Helgafell - 01.06.1942, Blaðsíða 97

BÓKMENNTIR
227
lítill hluti mannkynsins, með öðrum
orðum.
Eliot og margir jafnaldrar hans
gerðu því ráð fyrir þeim endalokum
menningarinnar, að hún leystist
smám saman upp og dytti í mola. Þeir
gerðu sér ekki ljóst, að svo gæti far-
ið, að menningin yrði fyrir harkalegri
árás, að hún yrði brotin niður með
sleggju, í stað þess að fá að molna
niður af sjálfu sér. Munurinn á
,,stjórnmálaskáldunum“, sem komu
til sögunnar eftir 1930 og hinni eldri
skáldakynslóð var sá, að hin síðar-
nefndu höfðu vaxið úr grasi á því
tímabili, er völd og vegur Hitlers fóru
sívaxandi. Fyrstu kynni þeirra af
mannlífinu, er þau komust til vits og
ára, báru blæ af þessari ömurlegu
staðreynd og þeim ógnarskugga, sem
tilkoma Hitlers varpaði yfir ófarinn
veg. Viðhorf þeirra til mannfélags-
ins varð því með sérstökum hætti,
markað af vaxandi öngþveiti og ýtr-
asta háska.
Skáld þessi voru, talin í sömu röð
og þau komu fram, C. Day Lewis,
W. H. Auden og Stephen Spender.
Um skeið gengu þeir allir undir nafn-
inu ,,kommúnistaskáldin“, þótt aldrei
hefði nema einn af þeim gengið í
kommúnistaflokkinn og haft þar að-
eins skamma viðdvöl. Þeir voru
kommúnistar í þeim skilningi einum,
að þeir notfærðu sér kenningar Karls
Marx við túlkun sína á mannlífinu,
eins og það kom þeim fyrir sjónir, á
mjög svipaðan hátt og skáldsagna-
höfundarnir næsta áratug á undan
höfðu hagnýtt sér kenningar sálrýn-
innar til leiðsagnar um völundarhús
mannlegra tilfinninga. Allt böl og allt
ranglæti, sem fékk á þessi skáld, átti
rætur að rekja til stjórnmálaorsaka
eða samfélagshátta að þeirra dómi,
alveg eins og þeir rithöfundar, sem
studdust við sálrýnina, fundu
,,hömlu“ eða ,,duld“ á bak við hvert
mannlegt mein. En aðferð hinna ungu
skálda hafði það ekki sér til ágætis
fyrst og fremst, að þau sáu orsakir
meinanna, heldur hitt, að þau skynj-
uðu þær með þeim hætti, að þau voru
þess umkomin sjálf að finna bætur
við böli, má út misfellur í stjórnar-
fari og útrýma meinlokum úr manns-
huga. Mannkynið var samkvæmt
þessu stöðugur sjúklingur undir lækn-
ishendi, og skyggni skáldsins fólgin í
sjúkdómagreiningu, er varð því kald-
rænni og fræðilegri sem hún var iðk-
uð lengur. Þessa kulda gætti og í ljóð-
um skáldanna, sem að framan getur,
því að þrátt fyrir háværan og sleitu-
lausan boðskap um brýna nauðsyn
allsherjar mannkærleika, gat lesand-
inn ekki varizt því að finna undir
niðri drýgindi hins sérfróða rannsókn-
armeistara, sem varpaði í deiglu sína
mannlegum tilfinningum, órum og
ástríðum, fullnægði síðan öllum vís-
indakröfum um meðferð þeirra og
andvarpaði að því loknu af einskærri
ánægju, er hann hafði tiltæka hár-
rétta formúlu með hnitmiðuðu orða-
lagi, til skilgreiningar á sérhverri
mennskri lífshræringu.
Veilan í þessum stjórnmálakveð-
skap og orsökin til þess, hversu skjótt
honum hnignaði, voru ekki í því
fólgnar, út af fyrir sig, að stjórnmál
voru tekin til meðferðar, heldur hinu,
að skáldin vildu um ekkert fjalla,
nema frá stjórnmálasjónarmiði. Rök-
semdir þær, sem fram voru bornar
fyrir því, að réttmætt væri, að skáld
gerðu stjórnmál og félagsmál að yrk-
isefni, voru fullkomlega gildar og
heilbrigðar. Engin ástæða var til að
telja félagsmál lakari viðfangsefni í
kveðskap heldur en ást og hatur, stríð
og frið eða hvað annað. Mikið af
skáldskap Shakespeares, Miltons og
Drydens, og meira en lítið af ljóðum
Wordsworths og Shelleys, var af
stjórnmálatoga......Rök hinna ungu
skálda fyrir þeirri kenningu, að þeim
væri leyfilegt að fjalla um stjórnmál,