Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.04.1919, Side 143

bJÓDRÆKNISSAMTÖK
123
kennararnir: Andrea Fisdher frá
li.vík, Helga Þorsteinsdóttir frá
Mýralóni í Eyjafirði (giftist Arn-
grími Jónssjmi) og Jóhanna
Skaftadóttir frá R.vík, nú allar
löngu dánar. Aðal námsgreinar
voru íslenzlca og harnalærdómur.
“Munu allflestir liafa sent börn
sín til þeirra og þóttu þær leysa
kensluna prýðilega af liendi.”1)
Tilsögn þessi var góð, en eigi var
hún einhlít, og það sem menn
fundu til að af öllu reið rnest á að
nema, var liin hérlenda tunga,
enskan. Án enskunnar gat eng-
inn hrotið sér hraut. ARmargir
harnaskólar voru fcomnir á stofn í
hænum um þessar mundir, en eigi
gátu unglingar notað þá sem
skyldi, sem komnir voru yfir hinn
algenga bamaskóla aldur (14 ára)
og svo iþurftu þeir margir hverjir
að vinna fyrir sér og gátu því eigi
sótt þá, Eins var eigi laust við,
að íslenzku hörnin mættu stund-
nm aðkasti þar, frá leiksystkinum
sínum, sem “ útlendingar”, en
vegna kunnáttu skorts á hérlendri
tungu, gátu þau eigi ætíð horið af
sér við kennarana, ef að á þau var
hallað. Skirðust því foreldri oft
við að senda hörn sín á skólana, er
voru þá heldur eigi svo búin að
klæðnaði sem þau hefði viljað.
En er tímar liðu fram, hvarf alt
þetta. 0g langt er nú orðið síðan
uð játa varð, að íslenzk böx*n stæði
engutmi að baki að náms hæfileik-
um, en öllu heldnr flestum fram-
ar. Skóilamálið varð því bráðlega
eitt af stórmálum félagsins, þó
1) Séra PriBrik J. Bergmann. Saga Xsl.
nýlendunnar í W.peg. Alm. 1903, bls. 48.
framkvæmdir yrðu fremur af
hálfu einstaklinga, fyrstu árin.
Þenna sama vetur gengust tveir
lslendingar fyrir því, að koma
á fót skóla, Magnús Pálsson2)
(fluttist vestur 1876 frá Hólum í
Hjaltadal) og Guðxnundur Björns-
son3 (Árnasonar frá Æ'rlækjar-
seli í þingeyjarsýslu; fluttust þeir
feðgar vestur 1874). Tilsögn var
veitt í skrift, reikningx, íslenzku
og ensku. Skólinn stóð allan vet-
urinn og sóttu hann um 40 nem-
endur. Sýndi tilraun þessi, að
þörf var á slíkum skóla og að fyr-
irtækið var vinsælt, Veturinn eft-
ir mun þvílíkur skóli hafa verið
haldinn, þó eigi séu til skírteini
um það, né hverjir stjórnað hafi.
En úr þessu fór félagið aðallega
að heita sér fyrir í þessu rnáli,
Urn þetta leyti virðist vera ein-
hver í’uglingur með nafn félags-
ins. Er það nefnt ýmist “íslend-
ingafélagið í W.peg” eða “Þjóð-
arfélag Islendinga í Vestuiheimi”,
og eiga þó bæði nöfnin sjálfsagt
að tákna liið sama, En 1881 er
félagið endurreist og þá nefnt
‘ ‘ Bh-amfarafélag Islendinga í Yest-
urheimi”, ný lög samin fyrir fé-
lagið og þar tekið fram, að til-
gangur þess skuli vera, “að efla
eftir megui alt það, sem er og get-
ur orðið íslendingum til framfara
2) Einn af stofendum Kirkjufélagsins.
Varaforseti þess 1885—6. Ritstjóri Lög-
bergs frá júlí 1901 til okt. 1905. Missögn
er í Sögu tsl nýl. í W.peg 1903, bls. 49 um
sköla þenna. Er þar talinn kennari porst.
Einarsson, en hann kom eigi fyr en tveim
árum sienna.
3) Tók sér nafnið William Anderson.
Einn af stofnendum Kirkjuféiagsins. Flutti
til Dakota. Varð þar fyrstur ísl. “Friðdóm-
ari’’. Fluttist þvt næst til W.peg aftur og
svo vestur að hafi og býr þar nú.