Réttur - 01.01.1993, Blaðsíða 4

ur var þeim allt sameiginlegt,....e«í/a var
eigi neinn þurfandi meðal þeirra.
„Það var í þessum leshring, sem þau
bönd samkenndar og vináttu okkar Ein-
ars bundust, sem haldist hafa æ síðan og
styrktust með árunum.
Sá aldursmunur var á okkur Einari, að
hann stofnaði Jafnaðarmannafélag Akur-
eyrar í sama mánuði og ég fæddist. þegar
ég hitti hann í leshringnum, hafði hann
bæði stofnað og lagt niður Kommúnista-
flokk íslands og stofnað hinn nýja Sam-
einingarflokk alþýðu, Sósíalistaflokkinn.
Um þetta leyti voru að verða mikil
þáttaskil í lífi og starfi Einars. Að baki
voru tímar harðrar verklýðsbaráttu, sem
háð var í miklu návígi, jafnvel á bryggju-
sporðum, en framundan var myndug
stjórnmálabarátta með vaxandi áhrifum á
öllum sviðum þjóðlífsins.
Það var á þessum árum, sem verklýðs-
hreyfingin hér á landi var að finna styrk
samtaka sinna, og það var einmitt Einar
Olgeirsson, sem tók pólitíska forustu í
þeirri framvindu, gerði verklýðshreyfing-
una að máttugu þjóðfélagsafli og leiddi
hana til úrslitaáhrifa í íslensku þjóðfélagi.
II.
Við erum hér að kveðja í hinsta sinni
einn af bestu sonum þessarar þjóðar. Ein-
ar Olgeirsson var eldhuginn meðal ís-
lenskra stjórnmálamanna á þessari öld.
Hvar sem hann kom að málum, markaði
hann djúp spor og eftirminnileg í þjóðlíf-
ið, olli umróti og hratt af stað breytingum
og umbyltingu á lífskjörum og lífsháttum
þessarar þjóðar.
í litlu afmælisskrifi Magnúsar heitins
Kjartanssonar um Einar sjötugan, tók
þessi náni samverkamaður hans svo til
orða: „að Einar hefði ævinlega kostað
öllu til þeirra verkefna, sem hann hefði
tekið að sér að sinna, og að athafnasvið
hans væri sjálf þjóðarsagan í nærfellt
hálfa öld“. Þetta eru orð að sönnu.
Þessi þjóðarsaga á tímum Einar Ol-
geirssonar segir frá ungum menntamanni,
sem skynjar og sér fátækt fólksins, hung-
ur og umkomuleysi allt í kringum sig, og
ákveður að helga krafta sína þeim til-
gangi að skakka leikinn, fá þessu örbirgð-
arástandi létt, hverju sem til þyrfti að
kosta.
Hann byrjar á því að hrópa: Lýður,
leystu sjálfan þig!
Með mikilli mælsku og tilfinningahita
tókst honum að gefa fólki von, kjark og
þor til að rísa upp. Með staðgóðri þekk-
ingu á efnahagsmálum og sögu þjóðarinn-
ar gaf hann fólkinu trú á landið, auðæfi
þess og sjávarins í kringum það, og benti
með geislandi hætti á þá möguleika, sem
buguð alþýðan hefði í þessu landi, þrátt
fyrir allt, ef hún stæði saman og krefðist
réttar síns.
Hann endar með því að ná slíku áhrifa-
valdi í stjórn landsins með verklýðshreyf-
inguna sameinaða að baki sér, að úr verð-
ur mesta lífskjarabylting í íslandssög-
unni, og það svo djúpstæð, að enn í dag
er hún hluti af lífskjörum hvers einasta
manns í landinu.
Meira þarf varla að segja um Einar Ol-
geirsson, en bregðum rétt sem snöggvast
upp ljósi yfir lífshlaup hans.
Einar lagði mikla rækt við að mennta
sig og búa sig undir átökin, sem hann vissi
að mundu fylgja ætlunarverki sínu. Það
er stórkostlegt, hvað hann lagði á sig í
menntaskóla til þekkingarleitar á þeim
sviðum, sem ekki var boðið upp á í skól-
anum. Hann ritaði hjá sér í sérstakar
kompur, hvaða bækur hann þyrfti að lesa
og svo að lestri loknum, hvað honum
4