Réttur - 01.06.1962, Blaðsíða 58

170
II E T T U R
eftir föngum, fá þeim ný verkefni. Þær eru nú aðeins ráðgefandi
samkunda, en vera má að í framtíðinni verði ákvarðanir þeirra
gerðar bindandi fyrir stjórnir fyrirtækjanna.
Þá er og til umræðu að fela verkalýðsfélögunum allt frumkvæðið
í sambandi við samningu launalaga, breytingu á launalöggjöfinni,
en slíkt skref mundi vera rökrétt afleiðing af þeirri þróun sem hefur
þegar orðið. Mjög líklegt er að verkalýðsfélögin muni smám saman
leysa ríkisstofnanir algerlega af hólmi sem fara með heilbrigðismál.
Svo er það auðvitað stöðugt á dagskrá að hafa eftirlit með því að
áætlunum um lífskjarabætur sé framfylgt. Senn munu verkalýðs-
félögin hefja undirbúning að nýrri styttingu vinnutímans — ofan í
35 stundir. Síðar verður tekið fyrir eitt þeirra mála, sem áður var
getið: ókeypis máltíðir á vinnustöðum.
*
Ég hef reynt að gera nokkra grein fyrir verkalýðsfélögum í Sovét-
ríkjunum, fyrir hlutverki þeirra í þróun lífskjaranna. Ég vona að
tekizt hafi að draga upp nokkurn veginn rétta heildarmynd. Allt
verður ekki gleypt í einu: þegar menn til dæmis tala um þróun
lífskjaranna, þá má aldrei gleyma því hve miklu máli í þeirri þróun
það skiptir hvort landbúnaðinum tekst að uppfylla skyldur sínar
eða ekki. Ekki liggur heldur allt jafn ljóst fyrir: ég get ekki vel gert
mér grein fyrir því, hvernig sambandi og samstarfi verkalýðsfélags
og stjórnar fyrirtækis er háttað í smáatriðum. Hér er líka um fræði-
legt vandamál sósíalistísks þjóðfélags að ræða: hvernig hlutdeild
verkamanna í stjórn sósíalistískra fyrirtækja skuli háttað. I Sovét-
ríkjunum hefur vald ríkisskipaðra stjórna fyrirtækjanna verið
mikið, en heldur dregið úr því á síðustu árum, sem fyrr er sagt.
En auðvitað kemur margt annað til greina í sósíalistísku þjóðfélagi:
hefur ekki verið stungið upp á því til dæmis, að verkalýðsfélög
stjórnuðu sjálf fyrirtækjunum — en hefðu svo ákveðnar skyldur
gagnvart áætlunarráði ríkisins? Slíkum spurningum verður aðeins
svarað með ítarlegum samanburði á reynslu sósíalistískra landa i
þessum efnum.
Ég hef heldur ekki minnzt á það, að það getur kannske kostað
þref og bazl að halda verkalýðsfélögunum virkum, að láta stjórnir
þeirra og nefndir vinna samvizkusamlega þau störf sem þeim ber:
við sjáum í blöðum skrifað um þungbæra skriffinnsku, um íviln-