Dagskrá: tímarit um menningarmál - 01.06.1957, Blaðsíða 57

indi, þvert á móti hóf hann leit að nýjum
ljóðformum, gerðist formskapandi. Mun hann
vera sá núlifandi íslenzkra Ijóðskálda, er auðg-
að hefir bókmenntir okkar að einna flestum
nýjum bragarháttum.
I mörgum kvæðum sínum nctar Þorsteinn
stuðla, höfuðstafi og rím að gömlum íslenzk-
um hætti, en oft víkur hann þó út af þeirri
braut. Og hann Ieitar sér annarra fyrirmynda
en flest hin ungu skáldin. Þau leita til er-
lends nútímaskáldskapar, og þar skilja leiðir
með þeim Þorsteini. Hann sezt við uppsprett-
ur hins forna germanska kveðskapar, þar sem
endarím var óþekkt fyrirbrigði, til fornyrðis-
lags og ljóðaháttar. Einnig sækir hann margt
í þessum efnum til íslenzks miðaldakveðskap-
ar, s. s. dansa. Við formsköpun sína nýtur
Þorsteinn líka óvenjulegrar tónskynjunar sinn-
ar, sem gerir hann flcstum næmari á hrynj-
andi tungunnar. Að sjálfsögðu eru bragar-
hættir hans misfagrir, en þar sem honum
tekst bezt og búningurinn er að öllu full-
komnastur, verka Ijóð hans á lesandann sem
tónlist. Þau seytla inn í vitund hans. Hann
skynjar þau fremur en skilur, jafnvel þótt
þau séu í sjálfu sér auðskilin. Slíkt hefur fá-
um íslenzkum skáldum tekizt. Ég minnist þar
sérstaklega þýðingar Magnúsar Ásgeirssonar á
Vögguþulu García Lorca og sumra kvæða
Snorra Hjartarsonar, t. d. Þjóðlags. í
Hrafnamálum er kvæðið Auðn eitt bezta
dæmi um Ijóðagerð Þorsteins af þessu tagi.
Það hefst á þessu erindi:
Áin streymir
um eyðibyggð. —
Og vært þig dreymir,
þó djúpa hyggð
þú geymir. —
Um eyðibyggð
áin streymir.
Um málið er svipað að segja og ljóðaform-
ið. Þar hefir Þorsteinn drukkið af uppsprettu-
lindum tungunnar og fyrir næman skilning
smn á eðli hennar öðlazt furðulegt vald yfir
henni.
Eftir útkomu Hrafnamála biðu menn að
vonum með mikilli eftirvæntingu nýrrar bók-
ar frá hendi Þorsteins Valdimarssonar. Og
hún kom í vor og nefndist Heimhvörf.
Heimhvörf eru um flest áþekk Hrafna-
málum. Yrkisefnin eru hin sömu, tvíþætt sem
fyrr, og búningur kvæðanna keimlíkur. Hér
hefir einungis átt sér stað hægfara þróun en
engar stökkbreytingar. Mér virðist yfirbragð
bókarinnar eilítið þyngra en Hrafnamála.
Ætla ég, að því valdi einkum tvennt. í þess-
ari bók hafa hinir fornu bragarhættir, eink-
um fornyrðislag, orðið Þorsteini nctadrýgri
en dansa- og þjóðkvæðahættirnir, sem í eðli
sínu eru yfirbragðsléttari. Einnig hefur forn-
málið orkað fastar á hann en fyrr og hefir
hann náð yfir því mjög miklu valdi. Sést
þetta hvort hvort tveggja vel í lengsta kvæði
bókarinnar, Júníregni, sem er mikið kvæði og
merkilegt fyrir margra hluta sakir. Þó finnst
mér það of fyrnt, einkum upphafið, sem minn-
ir mig dálítið á kveðskap Bjarna Thoraren-
sens. Hugþekkari er mér alltaf sá háttur Jón-
asar Hallgrímssonar að yngja málið upp, að
yrkja ljóst en ekki tyrfið, þótt undir fornum
háttum sé.
Um kvæðið Horf, sem þó minnir meira á
þjóðkvæði að fcrmi og byggingu, er sama að
segja og Júníregn, að það er þungt og krefst
vandlegs lestrar til skilnings. Hins vegar er
það stórvel gert kvæði í sinni röð og öllu
jafnara en Júníregn. Bæði eru þessi kvæði
í flokki ádeilu og boðskaparljóðanna í
bókinni. Er það táknrænt fyrir Þorstein, að
þegar honum býr sem mest í skapi kveður
hann dulast og þyngst. Um nafna hans Erl-
ingsson var sagt, að í ádeilukveðskap sínum
kvæði hann sig stundum út úr riki fegurðar-
innar, skapið var svo blossandi, að hann sást
ekki fyrir. Þorsteini Valdimarssyni er engu
síður heitt um hjartarætur, en hann tjáir til-
finningar sínar á annan hátt, býr kvæði sín
mestum viðhafnarbúningi, þegar honum svell-
ur sem mest móður. Af þeim sökum verður
ádeilan listfengnari, en heldur ekki eins hvöss
og nær ekki eins eyrum þjóðarinnar. Gaman
væri, ef Þorsteinn leyfði sér stöku sinnum
að láta gamminn geisa meir í baráttukvæðum
sínum, en það er hcnum Iíklega ekki eigin-
legt.
Ég skal ekki dvelja lengur við þennan þátt
ljóðargerðar Þorsteins heldur snúa mér að hin-
um ljóðrænni kvæðum bókarinnar. I þeim
flokki eru í Heimhvörfum mörg ágætiskvæði,
sem standa fyllilega á sporði beztu kvæðun-
um í Hrafnamálum en heldur ekki framar,
enda vart hægt að krefjast mikillar framfarar
dagskrá
55