Læknablaðið - 15.02.1986, Blaðsíða 41

LÆKNABLAÐIÐ
49
tjáskiptatækni heimilislæknisfræðinnar á
valdi sínu. Er það enda bezta lækningin á þeim
atvinnusjúkdómi okkar lækna að halda, að
við séum alveg ómissandi og verðum endilega
»að gera eitthvað«.
Þeir sjúklingar, sem þekkja og treysta Iækni
sínum og vita, að þeir geta náð við hann
sambandi með litlum fyrirvara, eru alla jafna
fúsir að bíða eftir sjálflækningu veirusjúk-
dómanna, ef læknirinn gefur sér tíma til að
skýra eðli þeirra út fyrir skjólstæðingum
sínum. Dregur slíkt einnig úr rápi til annarra
sérfræðinga. Sá heimilislæknir, sem hefur
sæmilega náin og samfelld samskipti við
sjúklinga sína, yfirvinnur jafnan hræðsluna
við að halda að sér höndum, hafi hann á því
einhvern hug.
Oft á tíðum kemur þróttleysi okkar fram í
tregðu við að gera sýkla- eða veirurannsóknir
eða koma á fót aðstöðu til þeirra hluta. Annað
dæmi um starfslinku eru tíðar símaávísanir á
sýklalyf. Þá má nefna, að oft látum við lestur
fagrita, námskeiðasókn eða endurmenntun
sitja á hakanum fyrir annarri tekjudrýgri
iðju. Þörf okkar heimilislækna fyrir viðhalds-
menntun verður þó seint ofmetin, því margir
vinnum við einir okkar liðs og förum á mis við
þá daglegu uppfræðslu og hvatningu, sem
samskipti sjúkrahúskollegana hafa í för með
sér. Þetta er þeim mun mikilvægara fyrir þá,
sem horfið hafa til starfa í heimilislækningum
strax að loknu kandidatsári án þess að afla sér
sérmenntunar. Hina miklu notkun íslenzkra
lækna á ýmsum breiðvirkum sýklalyfjum er
ekki hægt að skýra með öðru en kunnáttu-
skorti.
Geta má þess, að þekking lækna hérlendis á
ýmsum kostnaðarliðum heilbrigðisþjónust-
unnar er af skornum skammti. Einkum og sér
í lagi látum við undir höfuð leggjast að ávísa
hinum ódýrari tegundum lyfja, þegar samalyf
er framleitt af mörgum aðilum. Það er
umtalað meðal lyfsala, hve áróður lyfja-
fyrirtækja og útsendara þeirra á greiðan
aðgang að hlustum íslenzkra lækna. Það ber
kunnáttu eða siðferðisþreki okkar ekki fagurt
vitni, ef við eigum okkur ekki aðrar leiðir
skárri til endurmenntunar en hlusta á fánýtan
áróður farandsala, sem síðan er skolað niður
með mútum í formi ljúfra veiga.
TILLÖGUR TIL ÚRBÓTA
1. Efling almenningsfrœðslu. Sáralítið hefur
verið gert af því að uppfræða almenning á
íslandi um sjúkdóma, áhættuþætti þeirra eða
hvernig bregðast skuli við þeim. Mikilvægt er
að auka heilsufræðikennslu í skólum lands-
ins.
Nýlega komu þó út tvö uppsláttarrit í
lyfjafræði fyrir almenning. Er það fagnað-
arefni, því vafalaust munu þau ýta undir
sjálfstætt mat sjúklinga á málum sínum, en
jafnframt ala á vissri tortryggni gagnvart
lyfjum og ávísendum þeirra. Efla ber áfram-
haldandi útgáfustarfsemi í þessum efnum og
jafnframt vinna að gerð fræðsluefnis fyrir
myndbönd og sjónvarp. Þar verði leitast við
að gera einstaklingum auðveldara að taka
réttar ákvarðanir varðandi eigin heilsu, nýt-
ingu heilbrigðisþjónustunnar og þ.h. Þó ber
að minna á, að erlendar kannanir sýna, að sé
rétt á málum haldið, er læknisviðtalið lang-
áhrifamesta aðferðin til heilbrigðisfræðslu,
sem þekkt er (16). Ber því stétt vorri að beita
þessari áhrifamiklu aðferð eftir megni til að
draga úr óþarfri notkun sýklalyfja.
2. Efling kennslu og þjálfunar í heimilis-
lœkningum. Ég hef fyrr í grein þessari fullyrt,
að góð undirstaða í aðferðafræði heimilis-
lækninga og atferlisþáttum læknisviðtals geti
dregið úr lyfjaávísunum. Til að bæta þessa
undirstöðumenntun læknisefnanna, er að
mínu viti nauðsynlegt, að skipa prófessor í
heimilislækningumogjafnframtfjölgaheilsu-
gæzlustöðvum í Reykjavík og nágrenni, sem
færar séu um að veita læknanemum þá
þjálfun, sem æskileg er. Allverulegar breyt-
ingar þyrfti að gera á kennsluskrá lækna-
deildar til að koma þessu til leiðar. Hinsvegar
efast ég um, að þörf sé á að gera umtalsverðar
breytingar á lyfjafræðikennslunni.
3. Betra skipulag heilsugœz/u. Heilsugæzlu-
stöðvakerfið íslenzka hefur gjörbreytt allri
læknisþjónustu úti á landsbyggðinni. Af
ástæðum, sem mér eru ókunnar, hafa ráða-
mennheilbrigðismálaogborgarstjórnReykja-
víkur æ ofan í æ frestað því, að taka þetta
kerfi upp í Reykjavík. Margt bendir hinsvegar
til þess, að lyki uppbyggingu heilsugæzlu-
kerfisins um land allt, myndu mönnunar-
vandkvæði í heilsugæzlu fljótlega verða úr
sögunni. Með ráðningu sérmenntaðra
heimilislækna að vel búnum heilsugæzlu-
stöðvum, myndu vinnugæðin aukast og
aðstæður til starfsþjálfunar og gæðaeftirlits
batna. Gæti slíkt dregið allverulega úr lyfja-