Skírnir - 01.12.1918, Blaðsíða 88

374
Ritfregnir
[Skirnir
viS feSur sína. Stnámsaman breytist nú hugarfar prests, lund hans
mýkist — þó fyrst eftir megnar efasemdir og hugarkvalir, sem koma
sálu hans í mikið uppnám. Hann kemst að þeirri niðurstöðu, að
Hallgrímur, sem dáinn er í Byndum sínum, sé »líklega einhvers-
staðar á öræfunum í guðsríki. — í guðsríki? — Já. í guösríki.
— Alt var auðvitað í guðsríki«. Og þó hefir hann komist að
undirferli hans og Jóns ráðmanns við sig.
Bruni — einkar vel lýst — á prestssetrinu verður til þess að sætta
Jón á Vatnsenda og síra Einar. Jón kemur á síðustu stund og bjargar
prestsdætrum og fær sjálfur töluverð bruuasár. Einnig preBturinn hefir
skaðbrenst nokkuð, og verður þeim nú báðum komið fyrir í þing-
húsi hreppsins, og þar »bræða þeir sig saman í bælunum«. Mia-
skilnlngurinn hverfur. Jón er betur kristinn en flestir, sem telja
sig kristna, og fer líka að skilja betur, að hann hefir verið helzti
ranglátur í garð kirkjunnar og prestanna, og presturinn kannast
við að hafa verið of fljótfær og ógætinn í mörgu. Undir niðri hafa
þeir altaf verið vinir, og munurinn á þeim er ekki eins mikill og
sýnist: » . . . að innanverðu erum við furðu líkir«, segir prestur.
»Já, og það hefðum við átt að sjá fyr, síra Einar«.
Fleira þarf ekki að taka fram til þess að sýna, að það er
mikill skyldleiki með andanum í þessari bók og andanum í Sam-
b ý 1 i og öðrum skáldritum Einars Kvarans. »Ef nokkrir menn
eru í raun og veru vondir«, segir síra Einar, og er það eins og
Álfhildur frá Sálin vaknar væri hór komin sjálf og talaði.
Enda væri nú ekki sórlega merkilegt, þó yngra skáldið hefði orðið
fyrir einhverjum áhrifum frá eldri starfsbróður sfnum. En J ó n
frá Vatnsenda er þó engin stæling, heldur sjálfstætt frumrit;
enda sýndi Sigurður Heiðdal sjálfstæðar skáldsagnagáfur þegar 1
Stiklum, einkum f gamansögunni Halastjörnunni, þar
sem kom fram gamansemi, sem annars er svo sjaldgæf í íslenzkum
bókmentum. Ætti skáldið að leggja meiri rækt við þann rithátt.
íslenzkar bókmentir eru helzti alvöruþrungnar, og þó að íslenzkir
höfuudar bregði alloft fyrir sig allnöpru háði, er gamansemi (hu-
mor) afarsjaldgæf. En alvara og gaman eiga vel saman; ekki hé-
gómi og innantómt glott, en meinlaust gaman, sem jafnframt lýsir
samúð höfundarins með persónum sínum.
Sigurður Heiðdal er ekki eins mikill listamaður og Einar Kvar-
an, en þó er hann furðu langt kominn. Mál hans er lipurt og
tilgerðarlaust, alt orðfærið eðlilegt, mannlýsingar góðar og öll
samBetning sögunnar góð og skipuleg. Skal það sórstaklega tekið