirra upplýsinga treystir
Morgunblaðið sér til að slá upp
fjögurra dálka svörtum kassa á
forsíðu þar sem fullyrt er:
„Helstu stjórnendur Glitnis
ásamt fulltrúum stærsta hluthaf-
ans, FL Group, brutu allar
verklagsreglur við lánveitingar“
og að líklegt sé „talið að krafist
verði opinberrar rannsóknar á
viðskiptunum“.
Ég var stjórnarformaður FL
Group, stærsta hluthafa Glitnis, á
þeim tíma er um ræðir og vil gera
nokkrar athugasemdir við þennan
ósvífna fréttaflutning.
Í yfirliti um stærstu skuldara
Glitnis dags. 31. janúar 2008
kemur fram að lán til FL Group,
stærsta hluthafa bankans, námu
26,6 milljörðum króna. Þótt hér
hafi greinilega einhver brotið
bankaleynd þykir mér í sjálfu sér
ágætt að þetta komi fram, því
þetta sýnir svart á hvítu að
dylgjur um að FL Group hafi
blóðmjólkað Glitni eru ekki á
rökum reistar. Heildarútlán
Glitnis til viðskiptamanna um
síðustu áramót voru 1.975
milljarðar. Lán til FL Group, sem
þá var annað af tveimur stærstu
fjárfestingafélögum landsins,
voru því einungis 1,35% af
heildarútlánum bankans. Á
yfirlitinu sé ég að lán Glitnis til
Exista námu á sama tíma 22,8
milljörðum króna sem var 1,15%
af heildarútlánum Glitnis.
Lánveitingar til FL group eðlilegar
Í greininni er enn fremur vikið
að þremur lánveitingum Glitnis
til FL Group í nóvember og
desember 2007. Agnes heldur því
fram að þessar lánveitingar hafi
verið óeðlilegar og að FL Group
hafi verið komið í þrot á þessum
tíma. Þetta eru einfaldlega
órökstuddar og rangar fullyrð-
ingar. Ég hef látið skoða þessar
lánveitingar. Í ljós kemur að um
var að ræða endurfjármögnun að
mestu leyti. Nóvemberlánin tvö
voru veitt gegn tryggu veði í
eignarhlutum í Geysi Green
Energy og Refresco. Desember-
lánið upp á 15,9 milljarða var
veitt gegn veðum í eignarhlutum
í Landic Property og fleiri
fasteignafélögum. Andvirði
lánsins var notað til að greiða
niður önnur lán FL Group og
greiddi FL Group lán sín hjá
Glitni að auki niður um 7
milljarða á þessum tíma. Ég kom
hvergi nærri þessum lánamálum
og það var nákvæmlega ekkert
óeðlilegt við afgreiðslu lánanna.
Þau eru í fullu samræmi við
lánafyrirgreiðslu Glitnis við aðra
viðskiptamenn og í fullu sam-
ræmi við fyrirgreiðslu til FL
Group hjá öðrum lánastofnunum,
innlendum og erlendum.
Morgunblaðið er væntanlega að
reyna að sá þeirri hugmynd að
stærstu eigendur Glitnis, félög
tengd mér, hafi gengið um sjóði
Glitnis eins og þeir ættu þá. Það
vill þannig til að í opinberum
árshlutareikningum viðskipta-
bankanna þriggja koma fram
upplýsingar um hlutfall lána
bankanna til þeirra sem teljast
tengdir aðilar, svo sem stjórn-
enda, stórra hluthafa og stjórnar-
manna og félaga á þeirra vegum.
Hér til hliðar má sjá tölur um
þetta frá 30. júní 2008. Hlutfall
lána bankanna þriggja til tengdra
aðila nam þá á bilinu 2,5-3,5% af
heildarútlánum bankanna.
156 milljarða eigið fé FL Group
Agnes margendurtekur í grein
sinni að FL Group hafi verið
komið í þrot í nóvember og
desember 2007, sem sýnir enn
hve illa hún er að sér, eða þá hvað
hún treystir sér til að fara
frjálslega með staðreyndir í
áróðursstríði sínu. Í ársreikningi
FL Group kemur fram að eigið fé
félagsins var 155,8 milljarðar
króna í árslok 2007 og þar af var
laust fé 28,6 milljarðar. Við
birtingu ársreikningsins stóðu
einungis 8,5 milljarðar eftir af
lánum með gjalddaga á árinu
2008. Það er svo önnur saga
hvernig fór fyrir FL Group á
haustmánuðum 2008 sem ég fer
ekki út í hér.
Agnes hrærir svo saman
mörgum félögum og leggur
saman skuldir þeirra við Glitni.
Það er mestmegnis á sandi byggt,
t.d. kem ég eða FL Group hvergi
nálægt félögum á borð við Gnúp,
Fons, Stím eða Kötlu Seafood. Að
auki segir Agnes mig hafa
stofnað til Stíms ehf., sem er tóm
þvæla. En ég kannast við Baug og
Landic Property.
Baugur, sem er í meirihlutaeigu
minni, skuldaði skv. yfirlitinu
Glitni 14,5 milljarða króna.
Landic Property, sem er að hluta
til í eigu félaga sem tengjast mér,
skuldaði Glitni 12,7 milljarða
króna lán á þessum tíma. Í báðum
tilfellum var um fjármögnun
fjárfestingaverkefna að ræða,
gegn veði í viðkomandi eignum.
Skv. yfirlitinu nam samanlögð
fyrirgreiðsla Glitnis við FL
Group, Baug og Landic Property
þann 31. janúar 2008 því 53,8
milljörðum króna. Þrjú af tíu
stærstu fyrirtækjum landsins
voru sem sagt samtals með 2,7%
af heildarútlánum þriðja stærsta
banka landsins? Hvað er óeðlilegt
við það?
Ég get líka staðfest að þessi
félög, FL Group, Baugur og
Landic Property, voru öll í
skilum með öll sín lán, innan-
lands sem utan, í lok september
sl. þegar Seðlabankinn rústaði
Glitni og íslensku efnhagslífi í
leiðinni.
Tilgangurinn helgar meðalið
Það stendur ekki steinn yfir steini
í svikabrigslum Agnesar. Það er
líklega vegna þess að hún hefur
ákveðið fyrirfram, eins og hirðin
sem hún tilheyrir, að allt sem
tengist mér og mínum félögum sé
tóm spilling og svikamylla.
Hugsanlega veit Agnes betur, en
tilgangurinn helgar meðalið.
Ég get skilið að venjulegt fólk,
sem hefur því miður orðið fyrir
barðinu á hruni íslensks efna-
hagslífs, sé reitt og leiti skýringa,
jafnvel sökudólga. Það ríkir mikil
tortryggni og andúð í garð
bankanna, fjárfestingafélaganna
og ekki síst þeirra einstaklinga í
viðskiptalífinu sem mest hefur
borið á. Ég mun standa skil á því
sem að mér snýr og vík mér ekki
undan þeirri ábyrgð sem ég ber.
Ég veit að ég hef ekki aðhafst
neitt ólöglegt og neita því að sitja
undir ítrekuðum ásökunum á borð
við þær sem Agnes ber á borð, í
trausti þess að fólk geri ekki
kröfur um að svikabrigslin séu
rökstudd.
Hvað gengur Morgunblaðinu
til? Hverra erinda gengur
blaðið? Af hverju hafa órök-
studdar ávirðingar í nýlegum
greinaskrifum einstaklinga ratað
í þrígang á forsíðu blaðsins? Af
hverju er Agnes Bragadóttir með
mig og tengd félög á heilanum,
en fjallar lítið sem ekkert um
aðra banka eða eigendur
blaðsins? Af hverju eyðir
seðlabankastjóri stórum hluta
ræðu sinnar hjá Viðskiptaráði í
ósannindi um að ég stjórni öllum
fjölmiðlum í landinu og að ég
skuldi þúsund milljarða?
Það er sjálfsagt og eðlilegt að
fjallað sé með gagnrýnum hætti
um viðskiptalífið eins og önnur
svið samfélagsins en sú gagnrýni
verður að byggjast á staðreynd-
um og rökum, ekki síendurtekn-
um ósannindum, dylgjum og
slúðri.
Órökstuddar dylgjur
LÁN VIÐSKIPTABANKANNA ÞRIGGJA TIL TENGDRA AÐILA 30.6.´08
Glitnir Kaupþing Landsbankinn
Lán til tengdra aðila (ma.kr) 73,7 146,0 64,0
Hlutfall af heildareignum 1,9% 2,2% 1,6%
Hlutfall af útlánum 2,9% 3,5% 2,5%
JÓN ÁSGEIR JÓHANNESSON
Í DAG | Svar við grein
Agnesar Bragadóttur
Ef ekki í stjórn þá í mót-
mælum
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formað-
ur Samfylkingar, sagði að fólk sem
mætti á útifundi og mótmælafundi
til að mótmæla ástandinu ætti hrós
skilið. Sjálf myndi hún vera þar ef
hún væri ekki í ríkisstjórn. Mótmælin
á Austurvelli í gær snerust að mestu
um það að þrýsta á stjórnina til að
hverfa frá völdum. Það hljóm-
ar því nokkuð undarlega að
heyra utanríkisráðaherra
segjast myndu vera
á slíkum fundi ef
hún væri ekki utan-
ríkisráðherra. Myndi
hún þá fara með
mótmælendum
að lögreglustöð-
inni við Hlemm?
Gamalt myndband um
krónuna
G. Pétur Matthíasson, upplýsingafull-
trúi Vegagerðarinnar og fyrrverandi
sjónvarpsfréttamaður hjá RÚV, sýnir
athyglisvert myndband á bloggsíðu
sinni. Það er frá því í janúar 2007 og
sýnir þegar Geir H. Haarde bregst afar
illa við spurningum hans um það
hvort ekki væri rétt að taka upp evru
í stað krónu. Það sem forsætisráð-
herrann segir þar minnir um margt
á málflutning Davíðs Oddsonar
seðlabankastjóra í viðtali við Stöð
2 í haust þegar hann talaði um lýð-
skrumarana. Viðtalið við Geir
sem þarna er sýnt endar
í hálfgerðri rimmu þar
sem annar fréttamað-
ur gengur á milli með
léttu spaugi.
Krónan og vegurinn
Það má einnig sjá á þessu viðtali að
Geir, sem flestir eru sammála um að
sé dagfarsprúður mjög, verður reiður
þegar spurt er um krónuna. Það
mátti einnig sjá á seðlabankastjóra
í fyrrnefndu viðtali á Stöð 2. Það er
greinilegt að menn tóku inn á sig
allt umtal um krónuna. G.
Pétur var ekki byrjaður hjá
Vegagerðinni á þessum
tíma en virðist hafa
skynjað að krónan væri
að afvegaleiða okkur
eitthvað. jse@frettabladid.is