Fréttablaðið - 11.04.2015, Blaðsíða 18

11. apríl 2015 LAUGARDAGURSKOÐUN
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRAR:
Andri Ólafsson andri@365.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is.
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
F
réttablaðið hefur undanfarnar vikur sagt fréttir af dóms-
málum sem rót eiga að rekja til bankahrunsins. Þar er um
mikilvæg mál að ræða sem snúast öðrum þræði um merkilegt
tímabil í Íslandssögunni.
Það væri undir eðlilegum kringumstæðum ekki sérstakt
tilefni til leiðaraskrifa að dagblað hefði sagt fréttir. En viðbrögðin gefa
tilefnið.
Fyrri fréttin sem hér er vísað í lýtur að ásökunum héraðsdómara
um að sérstakur saksóknari hafi logið til um að hafa ekki vitað að
Sverrir Ólafsson, meðdómandi í
Aurum-málinu svokallaða, hafi
verið bróðir Ólafs Ólafssonar, eins
ákærðu og síðar dæmdu í Al Thani-
málinu. Saksóknarinn hefur nú
gert kröfu um að héraðsdómurinn
verði ógiltur á grundvelli vanhæfis
Sverris.
Það er einsdæmi í íslenskri
réttarsögu að sitjandi dómari tjái sig með þessum hætti, og raunar
muna reyndustu menn ekki eftir viðlíka ásökunum á hendur handhafa
ákæruvalds.
Er það ekki frétt?
Síðari fréttin var unnin upp úr grein Ingibjargar Kristjánsdóttur,
eiginkonu Ólafs Ólafssonar, þar sem hún segir að símtal, sem er ein
forsendna sakfellingar Ólafs í Hæstarétti, hafi alls ekki verið við Ólaf
Ólafsson, heldur allt annan „Óla“.
Fréttablaðið tók enga afstöðu í þessu máli, frekar en öðrum, heldur
vann frétt upp úr grein Ingibjargar, og reyndi eftir megni að afla gagna
um hvort ávirðingar hennar væru á rökum reistar. Svo reyndist vera.
Er það ekki frétt?
Einhver spurði hvort það væri réttarmorð að dæma bankamenn í
fangelsi.
Svarið við því er: Það fer eftir ýmsu.
Ef farið er að leikreglum og vandað til verka þá er það auðvitað ekki
réttarmorð.
Fjölmiðlum ber skylda til að segja frá því þegar málsmeðferð eða
framgöngu valdhafa í opinberum málum er ábótavant. Þess vegna er
það frétt þegar héraðsdómari sakar saksóknara um lygar, og þegar í
ljós kemur að Hæstiréttur hefur farið mannavillt.
Í slíkum frásögnum felast engar ásakanir um réttarmorð. Frétta-
blaðið tekur enga afstöðu til þess, heldur gegnir því hlutverki sem
fjölmiðlar eiga að gegna. Að segja fréttir og veita handhöfum opinbers
valds aðhald. Aðrir geta svo dregið sínar ályktanir.
Sumum er tamt að reyna að lesa sérstaka fyrirætlan eða tilgang úr
fréttaflutningi. Þá er gjarnan rýnt í fortíð fólks. Hvar hefur það unnið,
hverjir eru vinir þess, hvaða flokk kýs það? Morgunblaðið fellur í þessa
gryfju. Margur heldur mig sig.
Fréttablaðið getur fullvissað lesendur um að það er ekki á neinni
slíkri vegferð. Það segir fréttir, allar fréttir ekki bara sumar, og reynir
að hafa þær sannar, hlutlausar og upplýsandi.
Vitaskuld er nauðsynlegt að þeir atburðir sem hér urðu á haust-
dögum 2008 séu gerðir upp. Dómsmál eru óhjákvæmilegur fylgifiskur.
En ekki má falla í þá gryfju að gefa sér niðurstöðuna fyrirfram, heldur
verður að láta þær reglur sem samfélagið hefur sett sér skera úr um
sekt eða sýknu. Af því má engan afslátt gefa.
Vilmundur Gylfason, fyrrum þingmaður og ráðherra, kallaði fjöl-
miðla varðhunda lýðræðisins.
Það væri heldur bitlaus varðhundur sem ekki gelti, þegar handhöfum
opinbers valds verður á í messunni.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is AÐSTOÐARFRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
SPOTTIÐ
MÍN SKOÐUN: JÓN GNARR
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Umhugsunarverð viðbrögð:
Dagblað segir fréttir
Það eru fáir fiskréttir íslensk-ir. Fiskur er frekar einfaldur í matreiðslu, yfirleitt soðinn
í potti eða steiktur á pönnu. Það er
ekkert sérstakt við það. Íslending-
ar byrjuðu líka frekar seint að éta
fisk. Hér voru fáir bátar og enn þá
færri bryggjur. Saltfiskur virðist
eiga uppruna sinn, eins og margt
annað, í löndunum fyrir botni Mið-
jarðarhafs. Að salta og þurrka fisk
er geymsluaðferð sem þekkist um
allan heim. Ekki einu sinni harð-
fiskurinn er íslenskur. Harðfisk-
ur er forn-kínverskur réttur. Og
þeir salta hann ekki bara heldur
krydda hann líka. Þetta kom mér
ekki á óvart. En ég gapti af undr-
un þegar ég gúgglaði kæsta skötu.
Ég hélt að það hlyti að vera sér-
íslenskt fyrirbæri. Ó nei, í Kóreu
þykir hún herramannsmatur og
kallast hongeohoe. Hingað hefur
vinnsluaðferðin líklega borist í
gegnum Grænland.
Ef fólk borðar illaþefjandi tinda-
bikkju í Kóreu þá getur það varla
talist séríslenskt fyrirbæri. Kórea
byggðist mörg þúsund árum á
undan Íslandi.
Hongeohoe
Það er ekki hægt að ljúka svona rannsókn á uppruna íslenskra rétta án þess að skoða sæta-
brauðið. Samkvæmt Google er
kleinan þýsk. Orðið er dregið af
þýska orðinu klein, sem þýðir lít-
ill. Í Noregi heitir hún fattigman
en í Svíþjóð klenäter. Í Danmörku
klejne. Þessar útlensku kleinur
eru alveg eins í laginu og þess-
ar íslensku. Eini munurinn á evr-
ópsku og íslensku kleinunni er að
sú evrópska er yfirleitt sykurhúð-
uð en sú íslenska ekki. Mig langar, í
þessu sambandi, að minnast aðeins
á kokteilsósuna sem margir virðast
telja að hafi verið fundin upp hér á
landi, það hafi verið íslenskir vík-
ingar sem fyrstum datt í hug það
snjallræði að hræra saman majó-
nesi og tómatsósu. Það er misskiln-
ingur. Kokteilsósan er ævaforn
evrópsk sósa. Júlíus Sesar borð-
aði líklega mikið af kokteilsósu.
Tómatar vaxa villtir í löndunum
fyrir botni Miðjarðarhafs en ekki
á Íslandi. Tómatsósan kom fyrst til
Íslands í stríðinu. Það voru breskir
hermenn sem hrærðu fyrstu kok-
teilsósuna á Íslandi til að hafa með
steiktum fiski. Við skoðun reyn-
ist íslensk matarmenning frekar
útlensk. Flest það sem við köllum
íslenskt virðist hafa borist til lands-
ins annars staðar frá. Eini réttur-
inn sem virðist algjörlega íslensk-
ur sýnist mér vera skyr. Flest gott
sem hefur komið til landsins virðist
hafa borist þaðan frá útlöndum og
þá aðallega frá Evrópu. Og það er
allt í lagi. Við skyldum því ekki ótt-
ast erlend áhrif heldur fagna þeim.
Okkur er alveg treystandi til að
velja úr það sem gagnast okkur en
henda öðru.
Fattigman
Mér er hugleikin umræð-an um hina svokölluðu „íslensku þjóðmenn-ingu“. Því er stundum
slegið fram að hitt og þetta sé sam-
ofið eða hreinn og beinn hluti af
þjóðmenningunni. Því er oft hald-
ið fram með trúna. Og það er alveg
rétt. Kristin trú hefur haft gríðarleg
áhrif á sögu og menningu íslensku
þjóðarinnar. En af yfirlýsingum
stjórnmálamanna gæti maður hald-
ið að íslensk menning grundvallað-
ist helst á mataræði og hinum ýmsu
réttum, aðallega unnum kjötvörum.
Hin íslenska þjóðmenning er líka
samofin þjóðrembingi og mikilvægi
þess að verja okkur fyrir erlendum
áhrifum. Sumum finnst okkur stafa
mest hætta frá Bandaríkjunum og
fussa og sveia yfir öllu sem þeir
halda að komi þaðan. Aðrir virðast
óttast Evrópu meira og þá sérstak-
lega Evrópusambandið sem virð-
ist eiga sér þann draum æðstan að
sölsa undir sig landið og gera okkur
að einsleitu Evr-
ópuríki.
Margir stjórn-
málamenn
kunna ekki að
gúggla og við-
urkenna það
jafnvel skömm-
ustulaust. Ég
er aftur á móti
góður í því, enda fljótlegasta og
besta leiðin til að afla sér upplýs-
inga. Ég ákvað því að ráðast í örlitla
könnun og leita mér upplýsinga um
nokkra séríslenska rétti. Ég byrj-
aði á að gúggla sviðna kindahausa
og komst að því að menn átu svið í
Grikklandi til forna löngu áður en
Ísland byggðist. Svið eru líka étin
í Noregi. Þar heita þau smaleho-
vud. Í Tyrklandi heita þau besbar-
maq og eru víða þjóðarréttur. Ekk-
ert íslenskt við það. Sviðin eru frá
löndunum fyrir botni Miðjarðarhafs
og bárust hingað í gegnum Noreg.
Ég skoðaði líka slátur. Sama sagan
þar. Það er þekktur réttur víða í
löndunum fyrir botni Miðjarðar-
hafs. Frægasta slátrið er líklega
hið skoska haggis. Það er svipað og
slátrið okkar og er borið fram með
kartöflum og rófu stöppu. Og þar
sem forfeður okkar voru margir frá
Norður-Englandi er ekki ólíklegt
að þeir hafi borið með sér listina
að taka slátur. Við fundum það að
minnsta kosti ekki upp.
Rollan hefur verið meginuppi-
staðan í mataræði okkar alla tíð. En
við erum langt frá því að vera eina
fólkið í heiminum sem étur rollur.
Við erum ekki einu sinni þau einu
sem éta punginn af hrútum. Það er
líka gert í Evrópu. Árlega eru hrúts-
pungahátíðir haldnar bæði í Evr-
ópu og Bandaríkjunum. Ég fann
þó í gúggli mínu ekkert um aðra en
okkur sem borða súrmat. Íslenskur
súrmatur virðist því standa undir
nafni að vera íslenskur. En gallinn
við súrmatinn er að hann er sjaldan
í boði og helst bara á þorra.
Blóðmörismi
Aðalsafnaðarfundur
Fríkirkjunnar í Reykjavík
Verður haldinn í Fríkirkjunni sunnudaginn 19.
apríl kl. 15:15
Dagskrá:
Skýrsla safnaðarráðs.
Skýrsla Forstöðumanns/Fríkirkjuprests.
Reikningar safnaðarins lagðir fram.
Kosning í safnaðarráð og trúnaðarstörf
Önnur mál.
Safnaðarráð Fríkirkjunnar í Reykjavík
1
5
-0
9
-2
0
1
5

1
0
:2
4
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
6
4
0
-5
6
3
C
1
6
4
0
-5
5
0
0
1
6
4
0
-5
3
C
4
1
6
4
0
-5
2
8
8
2
8
0
X
4
0
0
2
B

F
B
1
1
2
s
_
1
0
_
4
_
2
0
1
5
C
M
Y
K