Þjóðmál - 01.06.2008, Page 70

68 Þjóðmál SUmAR 2008
auðlindir. í. Finnmörku. (og. reyndar. víðar. í.
Noregi),.bæði.á.landi,.ofan.í.jörðinni.og.fyrir.
utan. ströndina,. séu. ekki.nýttar. án. samráðs.
við. þá .. Fyrir. nokkrum. árum. létu. norrænu.
þjóðirnar.þrjár,.Finnar,.Svíar.og.Norðmenn,.
vinna. drög. að. Sama-sáttmála. í. samstarfi.
við. Sama .. Samkvæmt. drögunum. er. gert.
ráð. fyrir. fullu. jafnrétti.þjóðanna.fjögurra .. Í.
drögunum.viðurkenna.ríkisstjórnirnar.þrjár.
að.samíska.þjóðin.hafi.sjálfsákvörðunarrétt,.
meðal. annars. varðandi. náttúruauðlindir,.
og.að.Samar.hafi.oftsinnis. í.gegnum.tíðina.
orðið.fyrir.órétti.sem.taka.beri.tillit.til ..Sænsk.
og.norsk. stjórnvöld.hafa.gefið. til.kynna.að.
þau. væru. hlynnt. drögunum. en. finnska.
ríkisstjórnin. dregur. lappirnar .. Drögin. hafa.
því.ekki.hlotið.formlega.viðurkenningu ..
Sáttmálsdrögin,. sem. þykja. mikill. áfangi.
í. réttindabaráttu.Sama.um. leið.og.þau. eru.
gríðarlega. umdeild,. kveða. á. um. að. landa-
mæri. norrænu. ríkjanna. eigi. ekki. að. setja.
samísku.þjóðinni.skorður ..Í.dag.geta.Samar.
ekki. rekið. hreindýr. á. milli. beitarlanda.
með.hefðbundnum.hætti. vegna.þess. að.þá.
verða.þeir.að.fara.yfir.landamæri ..Samtímis.
viðurkenna. Samar. rétt. Norðmanna,. Svía.
og. Finna. til. að. nýta. náttúruauðlindir. í.
löndunum. þremur. í. samráði. við. samísku.
þjóðina ..Í.Noregi.hafa.drögin.verið.talsvert.
til. umræðu,. ekki. síst. vegna. þess. að. nýting.
náttúruauðlinda. er. hitamál. í. Noregi. og.
margir. Norðmenn. vilja. hreinlega. ekki.
viðurkenna.rétt.Sama,.telja.sig.vera.að.missa.
spón. úr. aski. sínum .. Í. sáttmálsdrögunum.
er. ekki. útfært. hvernig. þjóðirnar. eiga. að.
geta.nýtt.auðlindirnar.um.leið.og.þær.virða.
rétt. hvor. annarrar. til. sjálfsákvarðanatöku ..
Per. Klemetsen. Hætta,. yfirmaður. samísku.
deildarinnar.við.Háskólann. í.Tromsö,. segir.
að.þetta.eigi.eftir.að. leysa.á.sameiginlegum.
vettvangi ..
Sömum. er. umhugað. um. að. nýting.
náttúruauðlinda. raski. ekki. samískum.
hefðum,. til. dæmis. hjarðmennskunni .. Þeir.
benda. á. að. hjarðmennskan. sé. einstaklega.
vistvæn ..Samar.hafi.ekki.skilið.eftir.sig.stór.
og.óafmáanleg. spor. í.náttúrunni. í.gegnum.
tíðina .. Þvert. á. móti. hafi. samíska. þjóðin.
lagað. lifnaðarhætti. sína. að. náttúrunni ..
Námuvinnsla. í. Finnmörku. hefur. verið. á.
teikniborðinu. um. talsvert. skeið. en. ekkert.
hefur. orðið. úr. framkvæmdum. vegna.
andstöðu.Sama.sem.telja.hana.hafa.óæskileg.
áhrif.á.beitarlönd.þeirra .
Í. sáttmáladrögunum.er. einnig.fjallað.um.
fiskveiðar.Sama. í.fjörðum.og.við. ströndina.
en. þær. hafa. Samar. stundað. frá. fornu. fari ..
Samar.vilja.stunda.sínar.strandveiðar.áfram.
með. hefðbundnum. hætti .. Nýlega. kom.
fram. tillaga. í. Noregi. um. að. strandbúar,. á.
„Finnmarkssvæðinu“. eins. og.það. er. kallað,.
hafi.sérstakan.rétt.til.fiskveiða,.ekki.sé.hægt.að.
eiga.þar.viðskipti.með.kvóta.og.að.rétturinn.
eigi.bæði.við.um.Sama.og.aðra.íbúa ..Tillagan.
er. afar. umdeild. og. margir. hafa. gagnrýnt.
Helgu. Pedersen,. sjávarútvegsráðherra. Nor-
egs,.fyrir.að.hygla.Sömum.og.jafnvel.látið.í.
veðri.vaka.að.hún.geri.það.vegna.þess.að.hún.
sé.sjálf.af.samísku.bergi.brotin ..Helga.vísar.
svo.ómálefnalegri.gagnrýni.alfarið.á.bug ..
En. víkjum. að. samískum. stjórnmálum.almennt ..Norskir.Samar.hafa.sterkasta.og.
fjölmennasta.Sama-þingið ..Á.norska.Sama-
þinginu.er.tveir.stórir.flokkar,.Norske.sam-
Helga.Pedersen,.
sjávarútvegsráð-
herra.Norðmanna ..
Hún.hefur.verið.
gagnrýnd.fyrir.að.
hygla.Sömum.og.
látið.í.veðri.vaka.að.
hún.geri.það.vegna.
þess.að.hún.sé.sjálf.
af.samísku.bergi.
brotin ..