Helgafell - 01.06.1942, Blaðsíða 93

LÉTTARA HJAL
223
af sjálfum sér dauðum. — Þá er enn ótalinn
Flokkur frjálslyndra vinstri manna, sem að
þessu sinni lagði í fyrsta skipti út í kosninga-
baráttu, með þeim árangri, að ekki er líklegt,
að hann geri það aftur., Flokki þessum var
mjög um það hugað að koma Sigurði Jónas-
syni inn f þingið, en þar sem sá maður hafði
áður gerzt svo ógætinn að sýna þjóð sinni
meira veglyndi en hún á að venjast, með
því að gefa hið forna höfuðból BessastaSi til
ríkisstjóraseturs, og allir flokkar voru ásáttir
um að veitast að honum fyrir þetta, þótti
þegar augljóst, að hann myndi falla. Nú er
það að vísu skiljanlegt, að nýríkum stríðs-
gróðamönnum þyki nokkurs um vert að fá
þjóðina af þeirri skoðun, að höfðingsskapur
og rausn eigi rétt á sér, en hitt ber að víta,
að ríkisvaldið skuli hafa reynzt svo ístöðu-
laust að taka á móti gjöfinni, í stað þess að
hafa vit fyrir sér og gefandanum.
En hvernig svo sem kann að hafa tekizt
til um val þeirra manna, sem kjörnir eru til
að taka sæti á Alþingi, mun þó verða að líta
svo á, að þessa þings muni lengi verða getið
í sögu ættjarðarinnar. Því fyrir næstu þingum
á það væntanlega að liggja, að ganga endan-
lega frá stjórnskipun fullvalda og óháðs ís-
lenzks ríkis, og er slíkt annað og meira en
LAUSN aðrar °S Stærri ^Óð‘r
SJÁLFSTÆÐIS- ”ndu "y“* “ d‘ ^
BárATTUNNAR-I,'“7 77' ” nu
standa yhr. tn þo sum-
um kunni að finnast sem nokkru meiri ljómi
mætti standa af Iausn aldagamallar sjálfstæðis-
baráttu, en ætla má að hvíli yfir síðustu af-
rekum vorum í þessum málum, má vel svo
fara, að einnig í þessu efni komi stríðið okkur
til bjargar, og að við getum skákað í skjóli
þess, að þjóðir þær, sem að lokum rísa lim-
lestar upp af þeirri styrjöld, er nú geysar, hafi
fvrsta kastið um annað að hugsa en það, sem
ella myndi þykja kátbroslegt í fari lítillar þjóð-
ar. — Hins vegar fer ekki hjá því, að ákvörð-
un okkar veki nú þegar nokkurn beyg hjá
þeim tveim stórveldum, sem um skeið hafa
farið með hernám og hervernd landsins, því
barnalegt væri að álykta, að við myndum taka
slíkt spor, einmitt nú, nema því aðeins, að við
hygðumst að gera eitt af tvennu, — að reka
fyrrnefndar þjóðir af höndum okkar eða her-
nema þær, þ. e. a. s. ef við höfum þá ekki
þegar gert það, eins og helzt mætti ráða af
hjali sumra manna, sem um þessi mál hafa
fjallað.
En þó að það sé yndislegt að eiga sér sjálfs-
traust, kemur það hverjum einum því aðeins
að haldi, að hann finni sjálfan sig hafa skyn-
samlegar ástæður fyrir því. Og vissulega er
það svo, sé öllu léttara hjali sleppt, að við
eigum væntanlega enga ósk dýrari en þá, að
mega, að stríðinu loknu, búa ein að okkar
fagra landi, skiljast í vináttu og bróðurhug
við þá þjóð, sem við höfum haft langvarandi
samneyti við, og ráða ráðum okkar án íhlut-
unar annarra innan þeirra takmarkana, sið-
ferðislega og stjórnarfarslega, sem nýr og betri
heimur mun setja frjálsu samfélagi þjóðanna.
En þá eigum við líka næst þá ósk bezta, að
þjóð okkar verði við því búin að taka á sig
þá ábyrgð að gæta þegnréttar síns í heimi
menningarinnar, lifa sjálfstæði sínu og láta sig
vaxa af því. Eins og sakir standa, verður engu
um það spáð, hversu okkur muni endast mann-
dómur til þessa, en fullyrða má, að við höfum
furðu Iítið lært af þessari styrjöld, sem miðlað
hefur mörgum öðrum þjóðum svo dýrkeyptri
lífsreynslu. Styrjöldin hefur ekki getað sam-
einað okkar þjóð um neina hugsjón, og það
hefur raunalega fátt opinberast í fari cin-
staklinganna og sambúð stéttanna, sem bcndir
til þess, að við höfum þroskast svo að þjóð-
erniskennd og þjóðfélagshyggju sem vænta
mætti. Og þó gæti svo farið, fyrr en varir, að
íslenzka þjóðin vaknaði við það einn góðan
veðurdag, að henni hefði ekki aðeins verið
lífsnauSsyn aS elska sitt föSurland, eins og
gamli Ben Jonson sagði endur fyrir löngu,
heldur einnig það, sem sjaldnar er minnst á,
að láta sér þykja vænt um sitt þjóðfélag og
fórna sér einnig fyrir það.