Íslenzk tunga - 01.01.1965, Page 113

RITFREGNIR
111
(bls. 27 og 31), og á einhljóðsframbur'ðinn vestfirzka á undan ng og n/f. En
það, sem höf. segir um hann, er ekki gallalaust; hann segir (bls. 17): „Nicht-
diphthongische Aussprache ist bei c und ö nicht ungewöhnlich. Die Aussprache
von a in diesen Stellungen als [a] oder [ai] ist dialektisch (Westfjorde)" (ská-
letrað hér). llér er sagt eða gefið í skyn tvennt, sem er rangt: að einhljóðs-
framburðurinn á e og ö sé algengari en á a og að hann sé ekki staðbundinn
eins og á a.
Ekki er minnzt einu orði á flámæli, og er það miður í bók, er virðist ekki
aðeins ætlað að vera kennslubók, heldur og handbók fyrir fræðimenn. Á
ókringda /to-framburðinn er heldur ekki minnzt (bls. 32) né á einhljóðsfram-
burðinn á undan gi, gj (bls. 16—17).
Illjóðritun er mikið notuð í þessum kafla. Er hljóðritunarkerfið óvanalegt,
ltvorki það, sem venja er að nota í íslenzkri hljóðfræði, né hið alþjóðlega hljóð-
ritunarstafróf (sent liið íslenzka er gert eftir, með smávægilegum breytingum).
Kerfi höf. er yfirleitt skýrt og í sumurn tilvikum einfaldara en íslenzka kerfið.
T. d. notar höf. ekki hring yfir eða undir [b, d, g] til að tákna röddunarleysi
(eins og jafnan er gert í íslenzkri hljóðritun), enda er hringurinn allsendis
óþarfur; miklu einfaldara er að taka það fram í eitt skipti fyrir öll, eins og
höf. gerir (bls. 18—19), að [b, d, g] séu að jafnaði órödduð. I sumum tilvik-
um er hljóðritunin greinilega miðuð við þýzka lesendur, eins og t. d. þegar
notað er [u] með lykkju niður úr (til að tákna aukna opnun) fyrir u [y].2
Ekki skal í sjálfu sér lasta það, að höf. noti óvenjulegt hljóðritunarkerfi. En
ekki verður komizt hjá að benda á, að alvarlegar veilur koma fram við notkun
þessa kerfis. Kemur þetta frarn t. d. við táknun á lengd sérhljóða. Höf. segir
(bls. 12): „In der phonetischen Umschrift wird in Silben mit Hauptakzent
hinter lange Konsonanten und Vokale ein Doppelpunkt, in anderen Silben
hinter lange Vokale ein Punkt gesetzt" (skáletrað hér). Hljóðritað er svo t. d.
[fa:ra.] fara, [am:a.] amma, [kasda.] kasta. Það er harla óvænt kenning, að
lokasérhljóðin í þessum orðum séu löng, og ekki er síður nýlunda að setja í
hljóðritun lengdarmerki í lok allra tvíkvæðra orða, er enda á sérhljóði (auk
annarra tilvika, er vikið verður að hér á eftir). Verður ekki annað séð en að
jafnvel þó að sérhljóðin væru löng, mætti sleppa punktinum að ósekju, alveg
eins og sleppt er hringnum á [b, d, g], sem að var vikið, eða fráblásturs-[h]-
inu við [p, t, k] (sbr. [kasda.]).
Á sama hátt notar höf. punkt á eftir sérhljóði næst á undan r í enda tví- eða
fleirkvæðs orðs, t. d. [tvi:sva.r] tvisvar (bls. 13), [kusdY.rJ kústur (bls. 16), og
er það jafnástæðulaust og á eftir bakstæðu sérhljóði. Alvarlegri er þó meðferð-
in á sérhlj. + nefhlj. í enda tvíkvæðra orða. Framan af er lengd að jafnaði
2 Hér er notað [y] fyrir þetta hljóð og sömuleiðis [i] fyrir Li] með lykkju,
er höf. notar til að tákna i.