Tímarit lögfræðinga - 01.11.1981, Side 39

um sviðum skaðabótaréttar. Sem dæmi um slíkar reglur má nefna
reglurnar um takmarkaða ábyrgð útgerðarmanns í IX. kafla siglinga-
laga nr. 66/1963.3
Ymislegt mælir með því að beita meginreglu 49. gr. sigll., sbr. 2.
mgr. 51. gr. sjóml. og 136. gr. loftferðal., þegar dæma skal um bóta-
skyldu vegna tjóns, sem aðrir launþegar, en í ákvæðunum greinir,
valda af gáleysi við störf sín. Skal hér aðeins bent á það, að margir
launþegar, sem vinna við störf í landi, eru í þeirri aðstöðu að geta
valdið gífurlega miklu eignatjóni eða slysi á mönnum af gáleysi, sem
talið verður smávægilegt. Slys á sjó hafa ekki sömu sérstöðu og áður
var. Aðstæður eru nú aðrar en í fábrotnu landbúnaðarþjóðfélági. Dæmi:
Verkamaður veldur sprengingu í stóru iðjuveri eða eldsvoða í olíu-
stöð. Ekki þarf þó svo stórkostlegt tjón til að færa rök að rýmkun
lækkunarheimilda. Mörg vinnuslys verða rakin til gáleysis launþega,
bæði á sjó og landi, svo og bifreiðarslys, sem starfsmaður bifreiðar-
eiganda veldur í starfi sínu. Flugslys hafa reyndar enn nokkra sér-
stöðu, en sú staðreynd dregur ekki úr því, að brýn þörf getur verið á
að beita svipuðum velferðarsjónarmiðum á öðrum sviðum atvinnulífs.
Virðist ekki síður þörf á lækkunarheimild vegna skaðaverka annarra
launþega en núgildandi lagaákvæði taka til.
Þrátt fyrir þessi rök og ýmis önnur, sem eigi er kostur að rekja
hér, hefur það verið nokkuð almenn skoðun lögfræðinga í norrænum
grannríkjum íslands, að lækkunarheimildir sjóréttarins og loftferða-
laga væru sérákvæði, sem skýra verði þröngt.4 I Finnlandi, Noregi og
Svíþjóð var og talið nauðsynlegt að setja almennar reglur, sem ná
til launþega í öllum starfsgreinum, og svara þær í stórum dráttum til
umræddra sérákvæða í íslenskum lögum. Ekki eru reglur þessar þó
samhljóða í ríkjunum þrem, og hefur áður stuttléga verið gei’ð grein
fyrir þeim í Tímariti lögfræðinga.5 Líklega munu Danir taka upp
svipaðar reglur innan tíðar. Undanfarin ár hefur í Danmörku verið
undirbúin lögfesting almennra skaðabótalaga, sem fela m.a. í sér
lækkunarheimildir.6
3 Um rök fyrir reglunum um takmarkaða ábyrgð sjá ritgerð Þórðar Eyjólfssonar
„Takmörkuð ábyrgð útgerðarmanns". Tímarit lögfræðinga 1969, bls. 87 o.áfr.
4 Sbr. t.d. A. Vinding Kruse. Erstatningsretten. 3. útg. Khöfn 1976, bls, 481,
5 Arnljótur Björnsson. Almenn skaðabótalög á Norðurlöndum. Tímarit lögfr. 1977,
bls. 176-7, 180-2 og 184-9.
6 Sjá m,a. A. Vinding Kruse. Erstatningsretten. 3. útg. Khöfn 1976, bls. 488 o.áfr.,
Betænkning nr. 352 (1964) om arbejdsgiveres erstatningsansvar for ansattes skade-
g0rende handlinger m.v., bls. 29-31, 39 og 45 og Betænkning nr. 829 (1978) om
lempelse af erstatningsansvar m.v.
153