Vestfirska fréttablaðið - 14.01.1994, Qupperneq 6

VESTFIRSKA
FRÉTTABLAÐIÐ
- Grænlendingar eru tortryggnir vegna útlendinga sem eyðilagt hafa menningu þeirra
- Afleiðingin af sela og hvalafriðun Grænfriðunga er skelfileg
Hvað ert þú að gera hér, af
hverju ert þú að koma hingað
til að taka frá okkur vinnuna?
- Indriði A. Kristjánsson félagsmálastjóri á ísafirði tók þátt í skiptivinnuverkefni á síðastliðnu sumri í samstarfi við
Nanortalik, vinabæ ísafjaröar á Grænlandi. Það bar margt nýstárlegt fyrir sjónir íslendingsins hjá þessum
vingjarnlegu nágrönnum okkar sem búa nú við mikla félagslega erfiðleika vegna atvinnuleysis
sjálfrátt flýja þau og fela sig á
bak við sófa eða inni í skáp í
stað þess að fara út úr húsinu.
Slökkvilið Nanortalik er
mjög öflugt miðað við stærð og
hefur m.a. yfir að ráða flot-
girðingum fyrir mengunar-
varnir. Slökkviliðstjórinn heitir
Egil, og er mjög vakandi fyrir
brunarvarnareftirliti. Hans um-
dæmi nær yfir allt suðursvæðið
og er reglulega farið í eftir-
litsferðir um nágrannabyggðir
Nanortalik og heldur hann þá
gjarnan æfíngar á stöðunum.
Olíkur rekstur
sveitarfélaga
Rekstur sveitarfélaga á
Grænlandi er um margt ólíkur
því sem gerist hér á landi. Tók
Indriði sem dæmi Nanortalik
með sína rúmlega 1500 íbúa.
A bæjarskrifstofunni eru
hvorki fleiri né færri en 47
starfsmenn og af þeim eru 11 í
fullu starfi sem sinna eingöngu
félagsmálageiranum. Innan
þessa málaflokks falla öldr-
unarmál, sjúkrasamlag, vel-
ferðarmál (atvinnuleysisskrán-
ing og greiðsla atvinnuleysis-
bóta), leikskólamál og fleira.
Einnig er starfandi félagsmála-
ráð sem kemur saman einu
sinni í mánuði og oftar ef þörf
er. Mikið og gott samstarf er á
milli bæjarskrifstofunnár og
skólayfirvalda sem leysa erfið
mál mjög gjarnan í sameiningu.
Þjóðfélagið sem
dýraverndunarsinnar
lögðu í rúst
Þó Grænland sé í raun
dönsk nýlenda, þá hafa Danir
látið margt gott af sér leiða þar
í landi og vandséð hvernig
velferðarkerfið væri á vegi
statt án þeirra í dag. Afskipti
annarra útlendinga af menn-
ingu og lifnaðarháttum Inúíta
á Grænlandi hafa þó á síðustu
árum leitt miklar hörmungar
yfir grænlensku þjóðina. Þar
ber hæst afskipti Grænfrið-
unga og annarra dýraverndun-
arsinna af selveiðum og hval-
veiðum. Barátta þessara
samtaka fyrir friðun hafa
eyðilagt markaði Grænlend-
inga fyrir skinna og hvalaaf-
urðir og þar með um leið rúst-
að þeirra fornu menningu, sem
átti allt sitt undir þessum
veiðum. Afleiðinguna horfum
við svo uppá í dag í geigvæn-
legum félagslegum vandamál-
um og vonleysi og vantrú
þjóðarinnar á framtíð sína.
Sagði Indriði að glöggt
hefði mátt sjá dæmi um tor-
tryggni Grænlendinga í garð
útlendinga fljótlega eftir komu
sína til Nanortalik. Þá rakst
hann inn á annað af tveim
hótelum staðarins í fylgd með
Bæjarstjórnarbáturinn í Nanortalik. Á þessum bát sækja
bæjarfulltrúarnir fundi og eru ailt að því viku í hverri ferð.
Þegar þessi mynd var tekin var verið að skíra og ferma í kirkjunni í Nanortalik. Þetta er
jafnframt eina kirkjan sem teiknuð er af Grænlendingi.
Á síðastliðnu sumri fór
Indriði A. Kristjánsson fél-
agsmálastjóri á Isafírði í
heimsókn til Nanortalik
vinabæjar Isafjarðar á
Grænlandi. Tildrög þessarar
ferðar var ósk bæjarstjórnar
Nanortalik sem sendi skrif-
lega fyrirspurn um það í
byrjun síðastliðins árs að
skiptast á starfsmönnum í
stuttan tíma. I framhaldi af
því óskuðu Grænlendingarn-
ir eftir að fá að senda til Isa-
fjarðar félagsráðgjafa sinn
Claus Rickelt. Þess má geta
að félagsmálakerfi þeirra er
töluvert öðruvísi uppbyggt
og viðameira en á Isafírði,
enda vandamálin risavaxin.
Til að mæta óskum Græn-
lendinga var síðan ákveðið að
Indriði færi til Grænlands í
júlí og dveldist þar við störf í
einn mánuð.
Nanortalik er bær sem er ör-
lítið stærri en Bolungarvík og
íbúar þar eru rúmlega 1500
manns. Bærinn tilheyrir síðan
sveitarfélagi sem samanstend-
ur af nokkrum minni bæjum,
þorpum og dreifbýli á um 15
þúsund ferkílómetra svæði.
AIls eru íbúar á þessu svæði um
2800 talsins og hefur fækkað
mjög mikið síðastliðin 30 ár.
Það má ímynda sér að þarna sé
Táxsti: tförðat0 /Cristjánsson — /jósnt^ndin-; índn-iöiA, /Ct°istJánsson
I samtali við slökkviliðs-
mann þarna á staðnum komst
Indriði að því hversu djúpt
þessi tortryggni ristir í þjóðar-
vitund Grænlendinga. Þessi
slökkviliðsmaður tjáði Ind-
riða, að Grænlendingar stæðu
fastar á því en fótunum, að allt
vont kæmi að utan. Öll hætta
sem að þeim steðjaði kæmi að
utan. Þetta viðhorf er svo inn-
Elsti hluti Nanortalik séður frá sjó.
ekki ólfkt fyrirkomulag og til
stendur að búa til hér á landi
með sameiningu sveitarfélaga.
til samanburðar, þá eru Vest-
firðir um 12 þúsund ferkfló-
metrar og íbúafjöldi um 9000.
Taldi Indriði að áhrifa af af-
skiptum útlendinga gætti víða
í grænlensku þjóðfélagi.
Þannig er grænlenska þjóðin í
dag gríðarlega háð fjárfram-
lögum frá danska ríkinu. At-
vinnuleysi er stórkostlegt
vandamál og í Nanortalik er
atvinnuleysi um eða yfir 40%.
Afleiðingar langvarandi at-
vinnuleysis lýsa sér vel í mikl-
um félagslegum vandamálum,
af stærðargráðu sem við hér á
Islandi eigum erfitt með að
skilja. Kynferðisleg misnotkun
á börnum og unglingum er
mjög algeng, drykkjuskapur,
ofbeldi og jafnvel morð eru
stórt vandamál sem erfitt virð-
ist vera að taka á.
Vinalegt og skemmtilegt
fólk í failegu landi
Loftmynd af Nanortalik vinabæ ísafjarðar á Grænlandi.
komast í návfgi við borgar-
ísinn í djúpum fjörðunum.
Hafís rekur á vetrum suður
með austurströndinni og upp
með ströndinni að vestan-
verðu. Isinn er stór hluti af til-
veru Grænlendinga og allt árið
má búast við samgöngutrufl-
unum á svæðinu við Nanort-
alik. Þá eru langir og þröngir
firðir oft meira og minna fullir
af ís, jafnvel um hásumarið.
félagsmálastjóranum, Peter
Sonnberg. Við barinn á hótel-
inu sátu nokkrir Grænlending-
ar yfir glasi og ávörpuðu
komumann með þessum orð-
um: „Hvað ert þú að gera
hér, af hverju ert þú að
konia hingað til að taka frá
okkur vinnuna“?
Tortryggni í garð
útlendinga og alls sem
útlenskt er
prentað í vitund Grænlendinga
að börnin verða sjálfu sér
jafnvel að fjörtjóni fyrir vikið.
Nefndi slökkviliðsmaðurinn
dæmi um þetta. Sagði hann sér
mikinn vanda á höndum þegar
eldur kæmi upp í húsum þar
sem börn væru inni, að þau
reyndu ekki að komast út. Þau
ganga út frá þvf viðhorfi að
hættan komi utnafrá og ó-
Sagði Indriði að þrátt fyrir
öll sín vandamál þá væru
Grænlendingar góðir heim að
sækja og þar byggi vinalegt og
skemmtilegt fólk. Á þessum
slóðum er mikil náttúrufegurð
og gefst fólki kostur á að