Helgafell - 01.06.1942, Blaðsíða 20

154
HELGAFELL
þjóðleg tilvera þjóðanna að stjórn-
ast af nýju frelsishugtaki, sem markað
er félagsbundinni einstaklingshyggju.
Það verður eingöngu fyrir sigur þess-
arar frelsishugmyndar, þessa alheims-
lýðræðis, að hamingja, friður og regla
megi aftur ríkja í Evrópu og um heim
allan — í stað þess stjórnleysis, sem
stefnir að hruni menningarinnar. Kraf-
an um óbundið fullveldi þjóðríkja —
það er stjórnleysi, það er taumlaus ein-
staklingshyggja, sem ekki fær lengur
staðizt og fer sér að voða. Sjálfshyggja
þjóðríkjanna verður að færa fórnir, fé-
lagslegar fórnir, sem fela í sér skerðing
þjóðlegs sjálfstæðis — og jafnvel þjóð-
arhugmyndarinnar sjálfrar. Upp úr
þessari styrjöld verður að spretta lýð-
ræði með ríkjum, þar sem frelsi og
jafnrétti hefur komizt í skapandi jafn-
vægi á nýjan leik.
Þetta eru mínir óskadraumar. Það er
trú mín, að hin nýja og réttláta skipan
þjóðanna rísi aðeins upp á þessum
andlega grundvelli, þjóðasamfélag,
sem vér stingum upp á sem andstæðu
gegn hinni hryllilegu og mannhaturs-
fullu nýskipan Hitlers, sem grundvall- ^
ast á sturluðum hroka einstaks kyn-
flokks. Þetta kunna að vera draumór-
ar, þessi nýi og betri heimur, þetta
,,Mannríki“, eins og vinir mínir og
ég hafa kallað það og reynt að undir-
búa andlega. En hvað væri maðurinn
án draumóra ? Hann verður alltaf að
keppa að því, sem ekki verður höndl-
að, til þess að geta framkvæmt það,
sem framkvæmanlegt er, og þokast
fram um eitt skref að minnsta kosti.
Hinir illu draumórar brýna hina góðu,
eða að minnsta kosti góðviljuðu
draumóra til baráttu fyrir tilveru sinni.
Þeir vekja ekki aðeins örvilnun í
hjörtum mannanna, þeir vekja von.
Ef menn spyrja mig, sem ætti að
þekkja Þýzkaland, hvort ættland mitt
muni nokkru sinni af sjálfsdáðum og
fúsum vilja sameinast því heimssam-
félagi, er oss dreymir um, og grund-
vallast skal á frelsi og réttlæti, yrði
svar mitt játandi. Yrði svarið neitandi
mundu það verða hin mestu vonbrigði,
því að Þýzkaland verður ekki afmáð,
og félagsleg efling heimsins mundi
bíða hinn mesta hnekki, ef Þýzkaland
tæki ekki þátt í leiknum. Jæja, en ég
trúi því, að svo muni ekki fara, og trú
mín er ekki með öllu ástæðulaus.
Það sem vér köllum nasjónalsósíal-
isma er illkynjuð ranghverfing hug-
mynda, sem eiga sér langa sögu í
andlegu lífi Þýzkalands. Áður fyrri,
í byrjun 19. aldar, var vegur þessara
hugmynda mikill; þær voru kallaðar
,,rómantík“, og töfruðu í ríkum mæli
allan hinn menntaða heim. Sjálfsagt
má segja, að hugmyndir þessar hafi
farið í hundana, eftir að þær lentu hjá
Hitler, en því varð ekki spáð um það
leyti, er þær voru að fæðast, eða því
varð að minnsta kosti ekki auðveld-
lega spáð. En þegar þær sameinast
hinum frábæra hæfileika Þýzkalands
til að laga sig að tekniskri múgöld,
verða þær slíkt sprengiefni, að öll
menning er í raun og veru í voða. Og
þó voru þessar hugmyndir forðum
daga hið sama og kallað var ,,djúp-
sæi Þjóðverja" — hið sama djúpsæi,
sem hinn þýzki andi taldi sér til gild-
is andspænis rökhyggju og skynsemis-
trú Vesturevrópu, er hann taldi of
grunnfæra. Á árum sorglegra hörm-
unga hefur ,,djúpsæi Þjóðverja“
spillzt og saurgazt og verið svipt
mannlegum eðlisþáttum í svo rík-
um mæli, að Þýzkaland er nú orðið
óvinur mannkynsins — það trúir ekki
sínum eigin augum. Goethe sagði einu
sinni, að banna skyldi Þjóðverjum í