Eining - 01.11.1944, Side 4

4
E I N I N Cr
FLUGUR
I ágústblaði Einingar var ofurlítil
þula um flugur. Ein ágæt húsmóðir
minnist á hana í bréfi til blaðsins, og
segir: „Vísan um flugurnar er ágæt.
En til þess að gera þessi sníkjudýr
óskaðleg, þarf meira en orðin tóm.
Margur mundi óska þess að sjá aldrei
flugu í híbýlum sínum. En góð vísa er
aldrei of oft kveðin. Máske koma ein-
hver heilræði næst um útrýmingu flug-
unr.ar“.
Flugur eru bæði leiðinlegar og geta,
verið skaðlegar. Sumar tegundir þeirra
víða um heim eru hræðilegir sýkilber-
ar, og hafa vísindin háð harðvítuga,
baráttu gegn þeim í seinni tíð, og með
góðum árangri.
Víða er erfiöara að verjast flugum
en á íslandi, þó er þetta ærið misjafnt
og fer mikið eftir því, hvort búpenings-
hús eða fiskverkunarstöðvar eru ná-
lægt íbúðarhúsum manna. Ég hef átt
heima í fámennum og fjölmennum,
kauptúnum þessa lands og einnig á
nokkrum stöðum í Canada, þar sem
flugur eru mjög ásæknar, en mér hefur
alltaf fundizt tiltölulega létt að verjast
þeim. Hér á landi helzt aldrei fluga við
á mínu heimili. Iíve auðvelt er að verja
heimilin flugum, fer mikið eftir því,
hveinig gengið er um hús. Oft gleyma;
menn því, að hurðir eru til þess að þær
séu látnar aftur. 1 Ameríku hafa menn
vírnet fyrir gluggum, sem þarf að opna,
og einnig sérstakar vírnetahurðir fyrir
dyrurn íbúðarhúsa á sumrin. Samt
gengur misjafnlega að verjast flugunni
þar. Ber töluvert á henni, t. d. á haust-
in um þreskingartímann..
Eitt sinn kom ég á bæ vestur í Can-
ada, ásamt öðrum ferðamönnum. Þar
var flugnasvermurinn svo mikill inni,
að ég blátt áfrarn missti karkinn. Ég
gat elcki haft not af samræðum við
fólkið. Okkur var borið kaffi. Ég af-
þakkaði það. Flugurnar hrúguðust svo
í op rjómakönnunnar, að varla sást í
rjómann. Þetta eru engjar ýkjur. Svo
komurn við á næsta bæ, og það var ekki
mjög langt milli bæjanna, þar var okk-
ur boðinn miðdagsverður og þar sást
varla fluga. Umgengnin var allt önnur
en á hinum bænum.
Það er ekkert undur, þótt þau
sníkjudýr, sem á óþrifum lifa, ásæki
menn, því ao óþrifnaður er mjög al-
gengur og verður þá erfitt einnig fyrir
hin þrifnu heimili í þéttbýlinu að verj-
ast hinni illu afleiðingu óþrifnaðarins.
Til dæmis sóttu flugur meira hér inn í
íbúð mína á meðan margar skarnbyttur
voru opnar í nágrenninu, en eftir
margendurtekið nöldur manna, hefur
fengizt breyting á þessu og lok verið'
sett á ílátin, og er árangurinn augljós.
Eitt er verst við þetta. allt, að helzt rná
ekki tala um óþrifnað. Ilér á landi er
lús enn mjög algeng, en fjöldi manna
móðgast, ef ráðizt er á lúsina. Oft þeir
helzt, sem enga lús hafa. Þaö er vitað,
að allt fram að þessu hefur 20—30 af
hverju hundraði skólabama í sumum
þorpum landsins verið með lús, og jafn-
vel í höfuðstaönum er enn nokkuð til af
henni, stundum í fallega tilhöfðu hári
og fínum húsum. Þó held ég, að trúin
á lúsinni, sem heilsusamlegri nauðsyn,
sé að deyja út, en óþrifnaourinn heldur
enn velli.
Fýrsta sporið til útrýmingar lús,
flugum og öllum óþrifnaði, er auðvitað
fullkominn þrifnaður — ekki hálfgild-
ings þrifnaður, sem er svo algengur.
Með þrifnaðinum ná menn langt, en
svo koma önnur meoöl líka til greina.
Um það verða helzt sérfróðir menn að
skrifa.
Iíér skal nú um leið sagt ofurlítið frá
skemmtilegum átökum læknanna við
lúsina á einum stað, og dásamlegum
árangri.
1 október 1943 var borgin Neapel á
Ítalíu í dauðans greipum. Þjóðverjar
voru á flótta undan bandamönnum og
höfðu streymt inn i borgina, þar til
saman v.ar komin þar yfir ein milljón
manna. íbúatala boi'garinnar var ann-
ars 800, 000. Þjóðverjar höfðu eyðilagt
eldsneytisbirgðir borgarinnar, sprengt
upp rafstöðina og eyðilagt vatnsleiðsl-
una. Borgin var ljóslaus, vatnslaus og
eldiviðarlaus. Meðan á loftárásum
bandamanna stóð, hópaðist borgarlýð-
urinn í varnarbyrgin og nú runnu upp
góðir tímar fyrir lúsina. Taugaveiki
brauzt út og lúsin sá um að útbreiða
hana. 1 október voru 25 taugaveikis-
sjúklingar fluttir í sjúkrahús borgar-
innar. Um áramótin voru taugaveikis-
tilfellin orðin 40 á dag og í janúar 60.
Fólkið hrundi niður og menn höfðu
ekki við að jarða. Þá sendu Ameríku-
menn einn frægan yfirmann úr hernum
í Kairó, Fox að nafni, herlæknir, sem,
starfað hefur um 25 ára skeið í Kína,
Grænlandi, Liberíu og víðar um heim,
til Neapel og ho.num tókst að gera
kraftaverkið: kveða niður skæðan
taugaveikisfaraldur um hávetur, sem
aldrei hefur tekizt áður, að sagt er.
Fox treystist ekki til að bólusetja
þessa milljón manna, en fyrir nokkru
hafði tekizt að framleiða undprsamlegt
lúsaduft, svo öruggt til varnar, að það
ver manninn vikum saman, ef því hef-
ur verið stráð á hann, og það þótt föt
hans séu þvegin. Fox kom upp 43 stöð-
um í borginni, sem sáu um að strá
þessu lúsadufti á menn og aðsóknin
var líkt og hungraðra manna að brauð-
skömmtun. Þannig tókst að koma í veg
fyrir útbreiðslu veikinnar og kveða
þessa skæðu pest niður og barga þan,n-
ig hundruðum þúsunda mannslífa. Sag-
an er öll hin furðulegasta. Einn stór-
sigur þrifnaðarins enn. Það minnir á
sigra þrifnaðarpostula eins og dr. Lees
í Chicago og Shemmelweiss í Vínar-
borg. Höldum áfram að útríma óþrifn-
aðinum.
Ný síúka
Sunnudaginn 15. október hafði um-
dæmisstúkan, nr. 1 miliinn útbreiðslu-
fund á Selfossi, í bíósalnum þar. Fjöl-
menni kom víðsvegar að og mun hafa
verið hátt á þriðja hundrað manns.
Ræður voru fluttar og kvikmyndir
sýndar til fróðleiks og skemmtunar.
Frummælendur Voru: Séra Arelíus
Nielsson, Arnbjörn Sigurgeirsson og'
Pétur Sigurðsson. En auk þeirra tóku
til máls: Guðmundur Þorbjarnarson,
bóndi að Stóra-IIofi, 82 ára bindindis-
hetja, skörungur og bændaöldungur,
Ingimar Jóhannesson kennari, Bj ami
Bjarnason, skólastjóri á Laugavatni,
Þorsteinn J. Sigurðsson kaupmaður í
Reykjavík og Ingólfur Þorsteinsson.
Æðstitemplar umdæmisstúkunnar,
Jón Gunnlaugsson stjórnarráðsfulltrúi,
setti fundinn og þakkaði við fundarslit
góða þátttöku fundarmanna,. Fundar-
stjóri var Þorsteinn J. Sigurðsson, en
ritari, Jón Ilafliðason, Fundurinn
heppnaðist ágætlega og förin var hin
skemmtilegasta. Veður var bjart og
fagurt.
Sunnudaginn 22. október fóru svo
aftur fullmannaðir 2 bílar frá Reykja-
vík austur til þess að stofna þar stúku.
Hópur stúkufélaga kom einnig af Eyr-
arbakka og sömuleiðis frá Gaulverja-
bæ. Fundur hófst kl. 5 og stóð til kl. 8.
Ileita mátti að stofnuð væri ný stúka,
en hún ber þó nafn og númer stúkunn-
ar „Brúin.“, sem áður var á Selfossi,
og eru nokkrir af hinum eldri félögum
einnig í þessari. Alls gengu inn 20 fél-
agar. Æðstitemplar umdæmisstúkunn-
ar, Jón Gunnlaugsson, stjórnaði fundi
og annaðist stofnun, eða endurreisn
stúkunnar. Æðstitemplar hennar var
kjörinn Björn Sigurbjörnsson, spari-
sjóðsféhirðir, en umboðsmaður, Ingólf-
ur Þorsteinsson, en varatemplar, Unnur
Þorgeirsdóttir.
Á eftir fundi vorum við Reykvíking-
arnir boðnir út að Stóru-Sandvík til
kvöldverðar. Var þar rausnarlega veitt,
þrír aðalréttir, auk kalda. borðsins, senr
íslenzkar bændakonur kunna bezt að
búa. Við vorum þarna 11 gestir. Hús-
bóndinn er Ari Páll Ilannesson. Kona
hans, Rannveig Bjarnadóttir, dóttii
þeirra hjóna og systir húsbóndans voru
á meðal þeirra er gengu í hina nýju
stúku á Selfossi.