Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2002, Page 53

EINRÆKTUN MANNA
á sama hátt og fósturvísisstofnfrumur. Ef sá möguleiki verður raunhæf-
ur \úrðist hann vissulega betri kostur en að einrækta fósturvísa í þessum
tilgangi þar sem komast má hjá siðferðilegum ágreiningi sem fylgir því
að mynda nýtt líf í þessum tilgangi.15
Er réttlætanlegt að eignast einræktuð börn?
Einræktun gæti lika nýst í þeim tilgangi gefa fleirum tækifæri á að eign-
ast sín eigin líffræðilega tengdu böm. Hér er átt við pör með ófrjósem-
isvandamál, með alvarlega arfgenga sjúkdóma, lesbíur eða einhleypar
konur. En hversu mikilvægt er það? Er aðferðin réttlætanleg í þessum
tilgangi? Hvert er gildi þess að eignast böm yfirhöfuð?
Hafa bameignir gildi í sjálfu sér, sem þýðir að þær em verðmæti fyrir
alla án tillits til aðstæðna? Það er að minnsta kosti skoðun flestra að
bameignir séu verðmæti, bæði lífsgæði og mikilvæg reynsla fyrir hvem
og einn.
En það er þó staðreynd að sumt fólk vill ekki eignast böm (kýs annan
lífsstíl á borð við óbamvæn ferðalög, áhættustörf, fyrirsætustörf), aðrir
vilja það en telja það óhentugt vegna óviðráðanlegra aðstæðna í lífinu (fá-
tækt, einstæði, fötlun). Sjálfsagt skjádast einhverjum í þessari afstöðu
sinni en ekki öllum. Þ.e.a.s. sumir meta rétt að bameignir hafi ekki gildi
fyrir þá, en öðrum skjádast þegar þeir meta ekki gildi þeirra fyrir sig.
Bameignir virðast þá afstæðar við einstaklingana og aðstæður þeirra, án
þess þó að vera algjörlega háðar mati þeirra, smekk eða löngun, því
hugsanlega má komast að niðurstöðu um það.16 Það má því draga þá
ályktun að hægt sé að lifa án bama og líka að lifa góðu lífi án bama.
Auk þess em aðrir kosrir í stöðunni fyrir þá sem vilja en geta ekki
eignast böm sjálfir, t.d. ætdeiðing. Sumir velta fyrir sér hvort fólk upp-
lifi sig sem ófullkomið eða minna foreldri ef líffræðileg tengsl em ekki
ril staðar. En af frásögnum fólks sem hefur ættieitt böm og fólks sem
hefur verið ættieitt, má ráða að tilfinningatengsl milli foreldra og bama
geta verið mikil og sterk þó ekki séu líffræðileg tengsl til staðar. Þetta er
15 I ljósi ny'Tra staðreynda um fullorðnar beinmergsstofhfrumur efast margir
vísindamenn um möguleika þá sem búa í þeim og telja sveigjanleika þeirra orðum
aukinn. Þetta kemur fram í vísindatímaritinu Nature, 28. mars 2002, bls. 354.
16 Mér virðist því að í ákveðnum skilningi sé nokkuð rökrétt samhengi milb gildis fóst-
urvísa og gildis bameigna. Að svo miklu leyti sem bameignir hafa gildi fyrir fólk
hafa fósturvísar með slíkum möguleikum það líka.
51