Morgunblaðið - 06.06.2007, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2007 27
FRÉTTASKÝRING
Eftir Arndísi Þórarinsdóttur
arndis@mbl.is
EFTIR sjö ár í embætti hefur
stefna George W. Bush Bandaríkja-
forseta í umhverfismálum tekið
stakkaskiptum. Forsetinn kynnti í
síðustu viku áætlun sem snýr að los-
un gróðurhúsalofttegunda. Hann
leggur til að þau fimmtán lönd sem
mest menga fundi og móti „lang-
tímaalheimsstefnu til að draga úr út-
blæstri gróðurhúsalofttegunda“ og
að hver þjóð af þessum setji „mark-
mið þjóðarinnar fyrir mitt samn-
ingstímabilið og búi til áætlanir sem
endurspegla orkuuppsprettur þjóð-
anna og fyrirsjáanlega orkuþörf
þeirra“.
Forsetinn neitaði árið 2001 að
fylgja ákvæðum Kyoto-sáttmálans,
sem Bandaríkin eru þó aðili að. Sátt-
málinn mun renna úr gildi árið 2012
og það liggur fyrir að iðnaðarríkin
átta, G8, munu taka ákvörðun um
framhaldið nú í vikunni, á fundi sín-
um í Þýskalandi.
Í hvers þágu?
Tímasetning þessarar stefnu-
breytingar Bush í umhverfismálum
er því engin tilviljun. Forsetinn lýsti
því yfir þegar hann kynnti hina nýju
stefnu að Bandaríkjamenn væru nú
orðnir leiðandi í umhverfismálum,
og að aðrar þjóðir myndu fylgja
þeirra fagra fordæmi.
Yfirlýsingum Bush hefur þó verið
tekið af mismiklum fögnuði, enda
þykir sumum að þeim sé helst ætlað
það hlutverk að koma í veg fyrir að
Bush þurfi að samþykkja umhverf-
isáætlanir á G8-ráðstefnunni, eða
vinna í samræmi við stefnu Samein-
uðu þjóðanna. Stefnan þykir aukin-
heldur óljós, þar sem í henni er að
engu getið hversu mikið eða hve
hratt á að draga úr losun gróður-
húsalofttegunda.
Nýkjörinn Frakklandsforseti,
Nicolas Sarkozy, er meðal gagnrýn-
enda stefnunnar. Honum finnst
áætlun Bush ekki nógu víðtæk, og að
hún einblíni um of á tæknilegar
lausnir, en Bush hefur meðal annars
stutt stefnubreytingu sína með þeim
rökum að nýlegar rannsóknir varpi
öðru ljósi á málið og að nútíma-
tækniframfarir bjóði upp á ný vopn í
baráttunni við hlýnun jarðar. Sar-
kozy telur að aðgerða sé þörf, ekki
nægi að treysta á að tækniframfarir
leysi vandann af sjálfu sér.
Blair jákvæður, umhverf-
isverndarsamtök tortryggin
Stórvinur Bush, Tony Blair, for-
sætisráðherra Bretlands var hins
vegar kampakátur með yfirlýs-
inguna. Hann sagði International
Herald Tribune að með þessu við-
urkenndu Bandaríkin að loftslags-
mál væru raunverulegur vandi.
Jafnframt sagði hann að það væri
þakkarvert að Bandaríkin tækju
þátt í baráttunni gegn gróðurhúsa-
áhrifunum, því að án þátttöku
Bandaríkjanna og Kína skiptu þær
samþykktir sem aðrar þjóðir gerðu
um málefnið litlu. Bandaríkin og
Kína losa mest allra ríkja af gróð-
urhúsalofttegundum.
International Herald Tribune hef-
ur eftir Toni Juniper, framkvæmda-
stjóra umhverfisverndarsamtak-
anna Friends of the Earth, að þessi
yfirlýsing Bush sé „úthugsuð og
vandlega skipulögð tilraun til þess
að setja allar mögulegar samkomu-
lagsviðræður í Þýskalandi um lofts-
lagsmál í næstu viku út af sporinu.
Hann er að reyna að koma í veg fyrir
að okkur miði nokkuð, með því að
kynna sitt eigið hliðstætt verkefni
sem hefur mjög óljós markmið. Lík-
urnar á því að hann muni komast að
nokkurs konar niðurstöðu á næstu
18 mánuðum eru hverfandi. Í sem
skemmstu máli, þá ættum við að líta
á þetta útspil forsetans sem frest-
unarbragð, svo að hann þurfi ekki að
taka neina alvöru afstöðu til lofts-
lagsmála áður en hann hverfur úr
embætti“.
Annie Petsonk, sem stýrir um-
hverfisverndarsamtökunum Envi-
ronmental Defence í Washington,
segir Bush „hafna grundvallarmark-
miðum rammasamnings Sameinuðu
þjóðanna, þ.e. að ná stöðugleika í
andrúmsloftinu sem getur komið í
veg fyrir hættulegar loftslagsbreyt-
ingar“. Hún bætir við: „Hann hefur
hafnað þeim tillögum sem [Angela]
Merkel og aðrir leiðtogar G8-þjóð-
anna hafa lagt fram, tillögum sem
eru í fullu samræmi við markmið um
að ná stöðugleika í andrúmsloftinu.“
Bush var orðinn nokkuð einangr-
aður í afstöðu sinni til umhverfis-
mála, bæði meðal þjóðarleiðtoga og
ráðamanna í heimalandi hans. All-
nokkur ríki Bandaríkjanna hafa sett
sér sína eigin umhverfisverndar-
stefnu sem er heldur í óþökk Banda-
ríkjastjórnar. Næstum allir þeir sem
sækjast eftir því að verða forsetaefni
í forsetakosningunum 2008 hafa við-
urkennt að aðgerða sé þörf í lofts-
lagsmálum. Vilji Bush því hverfa úr
embætti með „réttar“ skoðanir verð-
ur hann að bregðast við nú.
Frómar hugsjónir
eða undanbrögð?
George W. Bush Bandaríkjaforseti kynnir óvænt nýja um-
hverfisstefnu, aðeins fáum dögum fyrir leiðtogafund G8
Í HNOTSKURN
»Evrópusambandið hefurheitið að minnka losun
gróðurhúsalofttegunda í að-
ildarríkjum sínum 27 um 20%
árið 2020 frá því sem var
1990. ESB lofaði að hækka þá
tölu í 30% tækju Bandaríkin
þátt í verkefninu.
»Bandaríkjastjórn hefurítrekað hafnað aðild að
sambærilegum samþykktum,
og sagt að efnahagur lands-
ins þoli þær ekki.
»Kína kynnti í gær áætlunum minnkun losunar
gróðurhúsalofttegunda.
Áætlunin er varkár, en er
tekið með fögnuði í alþjóða-
samfélaginu.
„UMBÆTUR í Rússlandi, sem einu sinni virtust
myndu efla vald almennra borgara, hafa farið út af
sporinu og afleiðingarnar eru slæmar fyrir lýðræð-
isþróunina,“ sagði George W. Bush Bandaríkjaforseti í
ræðu í Prag í gær, myndin var tekin við það tækifæri.
Samfélög þróuðust mishratt en ákveðin lýðræðisgildi
væru algild, sagði forsetinn. Bandaríkjaforseti kom við
í Tékklandi á leið sinni á leiðtogafund G8-ríkjanna, átta
helstu iðnvelda heims, í Þýskalandi sem hefst í dag.
Bush fjallaði á blaðamannafundi um andúð Rússa á
eldflaugavarnakerfi sem Bandaríkjamenn ætla að setja
upp í Tékklandi og Póllandi. Bush segir að flaugunum
verði beint gegn árásum „þrjótaríkja“ svonefndra, þ.e.
Norður-Kóreu og Írans, ef þau geri árás en Valdímír
Pútín Rússlandsforseti telur þeim beint gegn Rússum.
Bush minnti á að kalda stríðinu væri lokið og Rússar
væru alls ekki lengur óvinaþjóð Bandaríkjamanna. En
vinsamleg samskipti við bæði Rússland og Kína væru
flókin, miklu skipti að ræða deilur af hreinskilni.
Bent hefur verið á að harðskeytt gagnrýni Pútíns á
Vesturveldin að undanförnu hafi ef til vill að markmiði
að afsaka hugsanlega stjórnarskrárbreytingu sem
muni gera honum kleift að bjóða sig aftur fram til for-
seta þegar kjörtímabil hans rennur út á næsta ári.
Verði þá borið við að ekki sé rétt að skipta um forseta
þegar mikil spenna ríki í samskiptum við Vesturveldin.
Bush gagnrýnir Pútín
Reuters
Mikilvægt að ná
verðbólgunni niður
Spurður um til hvaða ráðstafana
ný ríkisstjórn geti gripið í þeim til-
gangi að létta róður Seðlabankans,
leggur Davíð áherslu á að menn fari
sér aðeins hægar við þær aðstæður
sem nú eru uppi og tímasetningar
skipti miklu máli, hvort sem um
aukin útgjöld, aukna innspýtingu
peninga, skattabreytingar eða þess
háttar aðgerðir sé að ræða. „Í
augnablikinu þurfum við að ná nið-
ur þeirri pressu sem er í samfélag-
inu og það er ekkert hægt að kom-
ast hjá því að ef aðrir gera það ekki,
þá verður Seðlabankinn að gera
það, þó menn kvarti og kveini,“ seg-
ir Davíð og heldur áfram. „Það er
nú þannig að stór hluti landsmanna
skuldar mjög mikið í verðtryggðum
krónum og það er gríðarlegt atriði
fyrir þetta fólk að verðbólgan fari
ekki úr böndum og við höfum ekk-
ert leyfi til þess að gera annað en að
berjast gegn því,“ segir Davíð.
„Þetta er okkar verkefni og við
munum ekkert hvika frá því. Við
ætlum ekki að hleypa verðbólgunni
hérna af stað.“
Arnór Sighvatsson aðalhagfræð-
ingur Seðlabankans tekur undir
með Davíð og segir að Seðlabank-
inn hafi lengi búið við háa verð-
bólgu. Hann kveður það ákveðið
vandamál sem áhrif hafi á trúverð-
ugleika og það hvernig bankanum
gengur að halda verðbólguvænting-
um niðri, þar með talið virkni vaxta-
tækisins. „Þetta þýðir það einfald-
lega að bankinn þarf að kosta meiru
til, til að öðlast þennan trúverðu-
leika, fyrst og fremst með því að
halda fast við sitt markmið. En það
er því miður ekki það sem Samtök
atvinnulífsins virðast vera á höttun-
um eftir, heldur einmitt að við lát-
um reka á reiðanum og leyfum
verðbólgunni að gusast upp og ég er
ansi hræddur um að ef við færum að
þeirra óskum myndi bankinn glata
trúverðugleika sínum mjög hratt.“
stjórnin er að segja, að vera
mögulegt að lækka vexti á ný og
komast úr þeirri sjálfheldu sem
hann er nú í,“ segir Vilhjálmur og
Davíð tekur að nokkru leyti í sama
streng. „Þótt það sé fagnaðarefni að
afgangur hafi verið af rekstri rík-
issjóðs og menn hafi borgað niður
erlend lán, sem er mjög gott hvað
framtíðina varðar, þá er ekki annað
hægt en að viðurkenna það að sá af-
gangur hefur frekar myndast
vegna gríðarlegra tekna ríkissjóðs,
fremur en styrks aðhalds í ríkis-
rekstrinum,“ segir Davíð.
og Vil-
rðir ríkis-
erið mjög
arleg eft-
ðfélaginu
r til þess
essu sem
á fast-
g að þetta
iðbrögð,“
ilhjálmur
nin gefi
ynd af því
ármálum
itarfélag-
við halla-
f að geta
uga mynd
ftirspurn,
rðum rík-
eðlabank-
em ríkis-
ði leitað til
verðbólgunni
Morgunblaðið/Ómar
kans segir hina háu verðbólgu ákveðið vandamál sem áhrif hafi á trúverðugleika og
ðri. Segir hann það þýða að bankinn þurfi einfaldlega að kosta meiru til.
ilsson
Í HNOTSKURN
»Vilhjálmur Egilsson telurað aðgerðir Seðlabankans
hafi skaðað atvinnulífið án
þess að skila árangri á móti.
»Davíð Oddsson bendir á aðhinir háu vextir séu eðli
málsins samkvæmt notaðir í
því augnamiði að þrýsta verð-
bólgu niður á nýjan leik.
»Seðlabankastjóri telur of-mælt að bankinn sé fastur í
vítahring stýrivaxta, þvert á
móti séu vaxtaákvarðanir
bankans farnar að hafa áhrif
og verðbólgan sé á niðurleið,
þótt undirliggjandi verðbólga
sé enn veruleg.
»Vilhjálmur telur inngripríkisins með Íbúða-
lánasjóði hafa verið leiðandi í
því að skapa þann verðbólgu-
þrýsting sem landinn búi við
núna.
»Hann kallar eftir því aðhin nýja ríkisstjórn gefi
skýr skilaboð um Íbúðalána-
sjóð og taki strax á málefnum
hans, lækki lánshlutföll og
lánsupphæðir.
þeirri
kert
ekki,
nn