Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1965, Blaðsíða 39

Með reglugerð um ferskfiskeftirlit
frá 1961 var ákveðið, að fiskiskip,
sem stunda síldveiðar, skyldu hafa
a. m. k. eina hillu í stíu. Af þessu
hefur leitt, að farið var að hafa
tómarúm neðst í lest undir hillum
og í miðri lest í steisnum. Enginn
vafi er á því, að tómarúm neðst í
lestinni og í steisnum hefur mjög
slæm áhrif á öryggi síldveiðiskip-
anna, þar sem það bæði rýrir stöð-
ugleika þeirra og eykur hættu á því,
að skilrúm fari úr skorðum eða
brotni og farmurinn renni til í lest-
inni.
Með reglum um hleðslu skipa á
vetrarsíldveiðum var sem kunnugt
er bannað að skilja eftir tómarúm
neðarlega í lest. Það er skoðun
nefndarinnar, að þetta ætti einnig
að banna á öðrum árstímum.
íslenzk fiskiskip hafa möguleika
til góðrar niðurhólfunar í lest, en
reynslan hefur sýnt, að hann er ekki
nýttur til fullnustu, þannig að skil-
rúmsborðum er ekki stillt á milli
allra stoða í lestinni. Þetta eykur
að sjálfsögðu hættuna á því, að
farmurinn geti raskazt. Nefndin
leggur áherzlu á mikilvægi þess, að
vel sé stillt upp í lest og helzt þann-
ig, að ekkert bil sé á milli efsta
skilrúmsborðs og þilfars. Enda þótt
ekki hafi verið hægt að sanna það,
að röskun lestarfarms á síldarskipi
hafi valdið sjóslysi er heldur alls
ekki hægt að útiloka þann mögu-
leika.
Nefndarmenn eru sammála um,
að æskilegt væri, að kjölfesta fiski-
skipa yrði ákveðin á tæknilegan
hátt með útreikningum. Til þess að
þetta sé hægt, verða stöðugleika-
reikningar fyrir hvert skip að vera
fyrir hendi og einnig verður þá að
ákveða, hvað teljast skuli hæfileg-
ur stöðugleiki.
Síðan 1962 hefur Skipaskoðun rík-
isins krafizt stöðugleikaútreikninga
fyrir nýsmíðuð fiskiskip. Um eldri
skip eru slíkar heimildir yfirleitt
ekki til.
Á vegum siglingamálastofnunar
Sameinuðu þjóðanna, IMCO, var á
s.l. sumri sett á laggirnar sérfræð-
inganefnd til athugunar á stöðug-
leika fiskiskípa. Varð skipaskoðun-
arstjóri, HjálmarR. Bárðarson, kjör-
inn formaður nefndarinnar. Hlut-
verk nefndarinnar er m. a. að finna
mælikvarða til að dæma stöðug-
leiká fiskiskipa eftir. Hér er um
geysivíðtækt verkefni að ræða, sem
VÍKINGUR
búast má við að taki langan tíma
að leysa.
Af framansögðu er ljóst, að eng-
inn almennur viðurkenndur mæli-
kvarði er til um stöðugleika fiski-
skipa. Eins og sakir standa eru af
þessum og fleiri ástæðum ekki skil-
yrði til þess að ákveða kjölfestu
einstakra fiskiskipa með tæknileg-
um útreikningi og enga allsherjar-
reglu er hægt að setja um kjölfestu,
er gildi fyrir öll skip, vegna þess
hve þau eru breytileg að stærð og
gerð.
Skipaskoðun ríkisins hefur á und-
anförnum árum reynt að leiðbeina
þeim skipstjórum, sem til hennar
hafa leitað, í sambandi við kjölfestu,
en af framangreindum ástæðum
geta slíkar leiðbeiningar aldrei orð-
ið fullkomnar. Skipaskoðunin hef-
ur að undanförnu hert á kröfum
um kjölfestu í sambandi við stöð-
ugleikaútreikninga á nýjum skipum
og hafa verið nokkur brögð að því,
að skipstjórum þyki skipin verða
of „stif“ og óskað eftir að mega
minnka kjölfestuna.
Á meðan núverandi ástand ríkir
í þessum efnum, hlýtur ábyrgðin á
því, að skipin hafi nægilega kjöl-
festu fyrst og fremst að hvíla á skip-
stjórnarmönnum sjálfum, eins og
verið hefur frá alda öðli. Það hefur
hinsvegar komið fram, að mjög
skortir á það, að margir þeirra hafi
nægilega þekkingu og reynslu og
þekking margra á stöðugleikamálum
skipa er lítil. Af þessu hefur leitt,
að hleðsluástandi sumra skipanna
hefur verið mjög áfátt. Reyndur og
góður skipstjóri getur af hreyfing-
um skipsins oft dæmt furðu vel um
stöðugleikaástand þess og þá gert
þær ráðstafanir sem að gagni mega
koma, annað hvort með viðbótar-
ballest vegna veiðarfæra og annars
eða með breyttri hleðslu skips.
Hér að framan hefur verið gerð
almenn grein fyrir þeim staðreynd-
um, sem nefndin telur að hafi rýrt
öryggi síldveiðiskipanna og valdið
því, að svo mörg þeirra hafa far-
izt á síðustu árum.
Helztu niðurstöður af athugun-
um nefndarinnar eru þær,
að yfirþungi skipa, sem hafa nót á
bátapalli og eru 150 brúttólestir
eða minni, sé orðinn of mikill
og skipunum ofviða,
að óhófleg þilfarshleðsla og há
skjólborð og þilfarsuppstilling-
ar séu hættuleg stöðugleika og
öryggi skipanna,
að sama máli gegni um tómarúm
neðarlega í lest, sem einnig valdi
hættu á því, að skilrúm gangi
úr fölsum eða brotni og farmur
raskist,
að stærri og öflugri veiðitæki og
aukinn vélarorka skapi þá hættu,
að skipunum sé ofboðið,
að vetrarsíldveiðar og lengri sigl-
ingar hafi aukið áhættuna við
veiðarnar,
að ekki sé unnt að tryggja öryggi
skipanna, nema hleðslu þeirra
verði einhver skynsamleg tak-
mörk sett,
að vanmat á aðstæðum og vanþekk-
ing á stöðugleikalögmálum skipa
sé verulegur þáttur í þessum
sjóslysum.
Hinn 1. janúar 1964 voru í smíð-
um rúmlega 30 stálfiskiskip og um
s.l. áramót voru þau 10. Stærð
þeirra er frá um 200 brl. og upp í
rúmlega 300 brl. Af þessu er greini-
legt að þróunin er sú, að í fram-
tíðinni verði tiltölulega stór skip
notuð við síldveiðarnar og mun það
án efa auka öryggið á sjónum.
Á s.l. sumri voru 143 skip undir
150 brl. á síldveiðum og var stærð
og gerð, sem hér segir:
2 skip undir 100 brl. með bátapalli.
86 — undir 100 — með nót á aðalolfari.
34 — 100—150 — með bátapalli.
21 — 100—150 — með nót á aðalþilfari.
Til þess að leysa öryggismál hinna
minni skipa gerir nefndin eftirfar-
andi tillögur:
1. Að skipum, sem eru 150 brl.
eða minni, verði bannað að
stunda síldveiðar með þeim
hætti að hafa síldarnót á báta-
palli.
Að skipunum verði breytt þann-
ig, að síldarnótin verði höfð
á aðalþilfari.
277