Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2003, Blaðsíða 26

er um að menn vinni sinn eigin afla,
bæði af bátum og togurum. Það tengir
þetta við markaðinn því það skiptir svo
miklu máli í dag að tryggt sé að menn
geti afhent vöru á hvaða tíma árs sem er
og menn haga veiðunum með hliðsjón af
því. Pað gera menn ekki ef þeir hafa eng-
an fisk í dag en alltof mikið á morgun.
Pví er það ánægjulegt þegar maður sér
haft eftir skipstjórum að þetta sé allt
annað viðhorf núna. Áður hafi þeir
keppst við að fiska sem mest en nú hugsi
þeir bara um hvaða verðmæti þeir flytji
að landi. Við þurfum hins vegar ekki að
fara langt aftur í tímann til að sjá þessi ó-
sköp að menn fiskuðu gjörsamlega yfir
sig og sumir af þeim skipstjórum eru
ekki þagnaðir enn. Einhverjum þeirra
hefur vonandi lærst það að skynsamlegra
er að fiska með þeim hætti sem nú er
hafður á, þ.e. að hugsa um verðmæti en
ekki magn.
-Þó að þú standir ekki lengur í samninga-
viðræðum við sjómenn um kaup og kjör þá
kom þaðfram í rceðu þinni á aðalfundi
LÍÚ ífyrra að þti vildir sjá breytingar á
hlutaskiptum. Hvaða breytingar eru það?
Þær breytingar eru helst fólgnar í því
að mér finnst að fjármagnið í fjárfesting-
um eigi að fá stærri hlut heldur en er í
dag. Þegar hingað koma ný stór og öflug
skip sem margfalda afkastagetu frá því
sem áður var, margfaldast tekjur sjó-
manna. Þetta er ákveðin hamla í dag á
því að við getum endurnýjað skip. Við
sjáum hvað gerðist í Færeyjum þegar
þeir fóru að endurnýja sín skip. Þá sögðu
bankastofnanirnar einfaldlega: Við lánum
ykkur ekki fyrir þessum kaupum vegna
þess að þetta getur ekki borið sig. Hluta-
skiptin verða að lækka og útgerðin að fá
meira til að geta borgað þessi skip. Þeir
fóru með þetta til sjómannasamtakanna í
Færeyjum og þau sýndu á þessu skilning
og lækkuðu hlutaskiptin á þessum skip-
um sem voru að innleiða nýja tækni og
miklu meiri tekjumöguleika fyrir sjó-
menn. Þótt þeir hafi minni hlut úr heild-
inni er hlutur hvers og eins miklu meiri
en hann var áður. Okkur finnst skorta
skilning á þessu hjá okkar sjómannafor-
ystu og því miður getur maður ekki ver-
ið bjartsýnn. En ég vona að menn skilji
að flotinn gengur úr sér og þarf endur-
nýjunar við, þótt lítið hafi verið um það
að undanförnu því flotinn var það stór
að hann mátti mjög vel við því að
minnka.
-Hagrœðing á öllum sviðum er mjög til
umrœðu. Hefur náðst ásættanleg hagrœð-
ing í útgerð hvað varðar til dœmis fjölda
skipa sem sœkja leyfilegan afla?
Það hefur miðað í rétta átt, en við
eigum enn nokkuð í land. En engu að
siður höfum við náð gríðarlegum ár-
angri. Nú eru togarar til dæmis að fiska
sex til sjö þúsund tonn, bæði ísfisk- og
frystitogarar. Við þurfum að halda fiski-
stofnunum í sem bestu ástandi þannig að
það sé ódýrt að sækja fiskinn. Margur
hefur æst sig þegar ég segi að það sé allt í
lagi að geyma fiskinn í sjónum. Sumir
skipstjórar eru mér ekki sammála um
það. Ég hef verið mjög eindregið þeirrar
skoðunar að við eigum að takmarka
sóknina og takmarka aflann við það sem
fræðimenn segja, þó vissulega sé það allt
mjög umdeilanlegt. Þetta eru engin ná-
kvæmisvísindi.
-Þið hafið stutt mjög tillögur Hafrann-
sóknastofnunarinnar og það sem kemur af
þeim bæ....
... Við höfum stutt þá í öllum megin-
atriðum og það er í alveg andstætt því
sem gerist hér í nágrannaríkjum. Þar
finnur þú varla útgerðarmann sem segir
að það eigi að fara eftir vísindalegri ráð-
gjöf því það sé allt bull og vitleysa. En
við höfum valið þennan kost og held að
það sé rétt af okkur að gera það.
Kvótaþak ekki sett til
að lyfta því
-Það komfram ífréttum á dögunum að
eitt útgerðarfyrirtœki vœri hugsanlega að
komast upp í kvótaþakið. Sumir vilja lyfta
þakinu eðajafnvel afnema það. Hver er þín
skoðun?
Ég held að við eigum að halda því
óbreyttu. Þakið var ekki sett lil þess að
lyfta þvi þegar einhver kæmist upp undir
það. Þá væri ekkert gagn af því. Þetta var
eitt af mörgum atriðum sem áttu að sætta
fólk betur við fiskveiðistjórnunina, það
yrðu engir risar í þessu kerfi. Við ættum
að nýta auðlindina í hafinu og að hún
dreifðist víða. Fyrir þessu hef ég talað og
tala enn, en ég heyri að einstaka menn
eru ekki sammála mér. Það hefur hins
vegar farið frekar lítið fyrir því og ég tel
að þetta sé ásættanlegt og menn eigi að
geta unnið á grundvelli þess að takmörk
séu sett. Ég skil ekki suma þessa ungu
rnenn sent segja að hér eigi aðeins að
vera þrjú sjávarútvegsfyrirtæki og er
mjög mótfallinn því. Vissulega gæti verið
hægt að réttlæta frekari hagræðingu með
enn stærri fyrirtækjum, en ég tel að
greinin þróist eðlilegast og best með fjöl-
breyttum fyrirtækjum. Einyrkjar hafa
alltaf skilað mjög góðu starfi í þessari
grein og þeir vinna ötullega að sínum út-
vegi og öllu sem því tilheyrir frá morgni
til kvölds án þess að skrifa tíma á það
sem þeir eru að vinna við. Svo eru það
millistór fyrirtæki sem hefur mörgum
vegnað mjög vel og síðan stærri fyrirtæki
sem eru mjög gagnleg og þörf og gera
góða hluti. Þetta er gott hvað með öðru.
Lagði mig undir í kvótakerfinu
-1 upphafi þessa viðtals komfram að þú
vœrir Vestfirðingur. Hvernig finnst þér
komið fyrir sjávarútvegi á Vestfjörðum í
dag?
Já, ég er Vestfirðingur og segi alltaf
„heim á Flateyri“. Það er mjög leitt til
þess að hugsa hvernig komið er fyrir úl-
gerðinni fyrir vestan. Útgerðir á Vest-
fjörðum voru i byrjun kvótakerfis með
hæstu veiðiheimildir á landinu vegna
þess að þær höfðu fiskað mest, en kerfið
byggðist á þriggja ára veiðireynslu. Ég
sagði þá oftar en einu sinni að ég myndi
aldrei taka þátt í að koma á kvótakerfi
nema á þessum forsendum þar sem Vest-
firðir myndu njóta sín mjög vel í nýju
kerfi. Síðan héldu menn illa á því margir
hverjir, aðrir vel. Þingmenn Vestfirðinga
voru alltaf á móti kerfinu, sögðu að þetta
yrði lagt niður og því löguðu menn sig
ekki að því og unnu ekki eftir því. Það
olli því að mjög stór og öflug fyrirtæki á
Vestfjörðum liðu undir lok og mér finnst
leitt segja að þar geta menn fyrst og
fremst sjálfum sér um kennt. Aðstæður
þeirra til að eflast voru engu minni en
annars staðar á landinu nema síður væri.
-Fínnst þér enn gott að borða ekta vest-
firskan mat?
Já. Ef ég er einn heima þá fer ég úl í
búð og kaupi mér ýsu. Þversker hana og
nota vestfirskt mörflot útá. Hins vegar er
mér sagt að það sé ekki það heilnæmasta
sem ég læt ofan í mig, en leyfi mér þetta
einstöku sinnum. Fyrir utan þá venju
sem ég er alinn upp við að borða kæsta
skötu á Þorláksmessu. Þá vel kæsta í
stöppu með miklu mörfloti bræddu út í,
en aldrei þess utan. Venjan hefur mikið
að segja um hvernig manni likar matur-
inn. Það má líka sjá á því að þorskurinn
og ýsan skuli vera okkar aðal mark-
aðsvara í Bretlandi en karfi og ufsi í
Þýskalandi, enn þann dag í dag.
-Þegar þú lítur til baka, er eitthvað eitt
öðrufremur sem þú tekurfram yfir annað
sem þú hefur unnið að á þessum áratugum
hjá LÍÚ?
Ég lagði sjálfan mig mjög undir í þessu
liskveiðistjórnunarkerfi. Stundum hélt ég
að minn síðasti dagur væri runninn upp.
Ég minnist þess að 18. mars 1984, á
fyrstu vertíðinni eftir að kvótakerfinu var
komið á, var haldinn ntikill mótmæla-
fundur í Reykjavík. Mér var ekki boðið á
fundinn, en það var víst til þess ætlast að
ég kæmi. Ástæða þess að ég fór ekki á
fundinn var fyrst og fremst sú að þetta
var áttræðisafmælisdagur föður míns. En
það fór vissulega um mig því þetta var
brothætt kerfi á þessum tíma, en sem
betur fer hjaðnaði andstaðan smám sam-
an. Hins vegar er það deginum ljósara að
ekki voru allir útvegsmenn sammála því
sem formaðurinn hafði beitt sér fyrir í
þessum efnum. Ef kvótakerfið hefði
hrunið hefði ég eflaust verið rekinn úr
starfi. En í þessi 30 ár sem ég hef verið
formaður hef ég aldrei fengið mótfram-
boð og ætla ekki að taka áhættu á þvi
lengur, sagði Kristján Ragnarsson og
kímdi.
26 - Sjómannablaðið Víkingur