Heilbrigðismál - 01.03.1981, Blaðsíða 12

Norrœn samvinna
um vefja-
flokkarannsóknir
Prófessor Fleming Kiss-
meyer-Nielsen, forstöðumað-
ur Blóðbanka Árhus Kom-
munehospital, er brautryðj-
andi í vefjaflokkarannsóknum
á Norðurlöndum. Hann og
samstarfsmenn skipuðu sér í
fremstu röð vísindamanna við
rannsóknir á vefjaflokkakerfi
manna á áratugnum 1960—
1970 og æ síðan. Árið 1971
fengu þeir sýni frá rúmlega
100 íslendingum til vefja-
flokkunar í samvinnu við
Guðmund Þórðarson lækni.
Niðurstöður þeirra rannsókna
voru fyrstu upplýsingarnar af
þessu tagi um íslendinga og
voru birtar ári síðar (Histo
compatibility 1972).
Prófessor Kissmeyer-Niel-
sen og samstarfsmenn tóku
mikinn þátt í systkinabarna-
rannsókninni á vegum Erfða-
fræðinefndar Háskólans,
Blóðbankans og fleiri stofn-
ana á árunum 1972—1975. I
þeirri rannsókn voru vefja-
flokkagreindir yfir 500 ís-
lendingar á vefjaflokkarann-
sóknastofu Blóðbankans við
Kommunehospital í Árósum.
Niðurstöðurnar voru birtar
árið 1976 í París á ráðstefn-
unni sem minnst er á í grein-
inni.
Árið 1976 hófust svo vefja-
flokkarannsóknir í Blóðbank-
anum og hafa þær frá upphafi
notið góðs stuðnings frá próf-
essor Kissmeyer-Nielsen og
samstarfsmönnum. Þeir hafa
líka verið mikilsverðir sam-
starfsmenn við nýrnaígræðsl-
ur og líffæraflutninga á
Norðurlöndum (Skandia-
transplant) og eiga íslend-
ingar aðild að því samstarfi.
A. Á. & Ó. J.
aðalstjórnstöð vefjasamræmis í
músum og hefur aðsetur á litningi
nr. 17.
Þar eð menn eru ekki hreinrækt-
aðir 1 búrum og vefir ekki fluttir
milli manna í tilraunaskyni, þá
varð að beita þar annarri aðferð.
Stofn- og fjölskyldurannsóknum
ásamt tölfræðigreiningu var beitt
og „rauðu-flokkarnir“ hafðir sem
fyrirmynd. Frumkvöðull hér var
Jean Dausset, sem sýndi fram á að í
blóði þeirra er oft höfðu fengið
blóðgjöf fannst mótefni fyrir mót-
efnavökum á hvítum blóðkornum
gefenda. Á þennan hátt gerði hann
samloðunarpróf (agglutination
tests) á hvítum frumum og árið
1952 fann hann fyrsta vefjaflokk-
inn, sem hann kallaði Mac (nú
HLA-A2). Annars varð myndin úr
þessari aðferð mjög flókin og leysti
ekki gátuna — þar komu aðrar að-
ferðir og aðrir menn til skjalanna.
Þetta kerfi mótefnavaka á hvítum
blóðfrumum hlaut nafnið ffuman
Leucocyte A ntigen HLA — stund-
um kallað vefjaflokkakerfi. Nú er
vitað að þetta kerfi er að finna á
flestum frumum nema rauðum
blóðfrumum, frjóum, fyrstu frum-
um við legkökumyndun og ýmsum
krabbafrumum. Erfðafræðileg
staðsetning HLA er á litning nr. 6.
— Kerfið er samsett og er erfða-
vísunum skipað í fjögur eða fimm
set: A, B, C, D og/eða DR. Þetta er
fjölþættasta erfðakerfi sem þekkt
er í mönnum. Á síðari árum hafa
Jean Dausset og margir aðrir snúið
sér að könnun á sambandi vefja-
gerðar og sjúkdóma. Fyrsta ráð-
stefna um HLA og sjúkdóma var
haldin í París 1976 undir forsæti
Jean Dausset og Danans Arne
Svejgaards. Frli. á bls. 14.
12 Fréttabréf um HEILBRIGÐISMÁL 1/1981