Andvari - 01.01.1885, Blaðsíða 197
Endurskoðun stj órnarskrárinnar.
191
iuni var liún ekki sýnu fegri. Jeg liefi hvorki tíma nje
rúm til að lýsa pví með mörgum orðum, af hve megnri
grcmju og almennri óánægju þjóðin á íslandi var gagn-
tekin út af stjórnarástandinu frá árunum 1848—1849
allt til þessa dags. Um þetta ber bezt vitni Þingvalla-
fundurinn 1873, og allur sá grúi af umkvörlunum, á-
vörpum og bænarskrám úr hinum einstöku hjeruðum
landsins, sem bæði komu fyrir þann fund og alþingi
sjálft. Alþingistíð. 1873 bera þess ljósastan vottinn,
enda er það öllum íslendinguin í fersku minni, að þá
var eigi annað sýnna, en að þeir flykktust unnvörpum
til Yesturheims til að losast við ójöfnuð þann, sem
stjórnarástandið hafði í fðr mcð sjer, í sambandi við alla
hagi lands og þjóða.
Jeg minnist þessa ekki til þess, að vekja upp end-
urminningu þessara fagnaðarsnauðu tíma, heldur til þess,
að gera mönnum glöggva stöðu og úrkosti alþingis 1873
og til þess að bera birtu yíir tillögur þess og aðgerðir
í stjórnarmáli íslands, svo þær eigi verði misskildar, eð-
ur notaðar sem eins konar afsal eður eptirgjöf á sönn-
um og viðurkenndum landsrjettindum íslands. Nei!
alþingi 1873 kom það sízt til hugar, að afsala á nokk-
urn hátt stjórnlagalegum rjettindum íslands, — enda
hafði það ekkert umboð frá þjóðinni, er gæti gefið því
heimild til slíks afsals, eður gert það bindandi fyrir
hana, — nje heldur þeim ófrávíkjanlegu kröfum til hag-
anlegrar og happasællar stjórnar landsins, sem leiðir af
afstöðu þess og háttum í sambandi við þjóðvilja og
þjóðerni íslendinga, og fyrir því hikaði það sjer ekki við,
er þingið sá fram á það aðgerðarleysi um endurbót á
stjórnarháttum landsins, sem vænta mátti eptir auglýs-
ingunni til alþingis, eins og nú var sagt, að semja og
samþykkja fullkomið frumvarp til stjórnarskipunar lands-
ins í hinúm sjerstaklegu málum þess, er að öllu var
samkvæmt meginsetningunum í því stjórnarfyrirkomu-
lagi, sem alþingi 1871 hafði talið hið haganlogasta fyrir