Tónlistin - 01.11.1943, Page 51

TÓNLISTIN
49
ans eins, heldur af innstu nauðsyn. Sí-
felld samkvæmni, stööugleiki og skír-
leiki eru æSstu boSorS hans. Hann þekk-
ir hvorki hik né undanhald ; þroskabrnut
hans liggur bein og óslitin frá sárustu
fátækt og algjöru umkomuleysi til
heimsspannandi vegsömunar. I röska
fjórSungsöld dvelur hann einangraSur i
furstaþjónustu sem hinn tryggasti og
samvizkusamasti þegnskaparmaSur og
nýtur þess í ríkum mæli, aS kynnast
handtökum sveitafólksins, ekki sízt þar
sem hann sjálfur var kominn af brjóst-
sterkum bændaættum. Ekkert tónskáld
hefir veriS svo nátengt náttúrunni sem
Haydn, og því er þaS engin tilviljun, aS
tvö veraldleg óratóríum, sem bæSi lof-
syngja mátt og dýrS náttúrunnar, Sköp-
unin og ÁrstíSirnar, kóróna ævistarf
hans.
Hljómsveit Rej'kjavíkur og söngfélag-
iS Harpa hafa nú kynnt síSara verkiS.
Uppfærslan var þó ekki fullkomin, þar
sem lýsinguna á vetrinum vantaSi S'm
lokaþátt meS fyrirheitinu um paradís.
En þann endi kaus textahöfundur
Haydns, tónskáldiS og bókmennta-
fræSingurinn Gottfried van Swieten
barón, í staSinn fyrir hin dapurlegu
endalok enska frumtextans hjá Thom-
son frá árinu 1726, þar sem ferSamaS-
urinn verSur úti í veSurhörku vetrar-
byljanna. — van Swieten hefir veitt
Haydn mikilsverSa aSstoS meS marg-
vislegum leiSbeiningum um ýmsa mögu-
leika viS lagsetningu textans. Haydu
sjálfur hefir tekiS öllu slíku mjög vel
og meira aS segja beinlínis mælzt til
þess, aS ljóSskáldiS eSa þýSandinn léti
sér ekki nægja aS rita og ríma orSin ein,
heldur skyldi hann einnig gefa tónskáld-
inu ákveSnar bendingar um notkunar-
liátt hins bundna máls innan heildar
tónverksins. Þannig hefir Haydn tek-
izt aS hylja hinar barnalegu veilur text-
ans og brúa biliS milli hlutlausrar nátt-
úrúskoSunar og mannshjartans meS
tónkynngi sinni. — HvaS viSvíkur hinni
ísl. mynd lýsingarinnar i þýS:ngu hins
mæta íslenzkufræSings Jak. Jóh. Smára,
þá virSist hún gefa fullkomiS tile '"ni til
þeirar spurningar, hvort þaS sé ekki
bjarnargreiSi gagnvart íslenzkri mál-
vöndun aS leysa slíkt verk af hendi inn-
an svo harSstjórnarlegrar takmörkunar,
sem tónbálkurinn útheimtir.
Einsöngvarar, kór og hljómsveit
standa andspænis gífurlega örSugu
verkefni viS flutning tónsmiSar af þessu
tagi. — Og þegar tekiS er tillit til þeirra
sérstöku aSstæSna hérlendis, aS flestir
uppfærendur eru aS eins áhugamenn,
verSur tæplega annaS sagt en aS heild-
arútkoman hafi veriS góS. En rnatiS
hlýtur þó alltaf aS verSa staSbundiS og
kröfurnar miSaSar viS tæknilegar kring-
umstæSur og hlutfallslega möguleika.
Stjórnanda þessarar uppfærslu „ÁrstíS-
anna“, Robert Abraham, hefir láSzt aS
gefa gaum þessu veigamikla atriSi í ís-
lenzku tónlistarlifi; og hann virSist
bresta skilning og skilyrSi til aS laga
sig eftir því, aS taka afleiSingunum af
því, enn sem komiS er. Af þessu hl 'zt
iraunskökk tilætlunarsemi gagnvart tón-
listarflytjendunum, sem á engan rétt á
sér á þessu stigi. Sumir tilburSir söng-
stjórans eru og meS þeim hætti, aS
hæpiS má teljast, hvort þeir eru eftir-
breytniverSir á konsert-palli.
Éinsöngshlutverkin voru í höndum
GuSrúnar Ágústsdóttur, Daníels Þor-
kelssonar og GuSmundar Jónssonar.
Hinn síSarnefndi hefir mótunargáfu til
aS bera, og gefur hann augsýnilega góS-
ar vonir um uppvaxandi söngvaraefni,
þótt finna megi aS tónmyndun hans
sumsstaSar (nasal). Óvenjulega mikil
taugaró hans gerSi honum kleift aS
forSast truflun viS óviSráSanleg smá-
mistök og hlíta óvæntu boSi án nokk-
urrar tafar, svo aS þessi fyrsta opinbera
framkoma hans var verS fyllstu athygli.
GuSrún leysti sinn þátt af hendi meS
góSri innlífun, en Daníel gætti ekki
nógsamlega aS aSgreina hlutlaust söng-
les frá lýrískum söng þótt vart yrSi viS
viSleitni hans til sjálfstæSrar meSferS-
ar, sem þó getur orkaS tvímælis, eins
og of eindregin portato-framsetning.