Morgunblaðið - 17.08.2006, Blaðsíða 48

48 FIMMTUDAGUR 17. ÁGÚST 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
Mr. Skallagrímsson
- leiksýning Landnámssetri í Borgarnesi
Höfundur/leikari: Benedikt Erlingsson
Leikstjóri: Peter Engkvist
KVÖLDVERÐARTILBOÐ
Tvíréttaður matur og
leikhúsmiði kr. 4.300 - 4.800
Lau. 19. ágúst kl. 20 örfá sæti
Sun. 20. ágúst kl. 15 uppselt
Sun. 20 ágúst kl. 20 uppselt
Fös. 25. ágúst kl. 20 uppselt
Lau. 26. ágúst kl. 20 Laus sæti
Lau. 2. sept. kl. 20 uppselt
Sun. 3. sept. kl. 15
Sun. 3. sept. kl. 20
PANTIÐ MIÐA TÍMANLEGA
Í SÍMA 437 1600
Staðfesta þarf miða með greiðslu
viku fyrir sýningard.
„ÞETTA er árlegur fundur og er
nú haldinn í 32. sinn. Það voru
sendikennararnir erlendis sem áttu
upprunalega frumkvæðið að fund-
inum á áttunda áratugnum. Þetta
getur verið einmanaleg vinna og
kennurunum finnst mikilvægt að
geta borið saman bækur sínar,“
segir Úlfar Bragason, for-
stöðumaður stofnunar Sigurðar
Nordals, um fund íslenskulektora
sem starfa við erlenda háskóla, sem
haldinn er í dag í Háskóla Íslands.
Íslensk stjórnvöld hafa síðastliðin
ár stutt kennslu í nútímaíslensku
við fimmtán háskóla í Evrópu auk
Manitoba-háskóla og Waseda-
háskóla í Tókýó. Stofnun Sigurðar
Nordals hefur umsjón með kennslu
í íslensku við erlenda háskóla af
hálfu íslenskra stjórnvalda og
skipuleggur fundinn í samráði við
íslenskulektorana sem starfa við
háskólana erlendis.
„Það verður farið yfir starfið á
síðasta ári. Það er gert ráð fyrir því
að lektorarnir skili skýrslu um störf
sín og við munum fara yfir það sem
er nýtt. Svo er nú verið að sameina
stofnun Sigurðar Nordals ýmsum
öðrum stofnunum og þar með þarf
að ræða það hvernig málum verður
háttað í framtíðinni. Síðan hefur
þetta svið eflst mjög í hugvís-
indadeild, sífellt fleiri stúdentar
sækja íslenskukennslu hingað til
lands. Nemendum í íslensku sem
erlendu og öðru máli hefur fjölgað
mjög á undanförnum árum.
Við munum einnig ræða þá aukn-
ingu og hugmyndir um að efla
rannsóknir á íslensku sem öðru og
erlendu máli og jafnvel að koma á
einhvers konar rannsóknarstofu og
samstarfi við sendikennarana um
það,“ segir Úlfar.
Öflugasta menningarkynningin
Á annað þúsund stúdenta nemur
nú íslensku við erlenda háskóla ár
hvert, bæði þar sem íslensk stjórn-
völd styðja við kennsluna en einnig
annars staðar þar sem boðið er upp
á íslenskukennslu, eins og t.d. í
Poznan í Póllandi, Vilníus í Lithá-
en, Moskvu og Tokai í Japan. „Það
er mikill áhugi á íslensku sem er-
lendu máli, þ.e. náminu við há-
skólana erlendis og einnig á ís-
lensku sem öðru máli, þ.e. náminu
sem er boðið upp á hér á landi.
Þetta eru semsagt ekki bara inn-
flytjendur sem leggja stund á ís-
lenskunám heldur er mikill og sí-
fellt vaxandi áhugi á íslenskunni,“
segir Úlfar og telur að þennan
aukna áhuga megi að miklu leyti
þakka íslenskri tónlist. „Margir af
erlendu stúdentunum hafa mikinn
áhuga á íslenskri nútímamúsík. Hér
áður var þetta gjarnan fólk sem var
að læra miðaldabókmenntir. En
það er ekki lengur endilega þannig.
Það er einnig margt fólk sem hefur
áhuga á Íslandi samtímans. Tón-
leikar Sigur Rósar á Klambratúni
voru til dæmis haldnir rétt eftir að
við vorum með sumarnámskeið og
sumir framlengdu dvöl sína til að
geta farið á þá.“ Úlfar nefnir að
lokum að hann telji að íslensku-
kennslan sé öflugasta menning-
arkynningin í dag. „Margir sem
læra íslensku erlendis gerast í
framhaldi þýðendur og þetta er því
ákaflega mikilvægt í tengslum við
það að koma íslenskum bók-
menntum á önnur tungumál. Einn-
ig fer fram gríðarlega mikil menn-
ingarkynning með sjálfri
kennslunni.“
Menntun | Árlegur fundur íslenskulektora erlendis haldinn í dag
Íslensk tónlist eykur áhuga á íslenskunámi
Morgunblaðið/Eggert
„Margir af erlendu stúdentunum hafa mikinn áhuga á íslenskri nútímamúsík,“ segir Úlfar Bragason, for-
stöðumaður stofnunar Sigurðar Nordals. Á annað þúsund stúdenta nemur íslensku við erlenda háskóla.
Eftir Jón Gunnar Ólafsson
jongunnar@mbl.is
SÍÐUSTU tónleikar þessa Al-
þjóðlega orgelsumars í Hallgríms-
kirkju (áður „Sumarkvölda við org-
elið“) fóru fram á sunnudagskvöldið
var við allgóða aðsókn. Eins og jafn-
an virtist hún að miklu ef
ekki mestu leyti útlend-
ingum að þakka, enda
sækja innfæddir sjaldn-
ast tónleika í dæmigerðri
útivistarmúnderingu.
Við hljóðfærið var org-
anisti af yngri kynslóð,
Eyþór Ingi Jónsson, er
starfar nú sem kórstjóri
og orgelleikari við Ak-
ureyrarkirkju. Undirrit-
aður varð s.l. febrúar
þeirrar ánægju aðnjót-
andi að heyra bráðefnilegan nýjan
kammerkór hans Hymnodíu í Lang-
holtskirkju á Myrkum músíkdögum,
en hafði aftur á móti ekki áður heyrt
Eyþór glíma við konung hljóðfær-
anna.
Að frátöldum Bach, Vierne og
Franck tilheyrðu dagskrárhöfundar
17. öld, og var það í samræmi við
tónleikaskrá er kvað Eyþór hafa ein-
beitt sér að flutningi tónlistar frá
þvísa skeiði, bæði fyrir orgel og kór.
Annars spönnuðu viðfangsefnin vítt
tímasvið eða rúmar þrjár aldir, því
elzta verk var frá miðbarokki og hið
yngsta frá nýklassík. Aðeins vantaði
dæmi frá vínarklassík og snemm-
rómantík til að jafna heildina, en
þær hafa að vísu þótt meðal rýrari
sköpunarskeiða orgelbókmennta.
Umgjörð tónleikanna í byrjun og
enda var Prelúdía og fúga Bachs í
Es BWV 552, og réttlættist aðskiln-
aður fúgunnar frá prelúdíunni af
sams konar uppsetningu
utan um orgelforleikina í
Clavierübung III, þótt játa
verði að heldur finnist
manni eðlilegra að leika
þær saman frekar en hitt.
Þetta magnaða verk, er
Engilsaxar kenna við „St
Anne“, er óskorað höf-
uðdjásn meðal orgelsmíða
Bachs, og tókst Eyþóri
einkum vel upp í 5 radda
fúgunni þreföldu. Prelúdí-
an hofferðuga hefði hins
vegar getað verið skýrari, og lék
grunur á að afmarkaðri „secco“
spilamennska hefði þar e.t.v. skipt
sköpum, þó vissulega kæmist margt
vel til skila.
Frönsku verkin eftir Clérambault
(1676-1749) og Muffat (1653-1704; að
vísu suðurþýzkan, en undir sterkum
frönskum áhrifum) sóru sig í ætt
margkaflaskiptra verka eftir eldri
suðræna höfunda eins og Fresco-
baldi og hefðu sömuleiðis grætt á
skýrari mótun og ögn stöðugri
rytma í hraðþáttum. Hins vegar var
hið mestmegnis hómófóníska verk
Louis Viernes (1870-1937), Cat-
hédrales (úr 6 Pièces de Fantaisie
Op. 55 frá 1927) upplifun á að hlýða
fyrir ferska og frumlega hljómabeit-
ingu sína, er Eyþór setti í heillandi
fókus með jafnt innlifaðri túlkun
sem litríkri registrun.
Raddvalið var að sama skapi
töfrandi fjölbreytt í oft hnausþykk-
um Choral II úr Trois chorals pour
grand orgue eftir César Franck (að
mínu viti frekar passacaglía en „cha-
conne“), og fór Eyþór þar á miklum
kostum á milli ýmist dáleiðandi dul-
úðar og dúndrandi dramatíkur.
Dulúð og dramatík
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Verk eftir J. S. Bach, Clérambault, Muf-
fat, Vierne og Franck. Eyþór Ingi Jónsson
orgel.
Sunnudaginn 13. ágúst kl. 20.
Alþjóðlegt orgelsumar
„Upplifun á að hlýða.“
Eyþór Ingi Jónsson
organisti.
Ríkarður Ö. Pálsson
Í JÚLÍ fór Kynjaritið Kjaftfor að
birtast á kaffihúsum bæjarins. Þeim
sem freistast hafa til að líta í heftið
dylst ekki að þar er á ferð beinskeytt
rit um kynjamál.
Eva Rún Snorradóttir og Eva
Björk Kaaber eiga
heiðurinn af útgáfunni:
„Ef þú skoðar það sem í
boði er á fjölmiðla-
markaðinum í dag sést
vel hvað allt er steypt í
sama mót. Það er þessi
ægilega skipting á milli
kynjanna, og tímarit og
blöð sem stíluð eru á
konur og stelpur virð-
ast flest ganga út á það
að ala á útlitsdýrkun,
sýna konum hvernig
þær eiga að vera og
hvernig þær mega líkj-
ast öðrum,“ segir Eva Björk um
hvernig útgáfuna bar að: „Okkur
langaði að koma með mótsvar við
þessum ægilega flaumi af þvingaðri
kvennamenningu.“
Eva og Eva hafa báðar lagt stund á
nám í kynjafræði við Háskóla Ís
lands: „Það má segja að með náminu
hafi opnast fjöldinn allur af dyrum
sem ekki er hægt að loka aftur. Mað-
ur sér alla samtímamenningu í allt
öðru ljósi eftir að hafa öðlast kynja-
gleraugun,“ segir Eva Rún, en hug-
myndin að ritinu kviknaði einmitt í
frímínútum uppi í Háskóla, þegar
nemendur í kynjafræðikúrsi blöðuðu
í gegnum glanstímarit fyrir konur og
blöskraði efnistökin: „Kjaftfor er líka
ætlað að verða vettvangur fyrir rit-
gerðir og pistla sem meðal annars
nemendur í kynjafræði eru margir að
vinna um mjög áhugaverð viðfangs-
efni, sem gaman er að geta komið á
framfæri við samfélagið.“
Buddur og frambossar
Fyrsta tölublað Kjaftfor hefst á
umfjöllun um nafngiftir á kynfærum
kvenna, sem myndskreytt er á gam-
ansaman hátt: „Það má segja að
þema fyrsta ritsins sé bæling á kyn-
ferði kvenna. Við fjöllum um hvernig
konum er kennt að kalla ekki píkuna
sína píku, heldur læra að nota alls
kyns dularfull nöfn bæði í barnæsku
og á fullorðinsárum, á meðan flestir
strákar læra að nota orðið typpi um
sín kynfæri,“ segir Eva Rún. Hug-
takið „Kyngervi“ er
kynnt fyrir lesendum, á
heimilislegan máta eins
og Eva og Eva lýsa því
sjálfar: „Við erum að
reyna að láta hrikta í
stoðum þeirrar ofboðs-
legu eðlishyggju að
kynin séu algjört
andstæðupar,“ segir
Eva Björk: „Það er vin-
sæl speki að segja að
konur séu frá Venusi og
karlar frá Mars, en allt-
of sjaldan er litið til
þess að þann mun sem
við teljum okkur sjá á kynjunum má
sennilega útskýra að öllu leyti með
félagslegri mótun.“
Kjaftfor-stúlkan
Næstaftasta síða ritsins skartar
Kjaftfor-stúlkunni: „Með henni erum
við að sýna fram á hvað okkur finnst
hallærisleg hugmyndin um Séð og
heyrt stúlkuna sem allir kannast við:
hlutgervingu og útlitsdýrkun á kon-
um og jafnframt tvöfeldni í birting-
armyndinni,“ útskýrir Eva Rún.
„Kjaftfor-stúlkan er í senn „sæt lítil
skonsa“ og „flott framakona“, en kon-
ur í dag þurfa einhvernveginn að
dröslast á milli þessara hlutverka,“
bætir hún við kímin.
Meðal greina í blaðinu má nefna
„Molly lærir að fróa sér“, umfjöllun
um myndirnar Wayward Girls og
Wicked Women, hljómsveitina Tracy
+ The Plastics, sjónvarpsþáttaröðina
The L Word og rannsóknir Bjargar
Sveinbjörnsdóttur og Völu Pálma-
dóttur á konum í tónlist. Kjaftfor lýk-
ur síðan á liðnum „Einstakar aðgerð-
ir“: „Þar komum við til með að fjalla
um einstakar femínískar aðgerðir
gegn flaumi samfélagsins. Við tökum
fyrir þessi litlu atriði í menningu okk-
ar þar sem ójafnréttið er svo falið, oft
gróið inn í tungumálið og fé-
lagsmótunina,“ segir Eva Rún.
Gegn gagnkynhneigðarforræði
Auk þess að vera vettvangur fem-
ínískra skoðana vilja Eva og Eva
gera Kjaftfor að tæki gegn gagnkyn-
hneigðarforræði: „Okkur finnst bar-
átta samkynhneigðra og femínista
mætast á miðri leið, enda ljóst að
stofnanabundið óréttlæti í þjóðfélag-
inu mismunar bæði konum og sam-
kynhneigðum, og öðrum minni-
hlutahópum. Heimurinn er
algjörlega gagnkynhneigður og þeir
sem eru samkynhneigðir eru álitnir
frávik og andstaða gagnkynhneigðra,
og þurfa að finna sinn eigin hóp til að
tilheyra. Við viljum sporna við
þessu.“ Eva og Eva undirstrika að
mikil þörf sé fyrir rit af þessu tagi hér
á landi: „Það er áhyggjuefni þegar
jafnvel stórir og virtir fjölmiðlar birta
auglýsingar og umfjöllun þar sem
samkynhneigð er sjúkdómsvædd. Að
slík umræða skuli eiga sér stað í dag,
og auglýsingin birt á sjálfan hátíð-
ardag Hinsegin daga, er graf-
alvarlegt mál,“ segir Eva Björk.
Fyrsta tölublað Kjaftfor var prent-
að í 600 eintökum og dreift á helstu
samkomustaði Reykvíkinga. Næsta
tölublað er væntanlegt í lok sept-
embermánaðar.
Tímarit | Kynjaritið Kjaftfor lítur dagsins ljós
Sjálfsprottið fem-
ínískt andófsrit
Eftir Ásgeir Ingvarsson
asgeiri@mbl.is
Morgunblaðið/ÞÖK
Eva Björk Kaaber og Eva Rún
Snorradóttir ritstjórar tímaritsins:
„Kjaftfor-stúlkan er í senn „sæt lítil
skonsa“ og „flott framakona“.“