Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1965, Blaðsíða 41

Nú þegar eru komnar á markað
neyðarsendistöðvar, sem hafa gefið
allgóða raun og henta vel til notk-
unar í gúmmíbáta. Stöðvarnar eru
vatnsþéttar og fljóta og hafa bæði
talmótun og viðtöku, þannig að
hægt er, auk útsendinga og miðana,
að gefa upp staðarákvörðun og aðr-
ar upplýsingar, sem geta flýtt fyrir
björgun. Enda þótt framfarir séu
örar í fjarskiptatækni og búast megi
við, að fullkomnari og betri tæki
kunni að koma fram síðar, telur
nefndin ekki áhorfsmál, að nú þeg-
ar sé tímabært að gera kröfu um, að
íslenzk skip verði búin neyðarsendi-
tækjum, sem nota megi í gúmmí-
bátum, auk faststillts neyðarbylgju-
móttökutækis. Hefur nefndin þegar
mælt með því við Skipaskoðun rík-
isins, sem óskaði umsagnar hennar
varðandi þetta mál, að framangreind
breyting á reglum um fjarskipti
verði lögfest.
í sambandi við gúmmíbátana hef-
ur nefndin rætt nokkur atriði, sem
hún telur horfa til bóta og æskilegt
væri að komið yrði á.
Niðurstöður af athugunum nefnd-
arinnar varðandi neyðartalstöðvar
og gúmmíbáta eru sem hér segir:
1. Nefndin mælir eindregið með
því, að skip, 15 brl. og stærri,
séu búin neyðarsenditækjum,
er nothæf séu í gúmmíbátum,
svo og faststilltum móttakara
fyrir neyðartíðni.
2. Nefndin telur að halda verði
áfram tilraunum með radar-
endurskinsmerki, sem henta til
notkunar í gúmmíbjörgunar-
bátum, og að fylgjast beri með
nýjungum á því sviði.
l>á telur nefndin æskilegt:
3. Að hnífar í gúmmíbátum séu
allir staðsettir á sama stað,
innan við opið á boganum, sem
heldur uppi þakinu og í þeim
enda bátsins, sem fangalínan
er fest í.
4. Að rafhlöðu fyrir ljós á þaki
gúmmíbáta sé þannig fyrir
komið, að ekki þurfi út úr bátn-
um til þess að skipta um raf-
hlöðu.
5 Að handblys og svifblys í
gúmmíbátum séu af sömu eða
svipaðri gerð, svo að síður sé
hætta á mistökum við notkun
þeirra.
6. Að tveir borðar séu á botni allra
VÍKINGUR
gúmmíbáta til þess að auðveld-
ara sé að rétta þá við.
7. Að á fiskiskipum sé ullarnær-
fatnaður fyrir alla skipverja,
geymdur í vatnsheldum umbúð-
um á stað þar sem handhægt
er að grípa til hans, ef slys
ber að höndum og áhöfnin þarf
að fara í gúmmíbáta.
8. Að í þeim tilfellum, sem gúmmí-
bátar eru geymdir í kistum, sé
stranglega bannað að binda
lokið á kistuna heldur sé því
fest þannig, að hægt sé að losa
það með einu handtaki með þar
til gerðu handfangi eða spennu.
V. Rannsókn sjóslysa og réttarfar
í sjóslysamálum.
Fáar þjóðir eru jafn háðar sjó-
sókn og íslendingar. Vegna fámenn-
is þjóðarinnar eru slysfarir á sjó
viðkvæmari mál en ella og snerta
hana djúpt, einkum þegar mann-
tjón verður. Engu að síður er nauð-
synlegt að taka þessi mál föstum
tökum og hefur nefndin hér að
framan lagt á það ríka áherzlu að
gera verði strangar kröfur til að-
gæzlu og kunnáttu skipstjórnar-
manna. Einn þátturinn í því að
skapa aðhald í þessum efnum er
refsivarzlan og þykir rétt að víkja
nokkrum orðum að henni og rann-
sóknum sjóslysa almennt.
Hinir reglulegu sjódómar annast
sjópróf og rannsóknir sjóslysa hver
í sínu umdæmi. Á I. eftirlitssvæði,
þ. e. á svæðinu frá Hjörleifshöfða
að Skor, er þó gert ráð fyrir því,
aó' siglingadómur fari með rann-
sókn sjóslyss, en geti falið hana
sjódómi þar sem skip er statt, ef
um lítilræði er að ræða eða sér-
staklega stendur á, sbr. 47. gr. laga
nr. 50/1959 um eftirlit með skipum.
Siglingadómur hefur aðsetur í
Reykjavík, en getur haldið sjópróf
hvar sem er á landinu. Skipa hann
5 dómendur, þegar hann fer með
mál, sbr. VIII. kafla laga nr. 50/
1959.
Siglingadómur var stofnaður með
lögum nr. 68/1947 um eftirlit með
skipum. Með stofnun hans má segja,
að öll refsimál, er áður heyrðu und-
ir sjódóm, hafi verið lögð undir
siglingadóm. Á þeim árum, sem lið-
in eru frá stofnun siglingadóms,
hefur framkvæmd þessara mála
verið þannig, að hinir venjulegu sjó-
dómar, einnig á I eftirlitssvæði, hafa
annazt öll sjópróf og rannsóknir
sjóslysa og búið þau í hendur sigl-
ingadóms. Siglingadómur hefur síð-
an dæmt í málunum, ef mál hefur
verið höfðað, eða lokið þeim með
dómssátt, ef um slíkt hefur verið
að tefla.
Aðalrökin fyrir stofnun siglinga-
dóms voru þau, að því væri ekki
treystandi, að nauðsynleg sérþekk-
ing væri fyrir hendi alls staðar þar,
sem venjulegir sjódómar væru. Þá
myndi samræmi í meðferð málanna
bezt tryggt með þvi, að sami dóm-
stóllinn fjallaði um þau.
Enda þótt aðalhlutverk siglinga-
dóms hafi verið að dæma málin,
var dóminum þó ætlað að rannsaka
þau mál, sem hann fengi bezt við
komið og einnig þegar um stórmæli
væri að ræða. Að því er snertir rann-
sókn mála hefur siglingadómur ekki
náð þeim tilgangi, sem til var ætl-
azt, enda er dómurinn það fjöl-
mennur, að hann hlýtur að verða
nokkuð þungur í vöfum til þeirra
hluta.
Nefndin hefur eins og áður getur
kynnt sér á annað hundrað sjódóms-
rannsóknir. Rannsóknirnar eru eins
og vænta má nokkuð misjafnar, en
hins vegar fær nefndin ekki séð, að
sjódómarnir geti ekki fyllilega vald-
ið því verkefni að rannsaka málin
og skipaskoðunarstjóri og saksókn-
ari hafa það jafnan í hendi sér að
krefjast framhaldsrannsóknar, ef
þeir telja hennar þörf.
Enda þótt svo sé kveðið á í lög-
um, að öll sjópróf og rannsóknir
sjóslysa skuli fara fram að hætti
opinberra mála, virðast rannsókn-
irnar oft bera meiri keim af með-
ferð einkamála. Er það sennilega
einkum tvennt, sem því veldur. í
fyrsta lagi það, að sjódómarnir eru
aðallega einkamáladómstólar og
flest þau mál, sem þeir fjalla um,
eru þess eðlis, en í öðru lagi kem-
ur það einnig til, að sjódómarnir
eru einungis rannsóknardómar í op-
inberum málum, en hafa ekki dóms-
vald í þeim.
Nefndinni virðist núverandi skip-
an þessara mála óþarflega þung-
lamaleg og væri æskilegt, að máls-
meðferðin yrði gerð einfaldari og
greiðari. í því sambandi telur nefnd-
in athugandi, hvort ekki væri heppi-
legra að fela sjódómunum að dæma
í minni háttar málum og annast
afgreiðslu þeirra mála, sem heim-
ilað er að ljúka með dómssátt. Einn-
ig kæmi til álita, hvort rétt væri,
að sjódómum verði á ný falið að
rannsaka og dæma í öllum þessum
279