Fréttablaðið - 11.04.2015, Qupperneq 32

11. apríl 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 32
Hann segist lifa ósköp venjulegu lífi í Kabúl. Þangað kom hann fyrst árið 1989 þegar Sovét-menn voru nýfarn-ir. Hann bjó í Kabúl
meðan talibanar voru við völd og
þar býr hann enn, starfar á vegum
Alþjóðanefndar Rauða krossins við
að hjálpa særðu og limlestu fólki að
koma undir sig fótunum á ný.
„Það er ekkert friðvænlegra
núna í Kabúl en verið hefur,“ segir
Alberto Cairo, ítalskur sjúkraþjálf-
ari, sem hefur hlotið margvísleg-
ar viðurkenningar fyrir störf sín í
Afganistan undanfarinn aldarfjórð-
ung. Hann var í stuttri heimsókn hér
á landi nýverið.
„Það er alltaf hættulegt að vera
þar. Sprengjur geta sprungið hve-
nær sem er. En á hinn bóginn þá
veitir merki Rauða krossins mikla
vernd. Fólk ber mikla virðingu fyrir
okkur og því sem við erum að gera.
Það hefur alltaf verið svo.“
Hann segir talibanana þar ekki
hafa verið neina undantekningu.
„Þeir sýndu okkur virðingu.
Þegar maður gerir gagn, þá er allt-
af borin virðing fyrir því. Ef maður
væri ekki að gera gagn, þá myndu
þeir ekki sjá neinn tilgang í því
að maður væri að flækjast þarna.
Héldu kannski að maður væri njósn-
ari eða eitthvað. En þeir sendu til
okkar ættingja sína og nánustu fjöl-
skyldu. Samfélagið í Afganistan er
mjög íhaldssamt, þannig að ef talib-
anarnir senda til manns eiginkonu
sína eða systur, eða börnin sín, þá
fer ekki á milli mála að maður hefur
áunnið sér traust þeirra.“
Hann segir þetta traust sam-
félagsins hafa ráðið úrslitum um að
hægt hefur verið að halda úti þessu
starfi allan þennan tíma, þrátt fyrir
allt sem hefur gengið á þennan
aldar fjórðung sem hann hefur búið
í Kabúl.
„Þetta var stundum kannski svo-
lítið flókið. En alltaf mjög gefandi.
Það sem hjálpar mér og félögum
mínum að vera þarna áfram eftir
svona mörg ár er að sjá fólk koma til
okkar í mjög erfiðu ástandi en fara
svo frá okkur gangandi.“
Samstarfið við Ísland
Tilefni Íslandsheimsóknarinn-
ar var að hitta bæði starfsmenn
Rauða krossins hér á landi og full-
trúa Össurar, fyrirtækis sem lengi
hefur verið í fremstu röð við smíði
gervilima. Í rúmlega tvö ár hefur
Cairo nefnilega verið í samstarfi við
íslenska Rauða krossinn um félags-
lega endurhæfingu fyrir fórnar-
lömb jarðsprengna. Rauði krossinn
fjármagnar starfið, Össur útvegar
gervilimi en Cairo og félagar sjá svo
um að koma fólkinu aftur út í lífið.
„Ég kom hingað til að kasta
kveðju á fólkið og útskýra hvað
við erum að gera. Svo hef ég aldrei
komið til Íslands. Mig langaði til að
þakka fyrir okkur með von um að
þessi aðstoð og samvinna geti haldið
áfram. Trúðu mér, þörfin er mikil.“
Cairo er yfirmaður endurhæf-
ingarstarfsins, sem er með aðal-
bækistöðvar í Kabúl en útibú í sex
borgum landsins. Hann skiptir
tíma sínum þannig að helming hans
dvelst hann í Kabúl en hinn helming
tímans ferðast hann á milli hinna
stöðvanna sex.
„Þetta félagslega verkefni, sem er
í samstarfi við Ísland, snýst um að
hjálpa fólkinu eftir að það er komið
með gervilimi. Við reynum að veita
því menntun, starfsþjálfun, smálán
og hjálpa því að finna vinnu. Svo
hvað störfin varðar þá höfum við
sjálf tekið upp þá stefnu að vera með
jákvæða mismunun, þannig að við
ráðum engan til okkar nema hann
sé fatlaður. Hjá okkur, á stöðvunum
sjö, starfa meira en 700 manns, allt
Afganar, og 685 þeirra eru fatlaðir.
Þannig að þetta er ströng regla: Ef
þú vilt vinnu þá þarftu að vera fatl-
aður. Í sjálfu sér er þetta rangsnúið,
því auðvitað eigum við að aðlaga fólk
að samfélaginu og láta fatlaða og
ófatlaða starfa saman, en á meðan
staðan er þessi að enginn veitir fötl-
uðum vinnu þá höfum við þá stefnu
að veita eingöngu fötluðum vinnu.
Þannig að þetta er okkar stríð gegn
samfélaginu, gegn fordómum.“
Afganistan var tilviljun
Cairo er menntaður sjúkraþjálfari
en lærði reyndar upphaflega lög-
fræði.
„Ég kláraði próf í lögfræði heima
á Ítalíu og átti að verða lögfræðing-
ur, en hætti eftir að hafa starfað
við það um tíma. Sjúkraþjálfun var
áhugamál sem ég stundaði í frítíma
mínum og hafði mjög gaman af. En
þar kom að mér fannst ég þurfa að
gera upp við mig hvort ég ætti að
verða lögfræðingur í fullu starfi eða
hvort ég ætti kannski að gera áhuga-
málið að starfsvettvangi mínum.
Niðurstaðan varð sú að ég fór aftur
í skóla og fékk réttindi sem sjúkra-
þjálfari. Starfaði sem slíkur fyrst í
nokkur ár á Ítalíu, svo í Afríku og
loks í Afganistan. Og þar er ég enn.“
Hann segir tilviljun hafa ráðið því
að hann fór til Afganistans.
„Ég var í Afríku seint á níunda
áratugnum og var að svipast um
eftir nýju verkefni við mannúðar-
störf einhvers staðar. Svo ég sendi
bréf til Rauða krossins í Genf og
sagði þeim að ég væri tiltækur ef
þau vildu mig. Og þau sögðu mér
að það væri verkefni í Afríku og ég
sagði gott og vel, var mjög ánægð-
ur með það, en svo á síðustu stundu,
þremur vikum fyrir brottför, þá
sögðu þau mér að þetta væri ekki í
Afríku heldur Afganistan, og spurðu
hvort það væri í lagi mín vegna? Og
ég sagði það vera í lagi mín vegna.
Þannig að ég valdi þetta ekki, það
gerðist bara. En ég held að þetta hafi
verið góð niðurstaða.“
Gefandi starf
Hann segir starfið í Afganistan vera
mjög gefandi, enda þörfin gríðarleg.
Starfið hafi þó tekið nokkrum breyt-
ingum í tímans rás.
„Framan af fengum við eingöngu
til okkar fólk sem hafði skaddast í
stríðsátökum. Dæmigerðir sjúkling-
ar hjá okkur voru menn, konur eða
börn sem höfðu lent í jarðsprengj-
um. En árið 1994 ákváðum við að það
væri ekki lengur hægt að aðgreina
fólk með þessum hætti, þannig að
þeir sem höfðu til dæmis lent í bíl-
slysi fengju ekki meðferð hjá okkur.
Við fáum nú á hverju ári níu þúsund
nýja sjúklinga, en af þeim eru ein-
ungis 1.500 fórnarlömb stríðsátaka.
Hinir hafa fatlast af öðrum ástæð-
um, vegna erfðagalla, meiðst í bíl-
slysum, fengið slag eða sjúkdóma af
ýmsu tagi.
Auðvitað fáum við enn fólk með
stríðsskaða. Og það er ekkert lát á
því vegna þess að jarðsprengjurn-
ar eru þarna enn þá. Og svo er hin
hliðin, sem er forvarnastarfið. Það
þarf að bólusetja fólk svo það fái
ekki berkla til dæmis, en því starfi
er öllu mjög ábótavant. Fólk verður
fatlað vegna ýmissa sjúkdóma sem
við sjáum ekki lengur hér á Íslandi
og Vesturlöndum vegna forvarna-
starfsins.“
Enginn hörgull er á fólki til starfa
hjá Rauða krossinum í Afganistan.
„Okkur hefur tekist að gera fleira
en að sinna bara sjúklingum frá
degi til dags, því við höfum einnig
getað fjárfest í þjálfun og kennslu,
þannig að nú erum við með marga
sjúkraþjálfara og marga bæklunar-
lækna, allt saman Afganar sem eru
mjög duglegir. Þannig að við erum
vel mönnuð. Auðvitað væri gott ef
við hefðum fleiri stöðvar víðar um
landið, en við höfum komið upp
tilvísunar kerfi þannig að þar sem
við erum ekki með bækistöð, þar
getur fólk leitað til heilsugæslu-
stöðvar, sem oftast er þá á vegum
Rauða hálfmánans, og fengið tilvís-
un þaðan til okkar.“
Íþróttirnar efla
Nýjasti þátturinn í endurhæfingar-
starfinu eru íþróttir. sem Cairo
segir að hafi náð að gjörbreyta lífi
fjölda fólks.
„Þetta er mjög skemmtilegt og
það eina sem ég sé eftir er að hafa
ekki byrjað á þessu fyrr, því ég gerði
mér enga grein fyrir því hvað íþrótt-
ir geta verið öflugar. Við erum með
fótbolta, badminton, blak og hjóla-
stólakörfubolta. Og við erum með
lið úti um allt, bæði konur og karla í
sex borgum landsins. Ég hef vissu-
lega séð miklar breytingar verða á
fólki í endurhæfingarstarfinu okkar,
en það er alveg ótrúlegt hvað íþrótt-
irnar hafa mikil áhrif. Þetta breytir
bæði hugsunarhætti og líferni fólks,
hvernig það á samskipti við aðra.
Þetta gefur fólki bæði sjálfstraust og
sjálfsvirðingu. Svo fæ ég svo mikið
út úr þessu sjálfur. Ég er að þjálfa og
þarf að hlaupa mikið. Þetta hjálpar
mér að halda mér í formi.“
Cairo býr einn í íbúð inni á afgirtri
húsalóð í Kabúl. Það eru verðir við
hliðið, en þeir eru óvopnaðir.
„Ég lifi bara ósköp venjulegu lífi,“
segir hann. „Ég hef mikið að gera.
Á hverjum degi hitti ég sjúklingana.
Þeir eru fjölskyldan mín.“
Guðsteinn
Bjarnason
gudsteinn@frettabladid.is
1992
Borgarastyrjöld hefst í
landinu eftir að Mohamm-
ed Nadsjíbúllah forseta er
steypt af stóli.
2001
Bandaríkjaher gerir,
ásamt fleiri ríkjum, inn-
rás og steypir talibana-
stjórninni.
2001
Alþjóðleg ráðstefna um
Afganistan, haldin í Bonn
í Þýskalandi, samþykkir að
Hamid Karzai verði forseti
til bráðabirgða
2003
Ný stjórnarskrá samþykkt.
Afganistan verður íslamskt
lýðveldi
1989
Sovéski
herinn fer
frá Afgan-
istan eftir
tíu ára
hernám.
Komm-
únistastjórn nýtur áfram
stuðnings Sovétmanna.
1996
Talibanar
ná völdum
í höfuð-
borginni
Kabúl og
hafa þá
stærstan
hluta landsins á sínu valdi
2004
Hamid
Karzai
kosinn
forseti
2014
Ashraf
Ghani
kosinn
forseti
1989 1994 1999 2004 2009 2014
STJÓRNARFARIÐ Í AFGANISTAN UNDANFARINN ALDARFJÓRÐUNG
Í návígi við sprengjurnar
Ítalski sjúkraliðinn Alberto Cairo hefur í aldarfjórðung starfað í Kabúl þar sem hann hjálpar særðu og limlestu fólki að
komast út í lífið aftur. Afganar bera virðingu fyrir merki Rauða krossins, sem tryggir honum öryggi þótt sprengjurnar springi.
ALBERTO CAIRO Hann kom í stutta heimsókn til Íslands nýverið til að ræða við fulltrúa Össurar og starfsfólk Rauða krossins.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Ef talib-
anar senda til
manns eigin-
konu sína eða
systur, eða
börnin sín, þá
fer ekki á milli
mála að maður
hefur áunnið sér
traust þeirra.
1
5
-0
9
-2
0
1
5

1
0
:2
4
F
B
1
1
2
s
_
P
0
9
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
8
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
6
4
0
-2
E
B
C
1
6
4
0
-2
D
8
0
1
6
4
0
-2
C
4
4
1
6
4
0
-2
B
0
8
2
8
0
X
4
0
0
2
A

F
B
1
1
2
s
_
1
0
_
4
_
2
0
1
5
C
M
Y
K