Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1998, Side 285

Mat á áreiðanteika dreifikerfis Vatnsveitu Reykjavíkur 283
íhlutir
Þeir íhlutir sem teknir eru sérstaklega með eru pípur og lokar.
Pípur: Langumfangsmesti hluti dreitikerfisins felst í pípum. í þeim hluta dreilikerfisins sem
er til skoðunar hér eru lagnirnar gerðar úr fimm mismunandi efnum en þau eru:
• Pottur, eða járnsteypa. Pípur úr potti eru á undanhaldi í kerfinu og eru í mjög fáum aðal-
og stofnæðum. Pottur er ekki í þeim pípum sem hafa áhrif í Kópavogi eða Granda. Pípur
úr potti voru mikið notaðar hér áður fyrr og því er tiltæk töluverð bilanasaga um þær og
eru þær því teknar með hér til viðmiðunar.
• Seigjám (e. ductile steel) er algengt í kerfinu, eða í rúnrlega helmingi þeirra pípna sem
skoðaðar eru hér. Þær eru notaðar í flestöllum nýrri lögnum.
• Stál. Notað í um fimmtungi aðalæða og stofnæða.
• Premó. Premópípur eru steyptar pípur og eru þær notaðar í tíunda hluta umrædds kerfis.
• Plast. Plastpípur eru álíka algengar og steyptar pípur.
Lokar: í kerfmu eru mjög margir lokar sem eru bæði notaðir til að stöðva rennsli og til að
stjórna því (stopplokar og stýrilokar). Helsta hætta á að bilun í loka valdi vatnsleysi er vegna
mannlegra mistaka við stjómun þeirra. Yfirleitt eru tveir lokar á hverri leið, einn í hvomm enda,
og er gert ráð fyrir að svo sé í eftirfarandi útreikningum. Við mat á aðgengileika þeirra er miðað
við að u.þ.b. einu sinni á ári komi upp bilun í loka í kerfinu og það taki um eina klst. að koma
lokanum í lag aftur. Leiðirnar sem teknar em með í kerlinu eru u.þ.b. 30 sem þýðir að lokamir
verða um 60. Ef einn bilar á ári líða að meðaltali 60 ár á milli bilana í hverjum loka.
Aðrir íhlutir sem koma til álita, en eru ekki teknir með hér, eru vatnsból, dælur og
þrýstiminnkarar. Vatnsbólin gætu skaddast vegna jarðskjálfta og einnig gætu þau orðið
óstarfhæf vegna gerlamengunar en líkur á því eru mestar í hlákum. Þar sem tengsl þeirra eru
svo mikil sem raun ber vitni er ekki tekið tillit til áreiðanleika þeirra sérstaklega. Þar sem
líkur á að dælur eða þrýstiminnkarar valdi vatnsleysi eru mjög litlar er ekki tekið frekar tillit
til þeirra hér. Yfirleitt eru þrjár dælur í hverri dælustöð, en eingöngu ein notuð að jafnaði í
einu, auk þess sem varaafl er fyrir hendi í flestum dæluhúsum. Þrýstiminnkarar geta valdið
vatnsleysi með því að lokast, en yfirleitt tekur skamman tíma að gera við þá.
Bilanalíkur og aðgengileiki: Eins og lýst er hér að framan eru þeir þættir sem teknir eru
með hér aðallega pípurnar og lokarnir. Við mat á bilanalíkum pípna er að hluta til stuðst við
bilanasögu vatnsveitunnar, en ekki er mjög langt síðan farið var að skrá bilanir í dreifikerfinu
á kerfisbundinn hátt. Við endanlegt bilanamat var því bæði stuðst við þessa stuttu sögu og
mat yfirmanna vatnsveitunnar sjálfrar. Það mat má sjá í töflu 2.
Tíðni hrot/dag lengd (m) brot/ári/km Hlutfall á móti potti
Seigjárn 6.1 3.3E-03 62302 1.9E-02 10%
Premó 1.0 5.3E-04 10128 1.9E-02 10%
Stál 2.2 1.2E-03 22558 1.9E-02 10%
Plast 1.0 5.2E-04 9789 1.9E-02 10%
Pottur 6.0 3.2E-03 6101 1.9E-01 100%
Taffa 2 Bilanasaga (dagafjöldi 1865) ápípum byggð á bilanasögu og mati starfsmanna VR.