Peningamál - 01.03.2005, Side 62

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
1
62
hinu opinbera, innflutningi, launaþróun og framleiðsluspennu) og
þróun á fjármálamarkaði (t.d. gengi og hlutabréfaverði).
Við útreikning á óvissu verðbólguspárinnar er því einfaldlega
horft til sveiflna í ofangreindum áhrifaþáttum og er staðalfrávik spár-
innar vegið meðaltal þessara þátta, þar sem N er fjöldi undirþátta:
(4)
þar sem ω er sögulegt staðalfrávik spáskekkja verðbólguspár bankans,
σi er spáskekkja viðkomandi grunnþáttar og βi mælir áhrif hvers undir-
þáttar á verðbólgu eitt og tvö ár fram í tímann. Stikinn hi er skölunar-
þáttur þeirrar stærðar og er stærri en einn ef óvissa um grunnþáttinn er
talin meiri en sögulegar spáskekkjur gefa til kynna (og því σ > ω) og
minni en einn ef óvissan er talin vera minni (og því σ < ω). Sem dæmi
má nefna að í undanförnum verðbólguspám hefur Seðlabankinn talið
að spáóvissan sé almennt séð minni en sögulegar spáskekkjur gefa til
kynna vegna áhrifa spáskekkja á árinu 2001 þegar kerfisbreyting varð á
fyrirkomulagi gengismála og saman fór veruleg gengislækkun krón-
unnar og tímabundin aukning verðbólgu.5
Í hvert skipti sem ný spá er gerð er lagt mat á helstu óvissuþætti
spárinnar sem eru ósamhverfir, þ.e.a.s. leiða annaðhvort til meiri eða
minni verðbólgu ef þeir ganga eftir. Út frá því fæst mat á ósamhverfni
hvers undirþáttar, γi, og þannig mat á ósamhverfni líkindadreifingar
verðbólguspárinnar í heild sem:6
(5)
Sem dæmi má nefna að í síðustu verðbólguspá Seðlabankans var
óvissa sem tengdist gengis- og launaþróun, auðs- og lánaáhrifum á
einkaneyslu og efasemdum um nægilegt aðhald í ríkisfjármálum talin
vera upp á við (þ.e. γi fyrir þá þætti var stærra en 0) en á móti voru
líkur á að eignaverð færi að gefa eftir þegar liði á spátímabilið (þ.e. γi
fyrir þann þátt var minna en 0). Samanlagt varð áhættan því samhverf
litið til eins árs en upp á við litið tvö ár fram í tímann.
Heimildir:
Blix, M., og P. Sellin (1998), „Uncertainty bands for inflation forecasting“, Sveriges
Riksbank Working Paper, nr. 65.
Britton, E., P. Fisher og J. Whitley (1998), „The Inflation Report projections:
Understanding the Fan Chart“, Bank of England Quarterly Bulletin, febrúar
1998.
Johnson, N. L., S. Kotz og N. Balakrishna (1994), Continuous Univariate
Distributions, Vol. 1, New York: Wiley.
5. Gengi krónunnar verður þó líklega áfram einn helsti óvissuþáttur verðbólguframvindunn-
ar og ekki er hægt að útiloka stórar gengisbreytingar í framtíðinni. Hins vegar er hugsan-
legt að áhrif tímabundinna gengisbreytinga á verðbólgu verði minni en þau voru þegar
fastgengisstefna var við lýði.
6. Tæknilega séð lýsa jöfnur (4) og (5) óvissu spárinnar eitt ár fram í tímann. Spáóvissan tvö
ár fram í tímann verður jafnframt fyrir áhrifum spáóvissu eitt ár fram í tímann.