Tíminn - 02.07.1983, Blaðsíða 13

LAUGARDAGUR 2.JÚLÍ 1983
13
menningarmál
Barnabækur Æskunnar
Stefán Júlíusson
Kári litli og Lappi
Saga handa bömum.
Æskan 1983
■ Að sjá hið stóra í hinu smáa er eitt
af því sem heyrir til list skáldskaparins.
Þeir sem það er gefið kunna að segja
örlagasögur án þess að þar komi til
undur eða býsn. Örlög okkar flestra
ráðast af smámunum. Hversdagsleikinn
verður okkur örlagavaldur án þess að
nokkuð sérstakt gerist.
Stefán Júlíusson sýndi strax með
fyrstu bók sinni að hann skildi mikilvægi
hins hversdagslega fyrir barnshugann.
Það er enginn reyfarabragur á sögunni
um Kára litla og Lappa. En hún er sögð
af íþrótt sögumanns og nærfærnum skiln-
ingi á barnssálinni. Því er þetta góð saga
og holl til lestrar.
Kári litli og Lappi kemur nú út í
sjöundu útgáfu hjá Æskunni, 45 árum
eftir að sagan kom fyrst út. Það mun lítil
ástæða til að kynna þá sögu því að ætla
verður að svo til allt fullvaxta fólk á
sextugsaldri og yngra hafi lesið hana sér
til ánægju. Það fer vel á því að svo
þjóðleg og þjóðkunn saga er fyrsta bók
í nýstofnuðum bókaklúbbi Æskunnar.
Afar og ömmur sem lásu í bernsku
Tekið ofan
Sara
eftir Kerstin Thorvald
Monica Schultz myndskreytti
Þorgerður Sigurðardóttir íslenskaði.
Þetta er falleg bók og girnileg fyrir
unga lesendur, bæði vegna máls og
mynda.
Kerstin Thorvald er kunnur blaða-
maður og rithöfundur. Eftir þeim grein-
um að dæma sem ég hef lesið eftir hana
skrifar hún af siðferðilegri alvöru og
leggur áherslu á heilbrigða lífshætti.
Hér segir hún sögu frá sjónarmiði
ungrar stúlku. Sara er fimm ára og að
vonum lítur hún margt öðrum augum en
gamla fólkið. Höfundurinn hefur tekið
sér hvíld frá því að áminna fullorðna um
holla siði og hóf í lífsvenjum og kosið að
fylgja Söru litlu og njóta lífsins með
henni um stund. Og með þeim er gott að
fylgjast á hvaða aldri sem við erum.
Sara býr með mömmu sinni en pabbi
hennar í annarri íbúð með Bertu og þau
eiga Lilla, hálfbróður Söru. - En
mamma hennar á sér kærasta sem heitir
Óli. Þetta fólk kemur allt við sögu svo
sem vænta má þar sem það er nágrannar
auk annarra tengda. Þessi sifjamál eru í
■ Nú er að ljúka sönghátíð þeirri
miklu, sem hér varháð26. júní til 1. júlí.
Fjórir nafnkunnir listamenn komu hing-
að og höfðu námskeið fyrir lengra
komna í söng og undirleik, og héldu auk
þess þrenna einsöngstónleika; söngvar-
arnir Gérard Souzay, Glenda Maurice
og Elly Ameling, og undirleikarinn Dalt-
on Baldwin. Allir þeir sem námskeiðin
sækja, bæði þeir sem taka þátt, og hinir
sem einungis hlýða á, hafa verið upp-
tendraðir af hrifningu, séð smáatriði
ljóðasöngsins í nýju og skýrara ljósi.
Aðferðin mun hafa verið sú, að fyrst
syngur söngvari Ijóð sem hann hefur æft;'
síðan bendir leiðbeinandinn á sitthvað
sem öðruvísi hefði mátt vera, og loks
syngur nemandinn ljóðið aftur. Og
undantekningarlaust urðu framfarir,
stundum gríðarlegar. Sem dæmi var
tækni Glendu Maurice lýst þannig, að
hún spyrði nemandann gjarnan út úr
efni kvæðisins. Hver er söngvarinn og
hvar er hann staddur? Maður eða kona?
Ungur eða gamall? Og svo framvegis,
Þessir stóru kúnstnerar leggja semsagt
mest upp úr túlkun textans, jafnvel þótt
textameðferð sumra hinna mestu þeirra
sé slík að ekkert orð sé skiljanlegt,
jafnvel þótt sungið væri á þekktu tungu-
máli. Sem er ekki nærri alltaf, því á
tónleikum vikunnar voru ljóð á frönsku,
spænsku, portúgölsku, ítölsku, rúss-
nesku og ensku, auk þýsku að sjálf-
sögðu. Textarnir voru prentaðir á frum-
málinu og í þýðingu valinkunnra manna,
þeirra Kristjáns Árnasonar og Reynis
Axelssonar og efnisskráin mjög vönduð
að því leyti - að hinu leytinu voru engar
aðrar upplýsingar í henni, annað en
sölumennskuhjal um söngvarana.
Verndarar námskeiðsins eru Sparisjóður
Reykjavíkur og Flugleiðir, tveir aðilar
sem ætla að standa sig í menningunni
þótt hart sé í ári.
Gérard Souzay söng í Austubæjarbíói
mánudagskvöldið 27. júní við undirleik
Daltons Baldwin. Souzay hefur verið
hér alltíður gestur „gegnum árin“ og
mun nú vera um hálfsjötugur. Á tónleik-
unum fór hann ekki sérlega vel af stað í
verkum fornmannanna Jacopo Peri (sem
fann upp óperuformið árið 1600, að því
mér var sagt), Rafaello Rontani, Gius-
eppe Giordani og Alessandro Scarlatti.
Röddin var ekki sérlega stöðug, og
söngurinn loðinn. En hann sótti sig í
fjórum söngvum Schuberts og öðrum
fjórum eftir Richard Strauss. Eftir hlé
komu ljóðasöngvar eftir Gabriel Fauré
og síðan Tsjækofskí, og þá hafði Souzay
náð sér verulega á strik og söng sem
þrítugur væri. Síðast komu þrír söngvar
eftir Henri Duparc, og loks þrjú eða
fjögur aukalög.
Þótt hér sé það nefnt, að Souzay tók
dálítinn tíma til að komast á fullan skrið,
samræmi við nútíma mannlíf jafnt í
Svíþjóð og á íslandi. Sagan um Söru er
samtímasaga. Og börnin geta alltaf sagt
eins og Örn Arnarson er hann minntist
berskunnar:
„Mér varð margt að tárum,
rnargt þó vekti kæti“.
Það er alltaf söguefni fyrir þá sem
kunna að verða börnunum samstíga. Og
það er gott að kunna sem lengst. Því er
enginn of gamall til að njóta góðrar
barnabókar.
H.Kr.
■ Halldór Krístjáns-
son skrifar um bækur
og að rödd hans hefur dökknað með
árunum þannig að henni hentar kannski
best hetjulegur stíll rússneskra tónskálda
(svo dæmi sé nefnt), þá verður ekki
kringum það komist, að hann er svo
dæmalaus listamaður, svo áhrifamikill
túlkandi og flytjandi þessarar ljóðasöng-
listar, að hann sveiflarsér himinhátt yfir
slík smáatriði. Enda er söngtækni hans
vafalaust fullkomin; og við getum ekki
annað en tekið ofan fyrir svo stórkost-
legum kúnstner, sem hingað kemur
hvað eftir annað til að víkka sjóndeild-
arhring vorn. Því það hefur hann sannar-
lega gert, og í ósmáum mæli: Hver hefði
þekkt nokkuð til söngljóða Debussys,
Fauré eða Duparc nema fyrir tilstiili
Souzays? Það er nefnilega eins með
listina og með vísindin, að hinn skapandi
hluti hennar fer fram við landamærin:
miklir listamenn flytja ekki alltaf sama
prógrammið, heldur víkka þeir sífellt út
sitt eigið svið og áheyrenda sinna.
Gérard Souzay og lið hans hefur
unnið mikið starf að því að útvíkka
vitundarsvið íslenskra áhugamanna um
ljóðasöng, og að auki flutt okkur hið
besta á þessu sviði, sem til er í heiminum.
Tónleikar Souzays sjálfs eru jafnan stór-
kostlegir og eftirminnilegir, eða eins og
einn hrifinn áheyrandi sagði í lokin: „Ég
hélt að svona lagað gæti ekki gerst nema
á plötum". Þetta var auðvitað röng
hugsun, þótt velmeint væri: plötur eru
aldrei jafnskemmtilegar og tónleikar.
Dalton Baldwin spilaði með af
alkunnri snilli sinni og kurteisi.
29. 6. Sigurður Steinþórsson
Sigurður
Steinþórsson
skrifar um
tónUst
I SmÍNJÚLtUSSON
KáriHtliT
ogLappi
sinni fyrstu útgáfu Kára litla munu unna
barnabörnum sínum þess að njóta sam-
fylgdar Kára og Lappa og síðan hver
aldursflokkur af öðrum. Hér mun því
nóg að minna á þessa útgáfu. Myndir
eftir Halldór Pétursson skreyta hana og
prýða.
TIL
AFGREIÐSLU
STRAX
í H

;
mm-.
wm
■* -■■■■>■
KRONE RÚLLUBINDIVÉLAR
framti'ðin í hevskap
Kostir rúllubindivélanna eru margir fram
yfir hinar heföbundnu baggavélar sem nú
eru í notkun hér á landi. Rúllubindivélin
bindur heyiö í stærri einingar, um 250 - 300
kg. bar af leiöandi verða færri einingar á
túninu, og með moksturstæki á traktornum
verður heimflutningurinn auöveldur.
Þegar aðeins gefast fáeinir þurrkdagar í
heyskapnum, er gott aö hafa hraðvirka og
örugga hirðingu á heyinu, það getur gert
gæfumuninn. Eins gefur rúlluþindivélin
fleiri möguleika á votheysverkun. Með því
að pakka í plast, eykst nýtingin á heyinu og
ekkert tapast af fóðurgildinu.
Leitið nánari upplýsinga.
Veldu þér vandaða vél
HAMAR HF