Eimreiðin - 01.04.1923, Side 62

190
R1TS]A
EIHREIÐIN
og svo VI. kafli um nokkur heilbrigðismál. 1 þessum köflum eru mörg
línurit til skýringar, og uppdráltur, er sýnir læknishéraðaskifting á landinu.
Þá er 11. aðalkafli bókarinnar (200 bls.) eingöngu töflur, og má margt
út úr þeim lesa fyrir þá, sem áhuga hafa á þessum fræðum. Þá er III-
aðalkaflinn ágrip af aðalskýrslum héraðslæknanna, og loks IV. kafli sýn-
ishorn af þessum skýrslum.
Bók þessi er merkilegur vottur um óhemju starfsþrek höfundarins.
Getur sá einn ímyndað sér, sem reynt hefir, hve mikið verk er t. d. að
semja allar töflurnar í bókinni, ekki síst fyrir mann, sem ekki er bein-
línis skóiaður í þeirri list. Var þetta mikið þarfaverk, og vonandi verður
ekki framvegis látið safnast jafnmikið fyrir af heilbrigðisskýrslum, því að
bæði er nauðsynlegt að fá þær sem jafnast, og auk þess er altaf hætt
við að skýrslurnar verði ekki jafngóðar, ef svo lengi er látið safnast.
/11. ;.
ICELANDIC BOOKS of the Seventeenth Century 1601—1700 (Island-
ica XIV) by Halldóv Hevmannsson 1922.
Arið 1916 kom út IX. bindi af Islandica, og var það um íslenskar
bækur 16. aldarinnar. Var það svo fullkomið, að hver maður gat eftir
því fengið nálega tæmandi fróðleik um þetta efni, og var ómetanlegur
stuðningur við rannsóknina á því tímabiii. Nú heldur höf. þessu áfram,
og tekur hér næstu öldina á eftir með sama hætti.
Hefst bókin með stuttum, en gagnorðum inngangi, þar sem höfundur-
jnn rekur með fáum. dráttum sögu prentsmiðjunnar á 17. öldinni. Þó að
skift hafi verið sundur um aldamótin 1600 til hægðarauka, þá er það
engin eðlileg skifting, heldur þvert á móti. Það er á miðjum starfstíma
Guðbrands. Hér koma því þær bækur, sem hann gaf út síðari árin. Eftir
dauða hans heldur svo Þorlákur Skúlason, dóttursonur hans og eftir-
maður, áfram að starfrækja prentsmiðjuna, og eftir hann Gísli biskup, sonur
hans og eftirmaður á stólnum. Biskupsstóllinn og prentsmiðjan voru þv>
um rúma öld f höndum þeirra frænda. En eftir dauða Gísla biskups er
prentsmiðjan flutt frá Hólum (1685) að Skálholti, en úr ættinni fór hún
ekki, því að Þórður biskup, bróðir Gísla, var þá tekinn við stólnum í
Skálholti. Eftir 28 ár komst prentsmiðjan svo til Hóla aftur (1703) og þé
úr ætt Guðbrands.
Þórður biskup er sá eini, sem á þessari öld gefur út nokkuð annað
en guðsorðabækur. Hefir það líklega verið fyrir áhrif frá fyrirrennara
hans á stólnum, Brynjólfi Sveinssyni, að hann gaf út dálítið af íslenskum
fornritum. Brynjólfur hafði sjálfur haft hug á að koma upp prentsmiðju,