Kyndill - 01.04.1951, Blaðsíða 7

leiðsluskilyrði séu notuð til fulls,
jöfnuður ríki í lífskjörum fólksins,
allir njóti félagslegs öryggis og at-
vinnuleysi og fátækt sé útrýmt.
1 mínum augum ættu þetta að
vera þau grundvallar sjónarmið, sem
hverju ríki væri stjórnað eftir, en í
auðvaldsskipulaginu er langt frá að
svo sé. Þar lifa fáir burgeisar á vinnu
fjöldans, og mikið djúp er rnilli
verkamannsins og vinnuveitandans.
Jafnaðarmenn hafa einni-g sett
fram kenningar um það, hvernig
koma mætti þessari hugsjón í fram-
kvæmd. Hafa þeir sýnt, þar sem
þeir hafa 'haft aðstöðu til þess, að
þær eiga stoð í veruleikanum, t. d.
mun fól'k hvergi í heiminum búa
við betri kjör en í þeim löndum,
sem jafnaðarmenn hafa stjórnað
undanfarið, Norðurlöndum, Nýja-
Sjálandi og nú seinast í Bretlandi.
Þeir hafa sýnt, að það er hægt að
veita öllum mönnum skilyrði lil að
búa við góð lífskjör, 'þar sem þeir
eru frjálsir og öruggir um sig og
afkomu sína.
Þessvegna er ég jafnaðarmaður.
Því er haldið fram a'f andstæð-
ingum jafnaðarmanna, að þjóðfélags-
umbætur 'þær, sem þeir berjast fyrir,
en þar ber fyrst að nefna þjóðnýt-
ingu, skerði athafnafrelsi einstakl-
ingsins. Þletta er hins vegar hin
mesta firra. Þau.einu höft, sem jafn-
aðarstefnan setur á athafnafrelsi ein-
staklingsins eru, að hún meinar hon-
um að lifa sem sníkjudýr á vinnu
annarra manna, meinar honum allt
arðrán, einokun og brask með mikil-
væg atvinnutæki. Þetta eru í sjálfu
sér e’kki meiri höft á athafnafrelsi
einstaklingsins, en að honum skuli
vera bannað að stela eða drepa
mann.
Þar sem mikill eignamismunur er,
hlýtttr sá auðugi að eiga auðveldara
með að beita áhrifum sínum innan
þjóðfélagsins en hinn fátæki. Ríkur
Einstaklingshyggjan er hnefa-
rétturinn um brauðið á borði
lífsins — jafnaðarstefnan hið
kurteisa borðhald.
útgerðarmaður geiur haft meiri áhrif
á stjórn landsins en sjómaðurinn,
sem vinnur hjá honum, og þar sem
menn hafa misjafna aðstöðu til þess,
getum við ekki talað um fullkomið
lýðræði. I þjóðskipulagi jafnaðar-
stefnunnar ætti enginn maður að
hafa meiri völd en annar, að em-
bættismönnum þjóðarinnar auðvitað
undanskildum, og ætti lýðræðið því
að vera fullkomnara þar en í auð-
valdsskipulaginu.
Eg las það einu sinni í bók eftir
þekktan íslenzkan heimspeking, að
hann teldi hina svonefndu frjálsu
samkeppni undirrót flestra framfara
rneðal mannkynsins, og því myndi
jafnaðarstefnan hindra framsækni
mannsandans. Þetta fannst mér
furðuleg speki, því að hve mikinn
'hnekki hefur heimsmenningin ekki
beðið vegna þess, að þjóðfélagsað-
stæðurnar hafa torveldað svo mörg-
um ágætum hæfileikamanni að
njóta sín í lífinu? Margir merkustu
vísindamenn heimsins hafa verið úr
„lægri stéttunum“, og oft hefur það
aðeins verið af tilviljun, að þeir
fengu notið hæfileika sinna til fulls.
Hvað bjó í múgnum, sem aldrei
fék'k notið sín veit enginn. Það er
því ofar mínum skilningi, að fram-
þróunin staðni þótt útburðum mann-
lífsins fækki. Mimrumst þess, að sam-
vinnan var undirstaða allra framfara
hjá Forn-Egyptum. Hver einstakur
þeirra stóð berskjaldaður fyrir nátt-
táruöflunum, en þegar þeir tóku
höndum saman, voru þeir sterkir.
Þá gátu þeir nýtt hina miklu land-
kosti Nílardalsins og urðu ein merk-
asta menninagrþjóð fornaldarinnar.
Eftir því sem menningin hefur vaxið,
hefur félagshyggja mannsius aukist.
Manninum hefur skilizt hinn mikli
máttur samtakanna, að „margar
hendur vinna létt verk“. Þannig
mun þróunin eflaust stefna til full-
kominnar menningar og bræðralags
allra manna.
Jafnaðarstefnan, sem hugsjón,
byggist fyrst og fremst á félags-
'hyggju, frelsisþrá og kristinni rétt-
lætiskennd.
Kenningar kristinnar trúar og
jafnaðarstefnunnar eiga í öllum höf-
uðatriðum samleið. Hins vegar get-
ur kristin trú og auðvaldsskipulag
engan veginn farið saman. Nægir í
því sambandi aðeins að minna á
orðin, „Þú skalt elska náunga þinn
eins og sjálfan þig“, og boðorðið,
„Þú skalt ekki stela“. Það fer því
ekki hjá því, að maður missi traust
á kirkjunni sem stofnun, þegar
helztu þjónar hennar ganga í lið
með þeim, sem aðeins hugsa um
eigin hagsmuni og lifa á lögvernd-
uðum ránum og öðru því, sent auð-
valdsskipulaginu er fylgjandi.
Einstaklingshyggjan er hnefarétt-
urinn um brauðið á borði lífsins, en
skipulag jafnaðarstefnunnar er hið
kurteislega borðhald, þar sem hlutur
litilmagnans er ekki fyrir borð bor-
inn.
KYNDILL
7