Eimreiðin - 01.10.1953, Blaðsíða 17

kiMREI8IN
VALTÝR Á GRÆNNI TREYJU
253
lng að ræða, og fjarri lagi að einkenna kunnugan mann af al-
mennum búnaði. Rauðu kjólarnir hafa aftur á móti verið valds-
mannabúningur, og má geta þess, að þess er sérstaklega getið um
Jón Árnason á Ingjaldshóli, að hann reið í rauðri kápu þar um
sveitir á Snæfellsnesi, og þótti yfirlæti mikið og varð að orðum,
sem fram kemur í Greifarímu, sem ort var um hann, en hann
var Héraðsmaður, sonur Árna auðga á Arnheiðarstöðum, f. 1726.
hannig virðist ekki standa steinn yfir steini í meginatriðum í
sannleiksbyggingu þessarar sögu, og ekki einu sinni farið rétt
með örnefnið, sem varð af drápi mannsins, Símonarlágina. Er
ekki að sjá, að sá hafi verið kunnugur til hlítar á Völlum, sem
sagði skakkt um þetta atriði í sögurituninni.
En það er ekki nóg að hrekja alla sannfræði hinnar skráðu
s°gu og hafa þó hina fyllstu trú eða fulla vissu á því, að sá
^tburður hafi gerzt, sem hún er að segja frá. Ályktun af því
verður engin önnur en sú, að söguatriðin hafi borið skakkt að
sagnaritaranum, og er það sízt að furða samkvæmt því, sem sagt
hefur verið hér á undan, og er þá að gera sér þess grein, hvernig
sannari, eða jafnvel sönn, hafi verið málsatriði, er snerta þennan
atburð. Við förum aftur í söguna, ef þar væri um einhver rétt
malsatriði að ræða. Það vekur furðu manna, sem fyrst er frá sagt,
er smalamenn finna hinn helsærða mann, að hann hefur svo góða
r®nu, að hann getur svarað upp á samvizkuspurningu um það,
hver hann særðan hafi, en síðan ekki sagt neitt og verið jafn-
skjótt andaður, og þessi vitnisburður hans, svona alveg í dauð-
anum, er tekinn gildur fyrir dómsniðurstöðu í alvarlegu máli.
•hetta mundi ekki tekið gilt nú á dögum, en sterkur grunur falla
a þá menn, er segja svona sögu, um það, að hafa sjálfir valdið
morði mannsins, auk þess sem varla þarf að efa það, að unnið
er grunlaust á manni, sem drepinn er til fjár og rændur hirzlum
sínum. Virðist dómgreindin í þessu máli ekki fara fram úr því,
sem við þekkjum í öðrum málum og þar sem hún átti að vera
til staðar. Virðist það og auðsætt, að þar sem Símon þessi, ef
með fjármuni hefði farið, hefur verið valinn maður að allri karl-
mennsku, að fleiri en einn mann, og það gamlan mann, hefði
þurft til að ráða niðurlögum hans. Sýnist þetta liggja nokkuð
heint við í ályktun, en morðingjarnir reyna að koma sökinni á
annan mann þegar í byrjun, mann, sem þeir vita að þama gat
verið til staðar, en er þeim alveg ókenndur að öðru en því, að
hann heitir Valtýr og klæðist grænni treyju, eins og títt hefur
verið. Við gerum þetta enn í dag með menn, sem eru okkur