Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1983, Side 117

115
velkomin viðbót við endurhæfinguna þegar Geð-
verndarfélag íslands bætti 22 plássum við Reykja-
lund, sérstaklega ætluðum til endurhæfingar geð-
sjúkra. Sá félagsskapur og Kiwanis-klúbbarnir á
Islandi hafa einnig styrkt verndaðan vinnustað,
Bergiðjuna, sem rekinn er af Kleppsspítalanum
fyrir sjúklinga innan spítalans og utan. Hinir síðar-
nefndu búa einir sér á heimilum. Sum eru rekin af
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar með
stuðningi starfsfólks Kleppsspítala.
Eins og sést af framansögðu hefur verið unnið
kerfisbundið að því, að ekki dveldu fleiri sjúklingar
en bráðnauðsynlegt væri á sjálfum geðdeildunum
með því að afla húsnæðis á ýmsum öðrum stöðum.
Þó að ekki hafi gengið sem skyldi að fá sveitar-
félögin til að koma upp hjúkrunar- og dvalarheim-
ilum og áfangastöðum og annast rekstur þeirra,
hefur stofnun þeirra verið vel tekið. Jafnan hefur
verið lögð áhersla á að fá vel staðsett og góð hús til
þessara nota. Aðeins í einu tilviki var veruleg and-
staða frá fólki gegn því að stofna til þessara val-
kosta við sjúkrahúsdvöl. Þetta olli óróa meðal
nokkurra nágrannanna, en aðrir, sem bjuggu í ná-
grenni staðarins, aðstoðuðu við að útkljá deiluna.
Nú dvelja í þessu húsi 17 sjúklingar, sumir þeirra
mikið veikir, en heimilið er einn best búni valkost-
urinn, með 10 starfsmenn. Nýjasti áfangastaðurinn
er fyrrverandi göngudeild fýrir áfengissjúklinga,
sem er í næsta húsi við hjúkrunarheimili fyrir lang-
dvalarsjúklinga.
Aðrir valkostir við sjúkrahúsdvöl hafa komið
fram á þessu tímabili. Göngudeildarmeðferð hefur
verið færð út og tekur einnig til sjúklinga, sem ekki
hafa verið lagðir inn til meðferðar á sjúkrahúsi
(1972-3), ráðgjafarsamvinna við aðrar sjúkrahús-
deildir tekin upp og heimavitjanir í smærri stfl.
Þessir valkostir hafa vafalaust dregið úr sjúkrahús-
innlögnum að einhverju marki. Meðferð dagsjúkl-
inga hefur verið aukin talsvert þannig, að 20%
sjúklinganna á sjúkradeildunum eru dagsjúklingar.
A 75 ára afmæli Kleppsspítalans var opnuð sérstök
deild fyrir dagsjúklinga, sem aðallega er ætluð til
að hjálpa alvarlega veikum geðsjúklingum, sem
þurfa á langvarandi stuðningi og meðferð að halda.
Þegar er fyrir hendi ein sjúkrahúsdeild í Reykjavík
fyrir dagsjúklinga með 16-20 plássum og er hún
hluti af geðdeild Borgarspítalans.
Samtímis stofnun ýmissa valkosta við sjúkra-
húsmeðferð hafa talsverðar breytingar átt sér stað
innan sjúkrahússins með aukinni áherzlu á um-
hverfismeðferð, hóp- og fjölskyldumeðferð, og
samtalsmeðferð fyrir einstaklinga, jafnframt bættri
lyfjameðferð. Einnig hefur verið lögð áhersla á að
láta sömu meðferðaraðila fylgja sínum sjúklingum
í veikindum þeirra innan sjúkrahúss og utan svo
lengi sem mögulegt er og þörf krefur. í samræmi
við þessa stefnu hefur sjúkrahúsmeðferð áfengis-
sjúklinga verið beint að tveim sérstökum deildum,
sem sömu meðferðaraðilar vinna við og göngu-
deild fyrir áfengissjúklinga.
UMRÆÐA
Hafa valkostirnir og breytingarnar orðið til góðs
fýrir sjúklingana? Eða hefur þetta orðið til góðs
fyrir samfélagið í heild? Eða hefur þetta aðeins
þjónað þeim tilgangi að dreifa þjónustunni?
Ekkert einhlítt svar er til við þessum spumingum.
Takmarkað já gæti verið svar við þeim öllum. Þetta
hefur orðið til góðs fyrir suma sjúklinga, sem hafa
fengið betra íbúðarhúsnæði og líklega notið meiri
persónuþroska. Þetta hefur sparað peninga skatt-
borgaranna, bæði með tilliti til stofn- og rekstrar-
kostnaðar. Líklega hefur þjónustan dreifst eitt-
hvað þar sem fjöldi sjúklinga, sem komið hefur til
meðferðar á einu ári, hefur aukist hlutfallslega eins
mikið og fjöldi geðlækna, hinir fyrrnefndu úr u.þ.b.
500 í 3000 einstaklinga pr. ár og hinir síðarnefndu
úr 3 í 17, en einnig hafa geðlæknamir tekið að sér
ýmis önnur störf svo sem kennslu og ráðgjöf ýmis
konar. Hins vegar hefur vaxandi fjöldi geðhjúkr-
unarfræðinga, sálfræðinga og félagsráðgjafa bæst í
starfsliðið og iðjuþjálfum er að fjölga. En alvarlega
neikvæða hlið má sjá í dálítið aukinni tíðni sjálfs-
morða meðan á sjúkrahúsmeðferð stendur og á
fyrsta ári eftir útskrift (3). Aftur á móti hefur
hlutfall geðsjúkdóma sem aðalorsök örorku
haldist nokkuð svipað (4 og 5).
Fjöldi innlagna sjúklinga margfaldaðist á
þessum 20 árum, en meðaldvalartími þeirra, sem
dvöldu minna en eitt ár, hefur minnkað úr 56
dögum í 36. Árið 1961 voru 31,5% innlagnarfjöld-
TAFLA III
Innlagnir á geddeildir ríkisspítalanna 1961 og 1980 skipt eftir
sjúkdómsgreiningu.
1961 1980
Hlutfall Hlutfall
Geöklofí 19 15
Aörir starfrænir meirih. geðsjúkd.
(psychoses) 25 18
Drykkjusýki 44 53
Vefrænir geösjúkdómar 6 1
Aðrir geðkvillar 6 12
Alls 100 99
Fjöldi innlagna 229 1067
Fjöldi innlagna í fyrsta skipti 75 202