Tímarit lögfræðinga - 01.06.1990, Side 53

Dómurinn er á því reistur að heimild dómstóla til að hnekkja efnisúrlausn
gerðarmanna sé þröngur stakkur skorinn og að ekki hafi verið leitt í ljós að
úrlausn gerðarmanna hafi verið reist á ólögmætum sjónarmiðum.
3.4. Gerðardómssáttir
í 12. gr. gerðardómslaganna segir að sátt fyrir gerðardómi megi ógilda með
málsókn í héraði með sama hætti og réttarsátt. Réttarsátt getur verið háð ýmsum
annmörkum. Hún getur í fyrsta lagi verið ógild af efnisástæðum vegna þess að
ógildingarreglur samningalaganna eiga við um hana. Réttarsátt sem komin er til
vegna svika, nauðungar eða annars slíks getur því verið ógild á sama hátt og
venjulegt loforð. Slíka réttarsátt er hægt að ógilda með málsókn í héraði og þá
ennfremur sáttir sem gerðar eru fyrir gerðardómi samkvæmt fyrrnefndri
lagagrein.
Réttarsátt getur einnig verið ógild af formsástæðum en þó er það mun
sjaldgæfara. Þetta gildir þá líka um sátt fyrir gerðardómi. í 8. gr. gerðardómslag-
anna segir að sátt í gerðardómi skuli vera skrifleg og undirrituð af aðilum og
gerðarmönnum. Ætla má t.d. að sé þessum kröfum ekki fullnægt geti komið til
ógildingar sáttar sem gerð er fyrir gerðardómi. Um aðferðina við ógildingu sátta
fyrir gerðardómi var fjallað í 3.1.
4. AÐFARARHÆFI GERÐARDÓMA
Uni aðfararhæfi er fjallað í 13. gr. gerðardómslaganna. Þar er gert ráð fyrir að
gerðardómur eða sátt, sem gerð er fyrir gerðardómi, skuli vera aðfararhæf. Um
skilyrði aðfarar, aðfararfrest og framkvæmd aðfarar fer eftir reglum aðfarar-
laga. Samkvæmt lögum 90/1989 um aðför, sem taka skulu gildi 1. júlí 1992, er
einkum kveðið á um þessi atriði í 2., 3. og 5. kafla laganna.
Umrætt ákvæði er nýmæli. Aðfararhæfið veitir gerðardómi aukið gildi og má
ætla að hið nýja úrræði muni því styrkja gerðardómsmeðferð sem réttarúrræði.
Þess ber þó að gæta að varnir gegn gildi gerðardóms komast að við aðför. Og
jafnvel þó að aðili geti komið fram aðför getur hann orðið að hlíta málsókn fyrir
hinum venjulegu héraðsdómstólum þar sem krafist er ógildingar gerðardóms.
Fyrir lögfestingu gerðardómslaganna átti dómhafi gerðardóms í vissum erfið-
leikum ef gagnaðili hans greiddi ekki af fúsum og frjálsum vilja þá kröfu sem
honum hafði verið dæmd í gerðarmálinu. Þurfti hann þá að höfða sérstakt
bæjarþingsmál þar sem hann krafðist m.a. aðfararhæfis fyrir tildæmdum kröfum
í gerðarmálinu. Slík málsmeðferð var til þess fallin að draga fullnægju kröfunnar
á langinn og kostaði auk þess fyrirhöfn. Nú getur gerðardómshafi hins vegar
snúið sér beint til viðkomandi dómara með beiðni um aðför. Þess ber auðvitað
að gæta að ekki eru allar kröfur fyrir gerðardómi um aðfararhæft efni fremur en
kröfur fyrir dómstólum. Viðurkenningarkröfu, sem gerðardómur tekur til
47