Skagfirðingabók - 01.01.1973, Blaðsíða 47
ÁBÆJARKIRKJA í AUSTURDAL
eftir síra ÁGÚST SIGURÐSSON á Aiaslifelli*
Er vér minnumst sögu Ábæjarkirkju, er svo fjarri liggur
alfaraleiðum þjóðlífsins, skulum vér líta aftur til fyrri alda og sjá
myndir hins liðna, örfáar, en oss þó til glöggvunar, úr þessari af-
skekktu og fámennu sókn.
Eins og kunnugt er, voru kirkjur fyrrum fleiri en nú eru og
prestar að þeim flestum, enda tíðahald rækt með öðrum hætti. I
ritgerð sinni um þróun kirkjunnar í landinu á þjóðveldisöld telur
síra Sveinn Víkingur líklegt, að kirkja væri að Bæ í Eystrumdölum
þegar við setning tíundarlaga 1096.1 Hvað sem um það er, þekkj-
um vér sagnir, sem rökstyðja, að svo gæti verið. Er þar nærtækast að
minnast Hraunþúfuklausturs í Vesturdal, jafnvel fyrir hið s. n.
landnám norrænna manna. En ýmist er það nú, sem eykur sjóndeild
vora um byggð í landinu auk þess, sem hingað til hefur verið hefð-
bundin saga og gefur skoðun vorri um bólfesti manna til fjalla
frammi á Norðurlandi líf og ástæðu til rannsókna. Ornefnin í
Austurdal, er benda til byggðarsögu á löngu liðnum tímum, eru svo
mörg, að nær dregur tveim tygum, þegar allt kemur heim.2 Þarf
því engan að undra, að snemma væri staður að Bæ, er dalurinn
var albyggður, og prestskyld að kirkjunni. — Hve forn byggðin er
t. a. m. á Nýjabæ, megum vér ráða af nafni hans, sem sýnt er, að
gefið er, meðan enn heitir á Bæ á kirkjustaðnum. Nafn Ábæjar er
* Flutt við guðsþjónustu að Ábæ hinn 6. ágúst 1972, þegar þess var
minnzt að liðin var hálf öld, síðan sú kirkja reis, sem þar er nú.
45