Þjóðmál - 01.06.2008, Page 80

78 Þjóðmál SUmAR 2008
Menn.sitja.með.sveittan.skallann.yfir.þeim,.
sem.minnsta.birtu.hafa.borið.sjálfir,.sitja.og.
reyna. að. blása. í. öskuhrúguna,. í. þeirri. von.
að.einhver.neisti.kunni. að. leynast. í.henni ..
Yfir. því. hefir. mörgum,. sem. þóttist. vera.
heimspekingur,.súrnað.í.augum,.og.hann.ekki.
orðið.sjónbetri.eftir.en.áður ..En.því.meira,.
sem.ritað.er.og.rætt.um.einhvern.mann,.því.
meiri. verður. hann. í. almenningsálitinu,. og.
þegar.menn.nú.samt.sem.áður.sjá.ekki.þetta.
ljós,.sem.hann.átti.að.hafa.meðferðis,.skapast.
sú.trú,.að.til.sé.eitthvert.ljós,.sem.öllum.sé.
varnað. að. sjá,. er. fengið. hafa. skírnarvatn.
heilbrigðrar.skynsemi.í.augun ..(Bls ..61 .)
Guðmundur. bendir. svo. á. að. allmargir.
merkir. hugsuðir. hafi. átt. það. til. að. skrifa.
illskiljanlega.texta.og.segir:
Hér. er. að.nokkru. leyti. sýnt,.hvernig. trúin.
á. moldviðrið. skapast,. og. hvernig. henni. er.
haldið. við .. Þegar. einhver. hugsunarskör-
ungur,. sem. margt. hefir. hugsað. og. ritað.
ljóst. og. vel,. t .d .. Kant,. tekur. upp. á. því. að.
skrifa. flókið. og. þungskilið. mál,. þá. álykta.
menn,. að.hann. að. vísu.hugsi. alltaf. jafnvel.
og.skarplega,.en.að.efnið.sé. í. sjálfu.sér.svo.
erfitt,. að. jafnvel. hann. geti. ekki. gert. það.
ljósara .. […]. Sú. virðing,. sem. þeir. njóta,.
sem.að.nokkru. leyti.hafa. til. hennar.unnið.
með.því.að.koma.þó.með.eitthvað,.sem.vit.
var.í,.fellur.líka.á.hina,.sem.eru.þeim.líkir.í.
því.einu,.að.enginn.getur.vitað.hvort.hann.
skilur.þá.eða.ekki ..Og.ekki.þarf.að.orðlengja.
hvílíkt. happ. það. er. öllum. hálfdrættingum.
eða.miðlungsmönnum.að.geta.þannig.siglt.
undir.flaggi.sér.meiri.manna .
En.miðlungsmennirnir.hafa.líka.á.annan.
hátt.kunnað.að.gera.sér.mat.úr.moldviðrinu,.
og.það.er.með.því.að.skýra.moldviðri.þeirra,.
sem.komin.var.hefð.og.álit.á ..Þegar.talið.er.
víst. að. einhver. merkileg. hugsun. sé. fólgin.
í. því,. sem. virðist. óskiljanlegt,. þá. verður.
hlutverkið.að.finna.þessa.hugsun,.og.er.það.
talið. jafngilt. merkilegri. uppgötvun .. Nú.
kemur. einhver. fram. með. skýringu .. Hann.
stendur.þá.svo.vel.að.vígi,.að.litlar.líkur.eru.
til. að. skýringin. verði. hrakin,. því. að. það,.
sem.í.sjálfu.sér.virðist..meiningarlaust,.getur.
eins.vel.þýtt.þetta.eins.og.hitt ..En.þeir,.sem.
ráðast. á. skýringu.þessa.manns,. standa. jafn.
vel. að. vígi,. því. að. þeir. verða. ekki. hraktir.
heldur .. Og. hve. lengi. sem. þeir. heyja. sín.
Hjaðningavíg,.þá.má.enginn.í.milli.sjá,.hver.
betur.hefir ..En.smám.saman.bætist.grein.við.
grein.og.bók.við.bók,.allar.óhrekjandi,.af.því.
að.enginn.veit.í.rauninni,.hvað.um.er.barizt ..
En. sá,. sem. skrifar. bók,. sem. enginn. getur.
hrakið,.verður.brátt.frægur.maður,.einkum.
ef.hann.hefir.vitnað.í.marga.rithöfunda.og.
þannig.lagt.þeim.þá.siðferðisskyldu.á.herðar,.
að.nefna. sig. aftur,. þegar.þeir. rita. eitthvað ..
(Bls ..64–5 .)
En. þótt. oftast. sé. lítið. vit. í. óskiljanlegum.
skrifum. telur. Guðmundur. að. moldviðrið.
sé.ekki.svo.með.öllu.illt.að.ekki.geti.gott.af.
því.hlotist.við.og.við ..Hann.segir:
Moldviðrið. getur. þó. haft. eitt. gott. í. för.
með. sér,. ef. vel. vill. til .. Það. getur orðið. til.
þess,. að. þeir,. sem. við. það. fást,. ef. það. eru.
vitrir. menn. og. hugmyndaríkir,. detti. niður.
á. einhverja. hugsun,. sem. ekki. hefði. fæðzt.
að. öðrum. kosti .. Því. að. óljós. orð. geta. sett.
ímyndunaraflið.í.hreyfingu.[…].(Bls ..65 .)
Kannski.getur.bók.Žižeks.sett.ímyndunarafl.
einhverra. á. hreyfingu .. Ég. hugsa. samt. að.
fleiri.sofni.ofan.í.hana.eða.gefist.einfaldlega.
upp. á. henni .. En. er. þá. ekkert. um. efni.
Óraplágunnar.að.segja?.
*
Það. sem. ég. þykist. skilja. í. skrifum. Žižeks.
snýst.einkum.um.„hugmyndafræði“.í.þeim.
skilningi.sem.marxistar.hafa.lagt.í.það.orð,.
það.er.að.segja.kerfisbundna.sjálfsblekkingu.
sem.fólk.notar.til.að.réttlæta.valdbeitingu,.
kúgun.eða.ranglæti.af.einhverju.tagi ..Sumt.
sem.Žižek.segir.um.lífslygi.fólks.er.vissulega.
umhugsunarefni,. eins. og. til. dæmis. sú.
kenning.hans.að.hugmyndafræði.geti.ekki.