Milli mála - 01.01.2010, Blaðsíða 57
Og því fer aftur fjarri að hún sé ein til frásagnar, heldur vitnar
hún ýmist í Valdimar bróður sinn eða Solveigu móður sína, og ljær
þessum fjölskyldumeðlimum úr þurri upptalningu Þorleifs rödd og
sjálfstæða sýn sem kallast á við orð og gerðir föðurins. anna skýrir,
ræðir, íhugar og endurskoðar atburðarásina í sögu föður síns frá
sjónarhorni sínu og annarra og hrekur jafnvel sínar eigin staðhæf-
ingar í upphafi frásagnar um að fjölskyldan sé sammála um að
Halfdán sé of fífldjarfur á ferðum sínum.
auk þess að flétta þýðingu sinni á ættfræði-innleggi Þorleifs inn í
smásöguna „guest“ skeytir Kristjana inn í frásögn önnu af hrakning-
um föður síns völdum köflum úr þjóðháttabók Jónasar Jónassonar frá
Hrafnagili18 svo að úr verður frásagnarlegur bútasaumur eða flétta þar
sem auðvelt er að bera kennsl á frumtextana hverju sinni, ef maður
þekkir þá á annað borð; hvort heldur er ágrip Þorleifs af ættum og ævi
Hálfdáns, frásögn Hálfdáns sjálfs af háskaförinni, rituð eigin hendi,
eða viðbættar upplýsingar um íslenska þjóðtrú frá Jónasi. Drýgst fær
hún að láni frá Jónasi úr kaflanum „gestur kemur á bæ“,19 sem grein-
ir frá fyrirboðum, fylgjum og ýmiss konar annarri þjóðtrú varðandi
gestakomur, eins og að kettir setji upp gestaspjót, að gestaflugur erti
fólk og að hundar verði fyrstir varir fyrirboða, en hún kvittar fyrir
lánið með heiti sögunnar: „guest“.
Í upprunalegri frásögn leitast Hálfdán ekki á nokkurn hátt við að
skýra röddina sem vakti hann til lífsins, né heldur luktarljósið sem
leiddi hann úr lífsháska, heldur eftirlætur hann lesandanum endanlega
túlkun. Ljóst er þó að Halfdán á lífgjöfina að þakka kraftaverki, annað
hvort með bænheyrn eða með einhverjum öðrum yfirskilvitlegum hætti,
en anna leggur þann fornnorræna heiðna skilning í ljósið að þar hafi
farið fylgja hans og vísað honum veginn. auk þessa sækir Kristjana
til Jónasar efni um trúarlíf Íslendinga og er þar á meðal kaþólsk bæn
sem hún leggur Halfdáni í munn20 en sú bæn er meðal margra bæna
sem Jónas tilgreinir að hafi viðhaldist þrátt fyrir siðbreytinguna. anna
lýsir föður sínum sem „einfaldlega uppfullum af trú“ („simply full of
faith“) og rekur hvernig forfeðurnir á Íslandi báðu bænir frá fótaferð
til svefnmála en ljóst er af frásögn hennar að í raun ægði saman
guðrún BJörK guðSTEInSDÓTTIr
57
18 Jónas Jónasson, Íslenzkir þjóðhættir, reykjavík: Ísafold, 3. útg., 1961.
19 Samar rit, bls. 224–229.
20 Kristjana gunnars, The Axe’s Edge, bls. 41 og 44; Jónas Jónasson, Íslenzkir þjóðhættir, bls.
375.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 57