Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1998, Qupperneq 271

Landssíminn 269
Víðvörpun og nýjar miðlunarleiðir
Hér er orðið víðvarp notað sem þýðing á “broadcast” í breiðustu merkingu orðsins. Útvarp
(hljóðvarp og sjónvarp) er þá einn hluti víðvarps. Miklar sviptingar eiga sér nú stað á sviði
víðvörpunar bæði hvað snertir efnisþáttinn eða innihaldið og þjónustuna sem í boði er og
uppbyggingu kerfa til víðvörpunar. Stærsta breytingin sem er að líta dagsins ljós í upp-
byggingu víðvarpskerfa er stafræning þeirra alla leið til viðskiptavinanna. Einnig er líklegt
að þörfin fyrir bandbreiðar sendingar lil farartækja og ferðatækja muni aukast verulega og
hafa áhrif á val aðferða við uppbyggingu framtíðarkerfanna.
Hvers vegna stafrænt?
Það er alltaf jafnáhugavert að reyna að svara þessari spurningu. Heimurinn sem við búum í
er hliðrænn, öll okkar skynfæri eru hliðræn og eftir því sem best er vitað þá fara boðskipti
um líkamann fram á hliðrænu formi. Hvers vegna er þá fjarskiptaheimurinn allur að verða
stafrænn? Kannski er svarið eitthvað á þessa leið: Við leysum þrautir og vandamál með
stafrænum aðferðum stærðfræðinnar. Síðan búum við til vélar sem við köllum tölvur til að
geta leyst allar þessar þrautir á hraðvirkan hátt. Tölvurnar vinna stafrænt, meira að segja á
svo einfaldan hátt að þær nýta einungis tvær tölur, 0 og 1, ljós af eða á. Við erum bara ekki
komin lengra í þróuninni og tölvutæknin hefur náð yfirhöndinni um stundarsakir. Þess vegna
er þetta allt að renna saman í eitt stafrænt tölvustýrt kerfi, sími, sjónvarp og tölvur í eina
stafræna fjölmiðlunarveröld.
Allt símakerfi heimsins er í dag nánast orðið stafrænt, síðasta skreftð er tengingin heirn
til einstakra notenda en með samnetstengingu (ISDN) í heimahús er kerfið allt orðið
stafrænt. Stafræningin auðveldar margumtalaðan samruna, talsímakerfið eða GSM-kerfið
eru kannski í raun ekkert annað en risastór tölvukerfi ætluð til þessara sérhæfðu nota að
koma tali mannsins frá einum stað á annan. Stóru áhrifavaldarnir í stafræningu fjarskipta-
kerfanna eru annars vegar umbreyting skiptistöðvanna yfir í einhvers konar tölvur og hins
vegar ljósleiðarinn þar sem blikkandi ljós er notað til að flytja boð. Flutningsgeta
ljósleiðarans er í raun lítið nýtt enn. Margir halda því fram að næsta stóra byltingin í
fjarskiptakerfum verði þegar við náum að nýta hliðræna flutningsgetu ljósleiðarans til
boðflutninga og getum sleppt umbreytingunni á merkjunum yfir í stafræn merki. Tölvur sem
slíkar hverfi en í staðinn komi tæki sem á hliðrænan hátt geri okkur kleift að vinna sömu
verkefni og nú eru unnin á tölvu. Þangað til eru eflaust nokkrir áratugir.
En þrátt fyrir allt lifum við í voninni um að komast einhverntíma seinna á ný inn í glæs-
ta, bandvíða, hliðræna veröld.
Hvað er stafrænt sjónvarp?
í dag er símakerfið allt orðið stafrænt með einhverjum fáunr undantekningum sem ekki
verða til langframa. Næstu skref eru því að vinna að stafræningu sjónvarpsins. Auðvitað
verður notandinn lítið var við þessa breytingu nema í formi betri og meiri þjónustu. Kannski
má líkja breytingunni í stafrænt sjónvarp við breytinguna úr hljómplötu yfir í geisladisk. Það
er þó líklega fullmikil einföldun því með stafræna sjónvarpinu verður hægt að gera ýmislegt
nýtt sem hliðræna kerfið leyfði ekki. Með stafrænu sjónvarpi fást miklu fleiri sjónvarps-rásir
af miklu hærri gæðum án þess víkka þurfi tíðnisviðið sem þær spanna. Einnig opnast