Fréttablaðið - 15.12.2012, Blaðsíða 116

15. desember 2012 LAUGARDAGUR| HELGIN | 76
KROSSGÁTA
LÁRÉTT
1. Skyldi sú kraftlausa komast ef
úti er hríð? (15)
9. Sá vesturfara gera mistök við
að stafa nafnið sitt (4)
12. Tækifæri flatbrauðs til að
verða að tertu (7)
13. Ógóðar endur, grályndar gæsir
og þrælslegir þrestir? (8)
14. Hækkun í sjoppu undir hanabjálka (7)
15. Finnið seglið, reisið skýlið (7)
16. Leika mannlega í músík og sporti (12)
18. Tel tólgarbrest bjarga sjómannslífum (9)
19. Teygð toppstykki þorskfrænku (11)
21. Tæti af mér börn (9)
26. Æst skepna þótt agnarsmá sé (6)
27. Fegra lærðan í sama fagi (13)
29. Vitlaus hitta rangláta (9)
31. Leita ílátsins sem er afdrep Báru (10)
32. Það þarf að reykja, svo Hæðarheiða
hjari hold (19)
36. Ekki biskup, en samt aðalgæinn í
klerkaklúbbnum? (11)
37. Sjálf flytja sjálfbjarga (7)
38. Sé tærða troða (5)
39. Fórum einn undir pari og rauluðum með
kjúklingum og pysjum (10)
40. Hörpuspil þetta misserið (7)
41. Kæri, þó ég keyri háls (5)
LÓÐRÉTT
1. Það er banvænt markmið að fara
í mál við dauðann (9)
2. „Sambógælur“ er líka óviðeigandi
nafn á nammi (9)
3. Dansgötur fyrir ríkar en ruglaðar (9)
4. Hér segir af steinheppni og framleiðslukrít (10)
5. Snarlkaupmaðurinn gengur í langaskálann (11)
6. Launbóndinn er grímuklæddur (8)
7. Heldur í tré (4)
8. Hvað ná þau er leifar gleypa
að veiða mikið? (8)
10. Telja morgunmatinn til þeirra er
greiða góssgjaldið (13)
11. Drulluþvottur er margra meina bót (7)
17. Rauða engjablómið sem blómstraði í frönsku
byltingunni (10)
20. Um töluþurrð og þöggun hennar (11)
22. Þvælist fyrir höfðingjunum (12)
23. Lundalína eða kennimannamót? (12)
24. Rammi um framleiðslu (6)
25. Bálfrost um hríð (11)
28. Vil sessusókn fyrir minn snúð (9)
30. Ýki styrk fyrir sterka (8)
33. Ef varkárni og væl koma saman
verðum við bit (6)
34. Klaga bæði bjór og byttur (6)
35. Kapp undir yfirborðinu (5)
36. Reif drykk í rugli eftir jarðarför (4)
VEGLEG VERÐLAUN
LAUSNARORÐ
Ef bókstöfunum í skyggðu reitunum er raðað rétt saman birtist nokkuð
sem Ísland er næstum því. Sendið lausnarorðið í síðasta lagi 19. desember
næstkomandi á krossgata@frettabladid.is merkt „15. desember“.
Vikulega er dregið er úr inn-
sendum lausnarorðum og
fær vinningshafi eintak af
bókinni Hvítfeld frá Forlaginu.
Vinningshafi síðustu viku var
Svanhildur Hermannsdóttir,
Akureyri.
Lausnarorð síðustu viku var
P I P A R K Ö K U H Ú S
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12 13
14
15
16 17
18
19 20
21 22 23 24
25
26 27
28
29 30 31
32 33 34
35
36
37 38
39
40 41
S U N D M Ó T V O T V I Ð R A S A M A
O E Ö V Í Ú N Í E E
K R Y P P L I N G U R N Á M U S L Y S
K S P N R B A Þ A J
A F L A U S N E A G N A R S M Á A R
P U D A I N T A F R
A Ó Ý B U F F A L Ó U R A
R Y Ð F R Í A A N M Ó T M Æ L U M
S U N O R M A L P Á G
Æ T T L E I D D Ý Í E L Ú K A R
A L Ð D Y R A K A R M A L A
A F S V E I P A A Þ U M E U
E E N T E F L O N H E I L I N N
B L Á L A N G A L R Ú Ð F S
L D I L Á N S Á L M A N A
E I N I R V A S K R A R U R N
N I O O I A N V N
G A N G N A M E N N Ö K U R I T A N A
I J J A N A N T R
N A G A B R O T F O R N M A N N I
Áströlsku lýrufuglarnir eru hinar einu og sönnu hermikrákur dýraríkisins–
þótt þeir eigi reyndar ekkert skylt við krákur. Þessir tiltölulega fágætu fuglar,
sem Ástralir hafa mikið dálæti á, eru gæddir þeim einstaka hæfileika að geta
hermt eftir nánast öllum hljóðum úr umhverfi sínu, hvort sem það er söngur
annarra fugla eða eitthvað allt annað.
Til eru tvær tegundir lýrufugla, hinn tilkomumikli skartlýrufugl– sem er
öllu algengari og þekkist á fallegu stélinu– og hins vegar svokallaður prins-
lýrufugl. Sá síðarnefndi er mikil mannafæla, ekki jafnmikilfenglegur útlits
og náfrændi hans og finnst aðeins á litlu svæði á mörkum tveggja fylkja í
sunnanverðri Ástralíu.
Fuglar þessir eru á bilinu 75 til 100 sentímetrar að lengd, lifa í regnskógum
og éta einkum stærri skordýr á borð við kakkalakka, bjöllur og lirfur ýmissa
kvikinda.
Þekktastir eru þeir fyrir áðurnefnda getu til að leika eftir nánast hvaða
hljóð sem er. Dæmi eru til um að þeir hafi hermt óaðfinnanlega eftir vélsög,
tónlist, þjófavarnarvæli, hundsgelti, barnsgráti og mannsröddinni sjálfri, að
ógleymdu hljóðinu sem heyrist þegar náttúrulífsljósmyndarar smella af þeim
myndum.
Nafn fuglsins er sprottið af misskilningi. Á öndverðri 19. öld fékk breskur
hamskeri skartlýrufugl í hendurnar og stoppaði upp. Hann hafði aldrei séð
slíkan fugl lifandi og stýfði stélið þannig að það myndaði form ekki ólíkt
hljóðfærinu lýru. Teikning af þessum uppstoppaða grip rataði svo í víðfræga
fuglabók eftir John Gould og af henni var nafnið síðar dregið. Reyndin er sú
að fagurt stélið myndar alls ekkert lýruform.
Á Youtube má finna magnað myndband úr smiðju Davids Attenborough
þar sem lýrufugl heyrist herma eftir alls kyns hljóðum. Til þess þarf einungis
að slá inn enskt heiti fuglsins, „lyrebird“. - sh
Rangnefndi fuglinn sem
hermir eftir öllu
DÝR VIKUNNAR
LÝRUFUGL
SKARTLÝRUFUGL Áströlum þykir mikið til fuglsins koma, ekki síst stélsins vegna,
og því hefur hann meðal annars ratað á frímerki.
568 8000 | borgarleikhus.isFÍTO
N
/
S
ÍA
F
I0
4
3
2
5
9
Rómantískur gamanleikur
í leikstjórn Sigga Sigurjóns og Bjarna Hauks
Pantaðu ljúffengar veitingar til að njóta fyrir sýningu eða
í hléi
Tilvalin
fyrir
hópferðir í
leikhúsið