Morgunblaðið - 19.05.2008, Blaðsíða 19

Verðbólga og veikt gengikrónunnar er þegar fariðað svíða í buddum margraþeirra sem borga af fast-
eignum, bílum og fleiru. Margir þurfa
að endurskipuleggja fjármál sín og
þótt erfitt geti verið að viðurkenna
það dugar eigið brjóstvit oft skammt í
glímunni við skuldapúkann.
Ráðgjafarstofa um fjármál heim-
ilanna veitir ókeypis ráðgjöf fólki sem
á í greiðsluerfiðleikum og að sögn
Ástu S. Helgadóttur forstöðumanns
hafa ráðgjafar stofunnar fundið að
undanförnu fyrir aukinni þörf fólks
fyrir aðstoð með fjármálin. „Það voru
40 manns á biðlista hjá okkur í síð-
asta mánuði og maímánuður er full-
bókaður en við bókum ekki langt
fram í tímann.“
Hún segir mikinn mun á því hvort
fólk vilji einfaldlega taka til í fjármál-
unum hjá sér og draga úr útgjöldum
eða hvort viðkomandi sé í bullandi
mínus sem stöðugt vindur upp á sig.
„Fyrstu skrefin eru að hafa yfirsýn
yfir fjármálin en oft lendir fólk í erf-
iðleikum af því að það missir yfirsýn-
ina. Hluti af því er að halda heim-
ilisbókhald og sjá hvar hægt er að
skera niður. Oft kemur fólki á óvart í
hvað peningarnir fara þegar upp er
staðið. Það er líka gott að hafa þessa
yfirsýn til að geta tekið sveiflum í út-
gjöldum og eins til að hafa betri
möguleika til að spara.“
Hún bendir á að á heimasíðu stof-
unnar sé form fyrir heimilisbókhald
sem fólk getur nýtt sér og þar má
einnig finna góð ráð sem geta nýst við
að koma betra lagi á fjármálin.
Bera fyrir sig vankunnáttu
Sé fólk beinlínis komið í greiðslu-
erfiðleika þarf ítarlegri endurskoðun
fjármálanna til. „Þá þarf að athuga
lausnir eins og hvort hægt sé að
lengja lán eða skuldbreyta þeim. Eitt
ráðið er að kanna lánauppbygg-
inguna og lánasamsetninguna. Við
finnum fyrir því að fólk gerir sér oft
enga grein fyrir því hvað vextir eru
háir – það veit bara að það er með yf-
irdrátt en ekki að hann beri t.d. 25%
vexti. Oftast er hagstæðast að breyta
þessum óhagstæðum lánum yfir í
langtímalán. Í fyrra báru 16% um-
sækjenda um ráðgjöf fyrir sig van-
kunnáttu í fjármálum.“
Ásta bætir því við að ástæður þess
að fólk lendi í greiðsluerfiðleikum séu
ákaflega misjafnar og lausnirnar ólík-
ar eftir því. „Það skiptir t.d. miklu
máli hvort fólk er í tímabundnum erf-
iðleikum eða hvort þetta sé eitthvað
sem hefur undið upp á sig í mörg ár.
Einnig skiptir staða viðkomandi
gagnvart kröfuhöfum sínum miklu
máli. Við skoðum þessa heildarmynd,
hvaða úrræði eru fyrir hendi í þjóð-
félaginu og samningsvilja kröfuhafa.
Sé viðkomandi með lán frá Íbúða-
lánasjóði er t.d. hægt að sækja þar
um sveigjanlegri greiðslur vegna
greiðsluerfiðleika, frestun á þeim,
lengingu lána og fleira en þessi úr-
ræði byggjast á reglugerð nr. 584/
2001. Hafi fólk lent í veikindum er t.d.
hægt að sækja um lækkun á tekju-
skattsstofni og útsvari. Það skiptir
líka máli hvað fólk er sjálft tilbúið að
gera. Stundum er staðan sú að það
þarf hreint og beint að selja húseign-
ina áður en hún fer á nauðungarsölu
og fólk er ekki alltaf tilbúið til þess,
jafnvel þótt það borgi svo mikið af
henni að það væri í raun og veru hag-
stæðara að vera á leigumarkaðinum.
Því má ekki heldur gleyma að það er
dýrara að láta selja ofan af sér heldur
en að selja sjálfur á frjálsum mark-
aði.“
Fyrstu skrefin oft erfið
Hún segir mismunandi hversu
mikinn árangur fólk sér af end-
urskipulagningu fjármála sinna. „Aft-
ur komum við inn á hvað fólk er sjálft
tilbúið að leggja mikið á sig, því við
veitum einungis ráðgjöf. Eins er mis-
jafnt hvað fólkið sem kemur til okkar
er með sviðna jörð í kringum sig. Hafi
það alltaf staðið í skilum fram til þess
hefur það áhrif á hvað kröfuhafarnir
eru tilbúnir til að ganga langt til að
aðstoða. Eins virkar mjög jákvætt á
kröfuhafa að heyra að fólk hafi leitað
hingað því þá vita þeir að það ætlar
að gera eitthvað í sínum málum.“
Þeir sem búa á höfuðborgarsvæð-
inu geta einfaldlega hringt í Ráðgjaf-
arstofu og yfirleitt koma þeir í kjöl-
farið í tvö viðtöl hjá ráðgjafa. Þá fara
ráðgjafar tvisvar í mánuði til Ak-
ureyrar og taka þar viðtöl á skrifstofu
fjölskyldudeildar bæjarins. Aðrir
sem búa á landsbyggðinni geta póst-
sent mál til stofunnar en þá hringir
ráðgjafi og fær nánari upplýsingar
áður en viðkomandi fær tillögur
sendar til baka í pósti. „Eins erum við
með símaráðgjöf alla daga og net-
spjall á heimasíðu okkar og margir
panta tíma í gegnum það. Svo má
senda tölvupóst svo það á ekki að
vera hindrun að ekki sé hægt að ná í
okkur.“
Ásta bætir við að það geti verið
fólki erfitt að leita til stofunnar. „Auð-
vitað finnum við að mörgum finnast
það þung skref. Oft þurfa þeir að
gera fleiri en eina tilraun – panta
tíma en koma svo ekki eða hringja
aftur og aftur. Þá kemur símaráð-
gjöfin og netspjallið sér vel því þar er
hægt er að forvitnast um hvort ráð-
gjöf okkar sé eitthvað sem hentar við-
komandi. Við finnum hins vegar að
því fylgir mikill léttir þegar viðkom-
andi kemur loksins og horfist í augu
við vandann. Þá er fyrsta skrefið stig-
ið til lausnar.“
ben@mbl.is
Léttir að horfast í augu við vandann
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Forstöðumaður Ásta S. Helgadóttir segir marga leita eftir aðstoð hjá Ráðgjafarstofu um fjármál heimilanna.
Það harðnar á dalnum
hjá Íslendingum, a.m.k
ef marka má fjölmiðla-
umræðu undanfarnar
vikur, og þeim fjölgar
sem standa frammi
fyrri því að þurfa að
taka til í peningamálum
sínum. Bergþóra Njála
Guðmundsdóttir leitaði
leiða til að koma skikki
á fjármálaóreiðuna.
Það eru fleiri leiðir til að endurskipuleggja fjár-málin en að leita til Ráðgjafarstofu um fjármálheimilanna, ekki síst ef fólk er ekki í þeim mun
meiri greiðsluerfiðleikum. Þjónustufulltrúar bankanna
hafa reynst hjálplegir við slíkt og undanfarna mánuði
hefur Byr sparisjóður t.a.m. auglýst þjónustu undir
nafninu „Fjárhagsleg heilsa“.
Ein þeirra sem hafa nýtt sér þetta er Sigrún Stein-
arsdóttir, einstæð móðir sem glímdi við að ná endum
saman um hver mánaðamót. „Ég vildi skipta um banka
og leist vel á Byr, ekki síst fyrir smæðina. Þegar ég var
að skoða þetta ákvað ég að taka „heilsuprófið“ á
heimasíðu Byr og í framhaldinu hafði þjónustufulltrúi
þeirra samband við mig. Hann fór svo í gegnum mín
fjármál með mér og kom með tillögur að bótum.“
Niðurstaðan varð sú að mánaðarleg greiðslubyrði
Sigrúnar minnkaði um 15-20 þúsund krónur. „Það sem
skipti mestu var að við sameinuðum lán sem ég var með
– lán sem ég hafði tekið vegna náms og yfirdrátt-
arheimild – í eitt, lengra lán. Eins fór ég í greiðsluþjón-
ustu hjá þeim sem ég hafði ekki verið í áður svo
greiðslubyrðin er núna jöfn um hver mánaðamót. Í
fyrsta skipti gat ég stofnað sparnaðarreikning og legg
nú alltaf aðeins til hliðar. Þar skiptu sköpum þessar 15-
20 þúsund krónur sem ég borgaði áður í vexti.“
Hún segir ekki hafa verið um það að ræða að skafa
utan af föstum útgjöldum, t.d. með því að segja upp
áskriftum eða öðru. „Ég var búin að öllu slíku áður og
var ekki með neinn óþarfa. Mín föstu útgjöld eru ein-
faldlega sími, rafmagn, húsaleiga, leikskóli og annað
sem allir þurfa að borga.“
Sigrún bætir því við að þetta hafi breytt miklu fyrir
fjármál hennar. „Áður gat þetta verið svolítið strembið
en núna sé ég miklu betur út úr mánuðinum.“
Sameinaði lán og
lækkaði greiðslubyrði
Morgunblaðið/Frikki
Breyting „Í fyrsta skipti gat ég stofnað sparnaðar-
reikning og legg nú alltaf aðeins til hliðar,“ segir Sigrún.
www.byr.is
 Náðu góðri yfirsýn og skipulagi
yfir fjármálin.
 Settu þér markmið um sparnað –
mundu að margt smátt gerir eitt
stórt.
 Kannaðu tekjur og útgjöld fjöl-
skyldunnar – haltu heimilisbók-
hald.
Hafðu strax samband við kröfu-
hafa ef þú nærð ekki að standa í
skilum.
 Ekki eyða um efni fram.
 Hafðu yfirsýn yfir kortanotkun
þína – ekki láta reikningana koma
þér á óvart.
 Kannaðu lánauppbyggingu hjá
þér og hvort einhverju sé hægt að
breyta.
 Kannaðu kostnaðinn við að taka
lán.
 Það er dýrt að vera í vanskilum.
 Ef þú ætlar að gangast í ábyrgð
fyrir skuld annarra – skaltu kanna
rétt þinn áður.
 Stattu í skilum og haltu þig frá
vanskilalistum. Viðskiptasaga þín í
bankanum skiptir miklu máli fyrir
framtíðina.
Heimild: Ráðgjafarstofa um fjármál
heimilanna.
www.rad.is
|mánudagur|19. 5. 2008| mbl.is
Stjórnun og rekstur ríkisstofnana
Miðvikudaginn 21. maí nk. stendur fjármálaráðuneytið fyrir
ráðstefnu um stjórnun og rekstur ríkisstofnana í tilefni af vali á
ríkisstofnun til fyrirmyndar sem fór fram 14. maí sl. Ráðstefnan
verður haldin á Grand Hótel og stendur frá kl. 13 - 16.
Kl. 13.10
Af hverju að velja ríkisstofnun til fyrirmyndar?
Árni M. Mathiesen, fjármálaráðherra.
Kl. 13.20
Að vera til fyrirmyndar - hvað þarf til?
Árni Sigfússon, form. valnefndar fjármálaráðherra 2008.
Kl. 13.40
Stjórnun og rekstur fyrirmyndastofnunar 2008.
Páll Gunnar Pálsson, forstjóri Samkeppniseftirlitsins.
Kl. 14.10
Að takast á við breytingar.
Már Vilhjálmsson, rektor Menntaskólans við Sund.
Kl. 14.30
Eiga nútíma stjórnunaraðferðir við
í rekstri smárra ríkisstofnana?
Guðlaugur Einarsson,
aðstoðarforstjóri Geislavarna ríkisins.
Kl. 14.50
Kaffiveitingar.
Kl. 15.20
Mikilvægi kostnaðargreiningar í rekstri.
Margrét I Hallgrímsson, sviðstjóri hjúkrunar og Hildur Harðardóttir,
sviðstjóri lækninga, Kvennasviði Landspítala háskólasjúkrahúss.
Kl. 15.40
Samræming eftirlits og þjónustu.
Þórður Ásgeirsson, Fiskistofustjóri.
Kl. 16.00
Ráðstefnuslit.
Ráðstefnustjóri er Baldur Guðlaugsson, ráðuneytisstjóri
fjármálaráðuneytisins.
Dagskrá:
daglegtlíf
Nokkur góð ráð