Náttúrufræðingurinn - 1931, Blaðsíða 15

NATTÚRUFR.
157
neskju um í hvaða stjörnu merki hennar er að leita, og hvaða
bókstafsmerki eða númer hún hefir í stjörnumerkinu. Stærstu og-
þekktustu stjörnurnar í ýmsum stjörnumerkjunum hafa ákveðin
nöfn, geta margir vísað á þær, ])ó lítt séu ])eir fróðir um stjörnur
t. d. blástjarna Vega, kaupmanna stjarna (Capella). En fyrir
löngu tóku stjörnufræðingar þá reglu upp að nefna stjörnurnar
í stjörnumerkjunum eftir bókstöfunum í gríska stafrófinu, Aðal-
stjarnan í stjörnumerki, sem vanalega var skærust, var nefnd Alfa
(a = a), sú næst stærsta Beta (jj = b), sú þriðja í stærðarröð-
inni Gamma (y = g) o. s frv.*. Tökum dæmi: Sirius er bjart-
asta stjarnan á himninum, og margir geta bent á hvar hún er, ]>ó
eigi þekki þeir nafn á stjörnumerki hennar. En ættum vér að
senda bréf til kunningja okkar, sem ætti þar heima, mundi oss
þykja öruggara að skrifa utan á það ]>annig:
Hr. Jón Jónsson
á Alfa
í Stóra Hundinum.
Á latínu væri heimilisfangið „Alfa Canis Majoris“. l>etta
]>ýðir að stjarnan sé bjartasta stjarna í stjörnumerkinu Stóri-
hundurinn. Á stjörnukortum verðum vér fyrst að finna stjörnu-
merkin, er ]>á auðvelt að átta sig á stjörnunum í merkinu, og
finna stöðu þeirra á himninum eftir kortinu. En hins vegar geta
líka sérstaklega bjartar stjörnum orðið okkur til leiðbeiningar, er
vér leitum að merkjum ]>eirra.
Hegar menn tóku að grannskoða himininn og fleiri og fleiri
nýjar stjörnur fundust í stjörnumerkjunum, var farið að tölu-
setja stjörnurnar í merkjunum og hlaut hver þeirra ákveðið núm-
er í sinni stjörnufylkingu, t. d. nr. 27 í Stóra hundinum.
Margar ljósdaufar stjörnur teljast ekki til neins ákveðins
stjörnumerkis, og hafa heldur eigi ákveðin nöfn, en hafa hlotið
sitt sérstaka númer í einhverri ákveðinni stjörnuskrá, t. d. Wolf
359, sem merkir 359. stjarna í stjörnuskrá Wolfs stjörnufræðings
í Zúrich (d. 1893). Til þess að finna slíka stjörnu þurfum vér að
vita um stað hennar meðal stjarnanna, eða leita upplýsinga um
heimkynni hennar í viðkomandi stjörnuskrá.
* Gríska stafrofið: a, Alfa (a); (), Beta (b); y, Gamma (g);
Ö, Delta (d); e, Epsilon (e); i;, Zeta (z); p, Eta (e); f), Þeta (þ);
i, Jota (i); x, Kappa (k); l, Lambda (1); u, My (m); v, Ny (n); 3„.
Xi (x); o, Omikron (o); jt, Pi (p); q, Hró (r); a, c, Sigma (s); t, Tá
i>, Ypsilon (y); cp. Fí (f); -/_, Ki (kh); t|>, Psi (ps); co, Ömega (ó).