Tíminn - 27.07.1983, Blaðsíða 8

8
MIÐVIKUDAGUR 27. JÚLÍ1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigur&sson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgrei&slustjóri: Sigur&ur Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Eiías Snæland Jónsson. Ritstjórnartulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson.
Umsjónarma&ur Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Bla&amenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, FriSrik Indriðason, Guðmundur Sv. Hermannsson, Gu&mundur •
Magnusson, Hei&ur Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel ðrn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Gu&björnssson.
Ljósmyndir: Gu&jón Einarsson, Gu&jón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavfk. Simi: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskritt á mánuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Bla&aprent hf.
Svavar tekinn
í kennslustund
■ Það getur verið óheppilegur galli á stjórnmálamanni,
að hafa ekki næga þekkingu á þeim málum, sem hann gerir
að umtalsefni. Glöggt dæmi um þetta er grein eftir Svavar
Gestsson í síðasta sunnudagsblaði Þjóðviljans. í tilefni af
því þykir ekki úr vegi að taka Svavar í stutta kennslustund,
svo að það hendi hann ekki að gera sömu villurnar aftur,
a.m.k. ekki óviljandi.
1. Svavar segir, að núverandi ríkisstjórn hafi gengið
lengra í því en nokkur önnur stjórn að skerða lífskjörin.
Svavar ætti að vita, að mest af þeirri kjaraskerðingu, sem
hér hefur orðið síðan í ágúst í fyrra, varð til fyrir
stjórnarskiptin eða er afleiðing þess, sem þá gerðist.
Reynslan sýnir, að það hefði lítið bætt úr þessu, þótt
óbreyttu víxlhækkanakerfi hefði verið fylgt áfram. Hins
vegar hefði það getað leitt til stórfellds atvinnuleysis.
2. Svavar Gestsson segir, að það sé einsdæmi að binda
kaupgreiðslur í sjö mánuði. Þess eru þó fjölmörg dæmi,
að kaupgreiðslur hjá ýmsum stéttarfélögum hafi verið
lögfestar í lengri tíma og hefur Alþýðubandalagið oft
tekið þátt í slíkri lagasetningu.
3. Svavar segir, að það sé einsdæmi að banna vísitölu-
greiðslur um skeið. Alþýðubandalagið hefur þó oft staðið
að því að vikið væri frá vísitölunni í kaupgreiðslum og
gerðir samningar um hana þannig hafðir að engu. Víðast
í frjálsum löndum hefur orðið samkomulag um það milli
iaunþega og atvinnurekenda að hafna vísitölukerfinu að
mestu eða öllu og hlýtur sú þróun einnig að verða hér.
Enginn hefur lýst betur göllum vísitölukerfisins en Lúðvík
Jósepsson og ætti Svavar að lesa það.
4. Svavar kallar það aronsku að Bandaríkin greiða hlut
af byggingarkostnaði nýrrar flugstöðvar á Keflavíkurflug-
velli. Svipuð aronska hefur viðgengizt öll þau ár, sem
Alþýðubandalagið hefur setið í ríkisstjórn, því að stöðugt
hefur verið unnið að því að stækka og bæta flugvöllinn,
sem íslendingar nota til millilandaflugs, meira að segja án
þess, að íslendingar tækju nokkurn þátt í kostnaðinum.
5. Svavar segir, að meginþungi framkvæmda, sem
varnarliðið hefur í undirbúningi, verði á suðvesturhorni
landsins og auki það ekki byggðajafnvægi. Vill Svavar
kannski bæta úr þessu með byggingu nýrra radarstöðva
vestanlands og norðan?
6. Svavar telur það óverjandi, að ekki hafi verið orðið
við kröfum um að kalla Alþingi saman í sumar. Á
síðastliðnu hausti bar stjórnarandstaðan fram svipaða
kröfu og voru Alþýðubandalagsmenn þá ákveðnastir í að
hafna henni . Meira að segja stóðu þeir að því að setja
bráðabirgðalög um kjaraskerðingu rúmum mánuði áður
en Alþingi kom saman, en margir Framsóknarmenn töldu
að sú lagasetning gæti vel beðið þingsins.
7. Svavar segir, að Ijótt sé að vísa samstarfsmönnum á
dyr. Hvað hefur hann sjálfur gert Ólafi Ragnari Gríms-
syni, sem segir sterk öfl í Alþýðubandalaginu hafi ráðið
því, að hann var færður niður í fallsæti?
8. Rangt er að það sé ný stefna hjá Framsóknarflokkn-
um að láta af hendi opinber eða hálfopinber fyrirtæki,
þegar sýnt er að rekstur þeirra hentar öðrum formum
betur eftir að ríkið hefur komið þeim á legg. Frá
stjórnartíð Eysteins Jónssonar og Hermanns Jónassonar
má benda á Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna og Mjólkur-
samsöluna í Reykjavík sem dæmi um þetta.
9. Svavar segir, að Framsóknarflokkurinn hafi þangað
til nú reynt að mynda stjórn með öðrum áður en hann
gekk til samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn. Svavar ætti að
vita, að Framsóknarflokkurinn átti engan annan raunhæf-
an kost eins og flokkaskipan er nú á Alþingi.
Lengri getur þessi kennslustund ekki orðið að sinni.
Vonandi verður hún samt Svavari Gestssyni til nokkurs
gagns.
Þ.Þ.
skrifaö og skrafad
■ Kirkjunnar menn hafa
látið friðarmálin mikið til sín
taka á undanförnum árum,
einnig hér á landi. Mikið var
t.d. rætt um þau mál á
Prestastefnu í fyrra og gerð
athyglisverð ályktun þar sem
hvatt var til afvopnunar og
geigvænlegu vígbúnaðar-
kapphlaupi mótmælt.
I nýútkomnu Kirkjuriti er
athyglisverð grein um stöðu
þessara mála núna. Það er
Halldór Reynisson, forseta-
ritari, sem hana skrifar undir
fyrirsögninni: „Er búið að
„salta" friðarumræðuna?“
í upphafigreinarinnarvelt-
ir Halldór því fyrir sér, hvers
vegna hafi dofnað yfir þeirri
líflegu umræðu, sem átti sér
stað hér á landi um hættuna
af kjarnorkuvopnum, og seg-
ir þá m.a.:
„Ekki þarf að undra þótt
svo fari. Öll umræða í hrað-
stígum fjölmiðlaþjóðfélögum
Vesturlanda gengur skjótt.
fyrir sig. Fyrr en varir eru
á jörðu“ í jólahefti 1981. Þá
fjallaði Prestastefnan 1982
um friðarmálin og sendi m.a.
frá sér ályktun þar sem for-
dæmdur var geigvænlegur
.vígbúnaður í heiminum og
hvatt til afvopnunar.
I ályktun Prestastefnunnar
voru söfnuðir landsins einnig
hvattir til að „leggja aukna
áherslu á uppeldi til friöar",
þar sem menn ræktuðu með
sér sáttagjörð, en hyrfu frá
ofbeldi og illdeilum. Jafn-
framt var söfnuðum bent á
ákvenar leiðir til að ná þessu
marki; umfræðufundi um frið
og afvopnun; friöarsamkom-
ur og friðarguðsþjónustur.
Ennfremur var hvatt til að
tekinn yrði upp sérstakur
friðardagur, svo að nokkuð
sé nefnt.
Hverjar voru undirtektirn-
ar?
Friðardagur var haldinn í
öllum kirkjum landsins,
sömuleiðis friðarjól með log-
andi kertaljósum. Ennfrem-
sinni í Kirkjuritinu, hvernig
kirkjan eigi að fjalla um
friðarmálin á næstunni, og
segir þá m.a.:
„Það hlýtur að vera í ljósi
fagnaðarerindisins að kristnir
menn tala um friðarmál. Og
guðfræðingar hljóta að nálg-
ast kjarnorkuvopnin út frá
sjónarhorni sinna eigin
fræða. Mál prestsins hlýtur
að vera annað en mál hernað-
arsérfræðingsins, enda þótt
báðir verði að þekkja nógu
mikið inn á svið hvors annars
til þess að geta ræðst við af
viti.
Um þetta sjónarmið eru
sennilega ekki allir guðfræð-
ingar sammála og telja ef-
laust sumir að ganga beri út
frá faglegri umræðu um sjálf
vopnin og styrkleikahlutföll
stórveldanna.
Þótt menn kunni að hafa
mismunandi sjónarmið á því
hvar hefja beri umræðuna,
enda úr einstökum deildum
skólans með reglulegu milli-
bili. Kennsluþátturinn er því
ávallt ferskur í hugum manna
og umræða um skipulag hans
og afrakstur mun tíðari en
um hinn þátt verkefna okkar,
þ.e. rannsóknarstarfsemina.
Nú er það svo að án lifandi
rannsóknarstarfsemi verður
erfitt að halda uppi öflugu og
frjóu kennslustarfí. Þannig
að kröfur okkar til kennsl-
unnar viðhalda óbeint
kröfum um rannsóknir.
I samkeppni um það fjár-
magn sem fæst á hverjum
tíma til reksturs og uppbygg-
ingar svo fjölbreyttri starf-
semi sem hér fer fram bíða
þó tilraunir og rannsóknar-
starfsemi oft lægri hlut fyrir
öðrum verkefnum sem á
hverjum tíma krefjast tafar-
lausrar úrlausnar.
Viðgangur og velgengni í
rannsóknarstarfsemi er
öðrum verkefnum fremur
„Guðfræði sprengjunnar"
það nýjar deilur, ný áhuga-
mál sem þekja forsíður
heimsblaðanna og fylla hugi
þcirra sem méð fylgjast.
Friðarmálin rak á fjörur
okkar Islendinga fyrir tæpum
tveimur árum og var þeirri
bylgju fagnað af ýmsum en
hafnað af öðrum. Aldrei hef-
ur umræðan um kjarnorku-
vopnin þó orðið almennings-
eign hér á landi í sama mæli
og gerst hefur beggja megin
Atlantsála. Hérlcndis hafa
það helst verið atvinnumenn
í þrætubókarlist sem fjallað
hafa um þessi mál: Þó hefur
svo brugðið við að afmarkað-
ir hópar utan hins hefð-
bundna farvegis þjóðfélags-
umræðunnar, hafa blandað
'sér í friðarmálin.
Ymsir kirkjunnar menn
eru hér í flokki, eflaust vegna
áhrifa utan úr heimi, þar sem
prestar og safnaðarfólk hefur
haft sig mjög í frammi í
umfjöllun um kjarnorku-
vopnin. Einnig má ætla að
áhuginn stafí af því að hér er
á ferðinni mál sem er ekki
dægur-pólitískt einvörð-
ungu, þ.e. vandamál hver-
dagsins sem réttkjörnum
stjórnendum er fengið að
leysa, heldur miklu frekar
heimspekilegt-guðfræðilegt
viðfangsefni: Máliö að lifa af
- að varðveita lífíð svo ekki
burtsofnist hver skepana á
jörðunni.
Friðarmálin
og íslenska
þjóðkirkjan
Óhætt er að segja að sú
stofnun íslensk sem hvað
mest hefur haft að segja í
friðarumræöunni sé íslenska
þjóðkirkjan. Prestar og leik-
menn innan vébanda hennar
hafa yfírleitt fjallað um málið
af yfirvegun, ólíkt því sem
hent hefur ýmsa flokkspólit-
íska hópa. Sem dæmi má
nefna að hér í kirkjuritinu
var fjallað um efnið „Friður
ur æskulýðsdagur þar sem
uppeldi til friðar var aðalum-
ræðuefnið, svo að nokkuð sé
nefnt.
Vantar örfá
megatonn
Sennilega verður árangur
íslensku kirkjunnar í friðar-
umræðunni að teljast þokka-
legur a.m.k. á íslenskan
mælikvarða. Samt getur
maður ekki varist þeirri hugs-
un að krafturinn hefði mátt
vera nokkrum megatonnum
meiri, svo að notuð sé al-
þekkt mælieining. Um-
fjöllunin um friðarmálin hef-
ur vægast sagt verið bragð-
laus upp á síðkastið og ekki
mikil brögð að faglcgri um-
ræðu meðal guðfræðinga.
Sumir hafa nefnt að ástæð-
an fyrir hinu almenna áhuga-
leysi hér á íslandi sé sú að
málið brenni ekki eins á,
okkur og ýmsum þjóðum í
Evrópu og Ameríku. Þeir
menn sem sjá matjurtagarða
sína og blómabeð upp stung-
in til að planta þar niður
helsprengjum, hljóti að
spyrna fastar við fótum en
við hér norður í hafi, scm
aldrei höfum komið nálægt
stríðstólum af neinu tagi.
Kannski er þetta skýring á
áhugaleysinu en cngin afsök-
un því sprengjurnar eru til
staðar þótt úr sjónmáli séu.
Þá afsakar það ekki guð-
fræðinga og aðra sem telja
málið sér viðkomandi, þótt
almenningur sé áhugalítill
hér á landi. Frammi fyrir
legíónum af sprengjum eru
allir á sama báti, sjómenn í
Grímsey og smiðir í Ruhr. Ef
einn ferst þá farast allir.
Sprengjan hefur sameinað
alla menn á sinn öfugsnúna
hátt.“
Guðfræði
sprengjunnar
Halldór Reynisson veltir
því síðan fyrir sér í grein
geta þó sennilega flestir verið
sammála um að fagleg um-
ræða um friðarmálin er ákaf-
lega skammt á veg komin hér
á landi. Sömuleiðis geta fáir
mótmælt því að fræðsluefni
fyrir hinn almenna safnað-
armeðlim er mjög af
skornum skammti. Undan-
tekning er efni það sem æsku-
lýðsstarf þjóðkirkjunnar lét
útbúa fyrir síðasta æskulýðs-
dag kirkjunnar. Það er því
mikil þörf að meiri gaumur
væri gefin því sem nefna
mætti „guðfræði sprengjunn-
ar“.
Og í lok greinarinnar segir
Halldór:
„Hér er um grundvallar-
spurningu að ræða: Hvort
öllu lífi á jörðunni verði eytt
eða ekki. Slík spurning getur
ekki verið svo ómerkileg að
leikir sem lærðir innan kirkj-
unnar leiði hana hjá sér.
Það er einnig svo að fjöldi
manna treystir kirkjunnar
mönnum hvað best að glíma
við þessa spurningu. Von-
andi eru þeir traustsins
verðir..“
Efling
rannsóknar-
starfs á Hvann-
eyri
Jón Helgason, landbúnað-
arráðherra, tók fyrr í sumar
fyrstu skóflustungu að rann-
sóknahúsi á Hvanneyri.
Magnús B. Jónsson, skóla-
stjóri, vék sérstaklega að
rannsóknastarfseminni á
Hvanneyri í skólaslitaræðu
sinni fyrr í sumar, og sagði
þá m.a.:
„Starfsemi Bændaskólans
á Hvanneyri er í meginatrið-
um bundin vcrkcfnum sem
tengjast kennslu og rann-
sóknum. Arangur kennslu-
starfsins er gjarnan metin við
prófborð og útskriftir nem-
háður hugmyndaauðgi
starfsmanna og skilningi at-
vinnuvegarins sem unnið er
fyrir. Sú rannsóknarstarfsemi
sem fram fer við stofnunina
er þannig að langmestu leyti
því að þakka hversu starfs-
menn skólans hafa notfært
sér lítil efni til hins ýtrasta og
þannig skipað skólanum á
bekk með rannsóknar- og
tilraunastofnunum ílandbún-
aði.
Því minni ég á þetta nú að
stofnun Búvísindadeiidar
varð á sínum tíma til þess að
stórefla leiðbeiningastarfsemi
í landinu og eitt megin-
markmið með starfrækslu
hennar var og hefur ávallt
verið að auðga innlenda leið-
beininga- og rannsóknar-
starfsemi.
Starfsaðstaða til rann-
sókna hefur á undanförnum
árum verið að smábatna.
Gífurlega mikilvægum
áfanga var náð þegar bóka-
safni skólans var búinn nýr
staður í skólastjórahúsi. Kom
þá í Ijós að skólinn átti hið
myndarlegasta bókasafn.
Auk fræði og tímarita um
búvísindi er að finna í því
bækur um margvíslegan fróð-
leik og menningarmál. Safnið
má því nota til vísindaiðkana
á fleiri sviðum en þeim sem
snúa að nútíma búskap. Nú
hillir undir nýjan áfanga til
eflingar rannsókna skólans,
því að verið ér að hleypa af
stað byggingu rannsóknahúss
fyrir starfsemi efnarann-
sóknastofu, líffræöi- og efna-
fræðikennslu. Með tilkomu
Framhaldsdeildarinnar árið
1947 var komið á fót efna-
rannsóknastofu vegna
kennslu í verklegri efnafræði.
Arið 1956 var fyrst farið að
efnagreina tilraunasýni og
ráðinn sérstakur starfsmaður
til þeirra verka. Umfang
þessara verkefna hefur síðan
verið að vaxa og er nú
þríþætt; kennsla í ýmsum
grunngreinum, efnagreining-
ar á tilraunasýnum og þjón-
ustuefnagreiningar fyrir
bændur.
Allar aðstæður eru ófull-
komnar og hættulcgar og því
er ákaflega ánægjulegt að sjá
nú verða byltingu fremur en
breytingu á þessum efnum á
næstu árum.
Framkvæmdir við fyrsta
hluta 640 m2 húss fyrir þessa
starfsemi eru að hcfjast og er
áætlað að það verði fokhelt
fyrir 1. júní 1984.“
■ Frá athöfninni á Hvanneyri þegar Jón Helgason, landbúnaðarráðherra, tók fyrstu skóflu-
stungu að rannsóknarhúsi á Hvanneyrí. (Ljósmynd: M.E.)
-ESJ