Skírnir - 01.12.1918, Blaðsíða 33

Sklrnir]
firasmns frá Eotterdam
308
sem hann ekki þekti og féll ekki í geð að öllu leyti, og
þess málefnis, sem hann var ekki nema að nokkru leyti
samþykkur. Hitt má miklu fremur undrast, hve vel liann
tók málaleitun Lúthers þrátt fyrir alt. Það hefðu alls
eigi allir gert í hans sporum, eins og aldarandinn var,
og hættan bráð, að leggja þeitn liðsyrði, sem voru i mis-
sætti við kirkjuna.. Það skorti heldur ekki nægar ásak-
anir í hans garð og getsakir, að bann væri í raun réttri
potturinn og pannan í öllu þessu, og áskoranir frá vinum
hans um það, að hreinsa sig opinberlega af öllu samneyti
við Lúther. Það mundu því margir hafa fórnað Lúther
og þvegið hendur sinar.
En það gerði. Erasmus ekki. Hann talaði djarflega
máli Lúthers og siðbótarinnar við hvert tækifæri, þótt
hann af eðlilegum ástæðum vildi ekki ganga beinlírtis
undir sama merki og Lúther. Hann ritar t. d. Friðrik
kjörfursta hinum vitra:
»Lúther hefir drýgt tvær syndir, sem ekki verða
fyrirgefnar: Hann meiddi kórónu páfans og magann í
munkunum. En þrátt fyrir það á slikt ekki að eiga sér
stað, að þýzkur þegn sé framseldur án þess að sakir séu
sannaðar á hann«. Eggjar hann svo kjörfurstann, að
standa með Lúther og láta ekki sakfella. hann án dóms
og laga. Landsstjóranum hollenska ritar hann:
»Ekki get eg skilið, hví páfinn sendir í þessum er-
indum menn, sem eru jafn ósvífnir og þekkingarsnauðir.
Cajetanus kardínáli er ekkert nema hrokinn og rembing-
urinn; Miltitz er engu betri, og Aleander er fífl.«
Það var ekki liættulaust fyrir Erasmus, með allra
augu starandi á sig, að taka þannig svari þess manns,
sem páfinn hafði hótað bannfæringu. Og þó er það enn
djarflegra, sem hann segir úm sjálfan páfastólinn og
kirkjustjórnina:
»Liklega fara þeir nú að reyna að byrla Lúther eit-
ur, eins og sumum af málsvörum hans í París. Ef til
vill er í erindisbréfi legátanna klausa, eitthvað á þessa
leið: »Ef*ekki er hægt að losna við óvini hins heilaga