Æskan - 01.10.1974, Blaðsíða 49

if
MóSir mín dró hins vegar fram úr gömlu dóti einhverja
ónýta fatagarma og höfuðföt, sem viS komum fyrir á þess-
urn grindverkum. Síðan fórum við með hræðurnar út [
hólmann og komum þeim þar vel fyrir á mismunandi stöð-
um.
Eins og þið getið nærri, höfðum við krakkarnir ákaflega
gaman að þessum undirbúningsþætti, því að fuglahræðurn-
ar voru alltaf svo skrítnar og skemmtilegar að okkar dómi.
°9 Það er enginn vafi á því, að þetta bar góðan árangur.
Það villti flestum vörgunum sýn. Þeir héldu, að þetta væru
menn, sem þeir þekktu að engu góðu og þorðu yfirleitt
ekki að setjast I hólmann meðan varpið stóð yfir. Þó man
óg, að það kom stöku sinnum fyrir og mun þá aðeins hafa
verið um að ræða einstaka fugla, sem voru óvenju djarfir
°9 skynsamir. En þeir voru því áleitnari við ungana, þegar
mæðurnar voru farnar að kenna þeim að synda og afla
sér matar.
Þú spurðir að því áðan, Svenni, hvort ekki hefði verið
vakað yfir varpinu. Jú, ég man, að piltarnir skiptust stund-
um á um að gera það, þegar óvenju mikið var um varginn.
Þeir höfðu þá alltaf með sér riffil, sem lítið heyrist til, þótt
hleypt sé af skoti, og komu jafnan heim með einn eða
fleiri svartbaka, kjóa eða skúma, sem þeir höfðu skotið um
nóttina. Þessum vörgum var aldrei hlíft við varphólmann,
þótt þeir væru annars yfirleitt aldrei skotnir, svo að ég
muni.“
„En hvernig fóruð þið út I varphólmann á vorin, frændi?"
spurði Sigga. „Ekki hafði þið getað vaðið þangað með allt
dótið?"
„Nei, börnin mín, á vorin var alltaf svo mikil fylla I kíln-
um og lónunum, að það var alveg óhugsandi. Við fórum
auðvitað alltaf I bát, venjulegast af þeirri gerð, sem kaliast
Prammi. Það er flatbotna, borðlágur bátur, einkar léttur og
auðveldur I meðförum. Var hann alltaf hafður til ígripa á
kílnum og kom sér mjög vel. Hann er stöðugur á vatni og
fengum við krakkarnir því að nota hann fljótt, og eins og
Þið getið ímyndað ykkur, veitti hann okkur oft marga
ánægjustundina. Faðir minn, sem var óvenju fjölhæfur
smiður, bæði á tré og járn, þótt ólærður væri, smíðaði
þessa pramma fyrir bæði heimilin I Skógum og einnig
mörg önnur I nágrannasveitunum.“
„En heyrðu, frændi,“ sagði Svenni, „veiztu nokkuð, hvað
Þið fenguð mikinn æðardún á hverju vori? Heldurðu, að
það hafi verið nóg I tvær til þrjár sængur?"
„Þetta var ágæt spurning, Svenni minn, — ég hefði ekki
viljað gleyma því að segja ykkur svolítið nánar frá þessu.
Eins og þið munið, tók ég fram áðan, að æðarvarpið
heima hefði aldrei verið mikið, raunar aðeins fáar æðar-
k°llur miðað við marga aðra staði á landinu. Ég mun 'hafa
SaQt ykkur, að I hólmanum hafi verpt um 150—200 kollur,
°g svo fundum við alltaf a. m. k. 30—50 hreiður hér og þar
í landinu. Við festum I minni, hvar þessi hreiður voru, og
svo var dúnninn auðvitað hirtur úr þeim líka, þegar fuglinn
hafði yfirgefið hreiðrið.
hetta hafa því verið 200—250 hreiður, sem fundust á
hverju vori I Skógum, og hægt var að nýta. Og ef ég man
J’ótt, gefa 60—70 æðarkollur af sér eitt klló af æðardún til
lafnaðar, svo að Skógabúin hafa þá fengið þrjú til fjögur
k'ló af æðardún á ári, og það er vissulega nóg I nokkrar
sængur. Og þar sem æðardúnn hefur alltaf verið I mjög
JÓHANNES ÚR KÖTLUM:
Is/ancf
íslaiid er hjarta mitt, rautt eins og blessað blóð,
það brennur eitt kveld í geislum og verður þá Ijóð.
Ekkert land á eins fíngerð og fögur hljóð,
— fiðla mins lands er röddin þin, móðir góð.
ísland er sjálfur ég, þegar ég brosi best
með blikandi vín á glasi og fallegan hest,
og hún og ég erum bccði i söðulinn sest
og sumarblómin og fuglarnir hylla sinn gest.
ísland er lif mitt: sál min i sólskinsmynd,
sóley og fifill, engi, hvammur og lind.
Ur blámanum stekkur Ijóssins háfcetta hind
og hoþpar niður þess gullna örœfatind.
ísland er þetta, sem enginn heyrir né sér,
en aðeins lifir og hrcerist í brjóstinu á mér,
hver blcer frá þess vceng sem Ijómandi eilífðin er.
— ísland er landið, sem framtiðin gefur þér.
háu verði, þá voru þetta ofurlítil búdrýgindi fyrir bændurna
I Skógum. En eins og ég sagði ykkur fyrr, eru æðarvörp
allvíða stór á íslandi og gefa af sér geysimiklar tekjur.
Þess vegna er líka æðarfuglinn arðmestur allra fugla á (s-
landi og því auðvitað friðaður allt árið.
Söluverð á einu kilói af hreinsuðum æðardún var á þessu
ári rúmar 11 þúsund krónur.
„Já, þetta var nú gaman að heyra,“ sögðu bæðl börnin
samtimis.
„En frændi, — þú sagðir, að æðarfuglinn væri friðaður.
Hvað áttu með því?‘‘
„Ef fugl er friðaður, má ekki samkvæmt íslenskum lög-
um, skjóta hann eða vinna honum mein af ásettu ráði.
Nokkrgr íslenskar fuglategundir eru friðaðar allt árið, af þvl
að ástæða þykir til að vernda þær sérstaklega, og sumar
aðeins vissa hluta úr árinu. En allir fuglar eru að sjálf-
sögðu friðaðir um varptímann og meðan ungarnir eru að
komast upp.
Jæja, litlu vinir mínir, — þá hef ég sagt ykkur töluvert
frá varphólmanum okkar heima I Skógum og ýmsu I tengsl-
um við hann. Nú er bezt, að ég Ijúki frásögn minni I dag
með því að segja ykkur lítið eitt frá þeim fugli, sem lang-
mest var af heima á vorin og fram eftir sumri, og var í
raun og sannleika eins konar lögregla hjá æðarkollunum
okkar I varphólmanum, en það er krian. Þar sem ég hef
verið að segja ykkur frá æðarvarpinu heima, má ég alls
ekki gleyma að geta hennar.

47