Skírnir - 01.01.1984, Blaðsíða 321

SKÍRNIR
RITDÓMAR
313
eftir síðari gerð hans af safninu, sem kölluð er B í nýju útgáfunni. Nýja
útgáfan er hins vegar prentuð eftir fyrri uppskrift Sigfúsar, A-gerðinni.
Óskar Halldórsson gerir grein fyrir þeirri ákvörðun í formála á þessa
leið m. a.:
í fljótu bragði mætti virðast einsýnt að byggja þessa útgáfu á síðustu
gerð Sigfúsar; slíkt er að jafnaði talið skylt þegar um höfundarverk
er að ræða, en hér gegnir að ýmsu leyti öðru máli: Við söfnun og skrá-
setningu munnlegra mennta er nú lögð megináhersla á að hafa þær
sem nánast eftir heimildarmönnum og gjalda menn því varhug við
öllum breytingum bæði á efni og orðfæri. Þetta vísindaviðhorf var
fjær mönnum, ekki síst alþýðu, þegar Sigfús vann að söfnun sinni.
Eins og fram kemur í formála hans hér á eftir reit hann ekki orð-
rétt eftir sögufólki sínu heldur endursagði „eftir sögn“ þess, enda
mun hann sjaldnast hafa átt annars kost, og mjög fátt barst honum
í handriti. Við þetta hafa sögurnar eflaust glatað einhverju af upp-
runaleik sínum og dugir ekki um að sakast. En þegar handritin A og
B eru borin saman sést fljótt að hið síðara er víðast svo ólfkt hinu
fyrra, eins og áður var getið, að fremur mætti tala um tvær gerðir.
Við þetta hafa menntimar vitaskuld þokast enn fjær munnlegu frá-
sagnarformi sínu því að oft og einatt hefur Sigfús unnið að síðari
gerðinni, einkum sögulegum þáttum hennar, sem sagnfræðingur og
rithöfundur. Hjá honum gætir mjög þeirrar viðleitni að auka efni
sagnanna, hafa það sem framar greindi, jafnvel þótt taka þyrfti úr
prentuðum bókum. Er því ekki að neita að við þessa meðferð verður
frásögnin stundum markvísari og áhrifameiri, en í staðinn víkja ein-
faldari stíleinkenni þjóðsagna, alþýðlegt málfar, en stundum sér-
kennilegt, rýmir fyrir bóklegum íburði og fyrningu.
Þessi tilvitnun í orð Óskars Halldórssonar sjálfs ber útgáfunni betra vitni
en löng umsögn. Það var safni Sigfúsar mikið lán að Óskar skyldi taka að
sér að hrinda þessari útgáfu af stokkunum. Óskar var óvenju fjölhæfur og
fjölmenntaður maður, en síðustu árin lagði hann sig einkum eftir viðfangs-
efnum á vettvangi þjóðsagnafræði. Hann varð fyrstur íslenskra fræðimanna
til að beita þjóðsagnafræðinni með markvissum árangri við rannsóknir ís-
lendingasagna og skal hér sérstaklega minnt á þjóðsagnafræðilegar rann-
sóknir hans á Hrafnkels sögu og Grettis sögu. Það síðasta sem Óskar birti á
þessum vettvangi var merk ritgerð í Skírni 1982 sem hét Tröllasaga Bárðdæla.
Þar beitti hann alþjóðlegum þjóðsagnafræðilegum rannsóknaraðferðum til að
gera grein fyrir þjóðsögu sem höfundur Grettis sögu hefur innlimað í verk
sitt. Hann hafði fleiri verk í svipaða veru á prjónunum er hann féll frá langt
fyrir aldur fram. islenskri þjóðsagnafræði og íslenskum rannsóknum til ómet-
anlegs tjóns.
Af aðstoðarmönnum Óskars við hina nýju útgáfu á þjóðsögum Sigfúsar má