Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 47

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
47
VI Vinnumarkaður og launaþróun
Vinnuaflseftirspurn jókst töluvert meira á þriðja fjórðungi ársins en
gert hafði verið ráð fyrir í ágústspá Seðlabankans. Spáð er að árs-
tíðarleiðrétt atvinnuleysi hafi náð hámarki og að áfram dragi úr því í
takt við aukin umsvif í þjóðarbúskapnum og það verði um 4½% í lok
spátímabilsins. Tölur Vinnumálastofnunar benda til þess að minnkun
atvinnuleysis sé að mestu vegna þess að fólk á atvinnuleysisskrá fari
í launaða vinnu. Vísbendingar eru einnig um að aukning jafnvægis-
atvinnuleysis eftir fjármálakreppuna sé byrjuð að ganga til baka. Þótt
útlit sé fyrir að launahækkanir verði heldur minni á þessu ári en spáð
var í ágúst er líklegt að launahækkanir næstu ára verði meiri þar sem
líkur á annarrar umferðar áhrifum vegna kjarasamninga hafa aukist
þrátt fyrir að enn sé slaki til staðar á vinnumarkaði.
Endurskipulagning skulda fyrirtækja hefur enn sem komið er ekki
leitt til aukins atvinnuleysis
Atvinnuleysi, eins og það er skráð hjá Vinnumálastofnun, var svipað
á þriðja fjórðungi ársins og gert var ráð fyrir í ágústspá Peningamála
eða 6,6%. Um 1.500 færri hafa verið atvinnulausir það sem af er ári
en á sama tíma í fyrra og atvinnuleysi mælst 0,7 prósentum minna.
Gjaldþrotum fyrirtækja hefur fjölgað verulega í ár. Í ágúst höfðu
950 fyrirtæki orðið gjaldþrota það sem af er ári samanborið við 980
allt árið í fyrra. Endurskipulagning á skuldum lítilla og meðalstórra
fyrirtækja það sem af er ári virðist hins vegar ekki hafa leitt til aukins
atvinnuleysis eins og búist hafði verið við og skýrist líklega að ein-
hverju leyti af því að nýjum fyrirtækjum hefur fjölgað meira en þeim
sem verða gjaldþrota (sjá mynd VI-2).
Kröftugur vöxtur atvinnu á þriðja fjórðungi ársins
Niðurstöður Vinnumarkaðskönnunar Hagstofu Íslands fyrir annan fjórð-
ung ársins sýndu að veikur bati var hafinn á vinnumarkaði. Samkvæmt
nýjustu könnun Hagstofunnar var vöxtur vinnuaflseftirspurnar jafn-
vel enn kröftugri á þriðja ársfjórðungi. Heildarvinnustundum, sem er
mælikvarði á ársverk, fjölgaði um 3,3% milli ára, en í spánni sem birtist
í Peningamálum í ágúst var gert ráð fyrir 1,6% aukningu. Aukning
atvinnu stafar bæði af fjölgun starfandi fólks og lengri vinnutíma.
Sé einungis horft til þeirra sem voru við vinnu í viðmiðunarvikunni
fjölgar heildarvinnustundum jafnvel enn frekar eða um 5,3%. Önnur
vísbending um vaxandi vinnuaflseftirspurn er að þeim sem eru í fullu
starfi fjölgar nánast tvisvar sinnum meira en þeim sem eru í hlutastarfi
fækkar. Líkt og áður hefur verið fjallað um í Peningamálum bendir
þessi þróun til þess að fyrirtæki mæti nú aukinni eftirspurn með því að
nýta framleiðsluþætti sem verið hafa ónýttir.
Niðurstöður könnunar sem Samtök atvinnulífsins gerðu með al
aðildarfélaga sinna í byrjun október ríma illa við niðurstöður Vinnu-
markaðskönnunar Hagstofunnar um aukningu atvinnu. Könnunin
bendir til að heildarfjöldi starfa á almennum vinnumarkaði verði
óbreyttur milli áranna 2010 og 2011. Á næstu sex mánuðum hyggjast
hins vegar fyrirtæki með 21% starfsmannafjöldans fækka starfsfólki,
en fyrirtæki með 17% starfsmannafjöldans fjölga starfsmönnum.
Heimild: Vinnumálastofnun.
Mynd VI-1
Meðalfjöldi atvinnulausra
Janúar 2008 - september 2011
Fjöldi
2008
2009
2010
2011
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
Des.Nóv.Okt.Sep.Ág.JúlíJúníMaíApr.Mar.Feb.Jan.
1. Nýjustu tölur fyrir árið 2011 eru fyrir júlí og ágúst.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun.
Mynd VI-2
Atvinnuleysi, gjaldþrot og nýskráningar
fyrirtækja1
Fjöldi
Nýskráningar fyrirtækja (v. ás)
Gjaldþrot fyrirtækja (v. ás)
Atvinnuleysi (h. ás)
% af vinnuafli
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1.000
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2011201020092008
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-3
Breytingar á vinnuafli
1. ársfj. 2004 - 3. ársfj. 2011
Breyting frá sama fjórðungi fyrra árs (%)
Atvinnuþátttaka (prósentur, v. ás)
Hlutfall starfandi (prósentur, v. ás)
Heildarvinnustundir (%, h. ás)
Meðalvinnutími, við vinnu (klst., v. ás)
-8
-6
-4
-2
0
2
4
-20
-15
-10
-5
0
5
10
20112010200920082007200620052004
%