Eimreiðin - 01.05.1967, Síða 100

188
EIMREIÐIN
því að afkomumöguleikarnir á því
sviði voru mjög takmarkaðir framan
af árum eftir heimkomu hans; en af
þeim ltólmi gekk hann með glæsileg-
um sigri. Er sú baráttusaga hans um
allt hin merkilegasta, og mun fleirum
hlýja huga en þeim, sem þetta ritar.
Löng og fjölþætt starfssaga Þórar-
ins er síðan ítarlega rakin, og sú frá-
sögn bæði greinagóð og gagnfróðleg.
Kemur það Ijóst á daginn, hve mikill
athafnamaður hann hefur verið á
sviði íslenzkra tónlistarmála áratug-
um saman, og kontið þar víða við
sögu og farsællega. Er skemmst frá að
segja, að hann hefur með mörgum
liætti ,unnið þar mikið og merkilegt
brautryðjendastarf. Má sem eitt dæmi
þess á það minna, hvert merkisverk
hann vann í þágu íslenzkrar tónlistar
með stofnun Hljómsveitar Reykjavík-
ur árið 1921. Jafn grundvallandi var
tónlistarstarf hans á vegum Ríkisút-
varpsins árum saman. Þá hefur liann
lagt mikinn og merkan skerf til ís-
lenzkrar tónlistar sem fiðluleikari, tón-
skáld og tónlistarkennari.
Sannleikurinn er sá, að starfssaga
Þórarins er þannig vaxin og sögð, að
hún er jafnframt, að eigi litlu leyti,
saga þróunar íslenzks söngs- og tón-
listar síðasta aldarhelminginn.
Fer þá að vonum, að þar koma
margir við sögu, auk fjölda annarra
manna, sem Þórarinn hefur kynnzt
um dagana með öðrum hætti. Endur-
minningar hans eru því auðugar að
mannlýsingum, eðlilega mismunandi
ítarlegum, en ósjaldan snjöllum og
markvissum; og öllum ber sögumað-
urinn vel söguna. Koma hér fram á
sviðið margir þjóðkunnir menn, ekki
sízt úr hópi skálda og listamanna.
í fáum orðum sagt, Strokið um
strengi er prýðileg bók um fróðlegt
efni og hugstætt, meðferð þess og mál-
far. Mér var hún hreinasti skemmti-
lestur. í henni er fjöldi mynda, sem
auka gildi hennar, og frágangurinn
er vandaður og smekklegur.
Þórarinn Guðmundsson hefur með
margþættri tónlistarstarfsemi sinni
ofið snaran þátt og áhrifaríkan í ís-
lenzkt menningarlíf sinnar samtíðar.
Hann liittir því vel í mark, er hann
segir í bókarlok, að guðsþjónusta sín
hafi verið hljómmessa.
Richard Beck.
Jón Helgason: HUNDRAÐ ÁR í
BORGARNESI. - Iðunn. Valdi-
mar Jóhannsson. Reykjavík 1967.
Hinn 22. niarz þessa árs minntust
Borgnesingar með útgáfu vandaðs
rits og hátíðahöldum aldar afmælis
Borgarness sem verzlunarstaðar, en
löggildingarskjalið var undirritað
þennan sama dag 1867, — þ. e. með
því skjali var Brákarpollur löggiltur
sem verzlunarstaður, en til þess að
fá því framgengt varð að sigrast á
langri og ltarðri andstöðu.
Það var þó fyrir miðja 19. öld, sem
verzlun hófst á Brákarpolli. „Reykja-
víkurkaupmenn urðu fyrstir til þess
að senda þangað vöruskip á sumrin
og fljótlega tóku lausakaupmenn
einnig að hænast að“, og brátt liófst
baráttan fyrir löggildingunni.
Það var að tilhlutan Borgarness-
hrepps, sem Jón Helgason — löngu
landskunnur höfundur fyrir snjallar
frásagnir af íslenzkum rnönnum og
atburðum og fengið fyrir þær mak-
legt lof allra dómbærra manna —, hef-
ur nú ritað sögu Borgarness síðast-
liðin 100 ár. Efni bókarintiar er:
Formálsorð, Á sjónarbergi, f árdaga,
Upphaf verzlunar við Brákarpoll, Frá
1867 til aldamóta, frá 1901-1913, Frá
1913—1930, Annáll Borgarness, Mann-
fjöldi í Borgarnesi, Embættismenn og
starfsmenn, nafnaskrá.