Fróðskaparrit - 01.01.1993, Blaðsíða 54

58
KONTRABÓKIN - TRUCK-SKIPANIN í FØROYUM 1856-1939
klassrelationerne stár att sóka. Sen ár det
en annan sak att dessa klassmássiga fak-
torer fár en modságande effekt i det var-
dagliga livet. I de relativt vál avgránsede
sociala miljóer somfinns i Nordatlanten ár
det kretsade dagliga liv inte kring ett stán-
digt sókande efter fiender eller alliansbild-
ninger. Den person som i en situation de-
finerades som representantfor det ojámlika
produktionssystemet, kunde bli respektabel
i en annan. Individer bedóms inte efter
deras klasstillhórighet utan efter person-
liga egenskaper som arbejdskapacitet, ar-
bejdsskicklighet eller integration i lokal-
samhállet, sigur Finnur Magnússon
(1991:103) við støði í sínum kanningum av
íslendskum viðurskiftum. Hetta hóskar
eisini væl saman við tí, sum føroysku heim-
ildimar boða frá. Nógv harðrendari er tann
mynd sum Gerald Sider (1986) gevur okk-
um av viðurskiftunum í New Foundlandi,
har keypmennimir ikki fyrr enn roknskap-
arárið var komið at enda settu prís á tann
fisk, sum teir høvdu keypt frá fiskimonnun-
um og á tær vømr, sum teir longu høvdu
latið úr handlinum. Sider hevur eisini dømi
um, at keypmennimir har høvdu listar yvir
tey fólk, sum skuldu sleppa at keypa upp á
borg og y vir tey, sum einki var tillutað, og
sum máttu hungra og, um illa vildi til,
doyggja (Sider, 1986:60). Munurin á New
Foundlandi og t.d. Føroyum var, at í New
Foundlandi lá eingin gomul bónda- ella
bygdamentan aftanfyri.
Undirstøða og reiðupeningur
Fyrr hoyrdi tað uppí undirstøðubúskap at
gjalda við vøm og slíkum, sum ein hevði
fyri neyðini, vanliga varð latið eitt sindur av
peningi afturat. T.d. sigur Jóannes Paturs-
son, at húskallalønin um 1870 var 16 dálar
um árið, umframt tilfar til klæðir, húða-
skógvar og annað upp á kroppin. Eisini
fingu teir seyð, og rætt til ávísan mat (Pat-
ursson, 1966:49). Kortini sýnist tað um
1832 at hava verið trupult hjá húskøllum og
arbeiðskonum at fáa nakran reiðan pening.
Bøndimir vildu heldur lata teimum ríkilig-
ari av mati og drekka. í Forordning af 21.
Maj 1777 angaaende adskilligt Agerdyrk-
ningen og Tieneste Folk med videre paa
Færøe vedkommende (Bærentsen, 1911:83
ff) - tann sokallaða trælalógin, stendur m.a.
í grein 7, at umframt løn í mati og drekka
skuldu: Husbonderne herefter være pligtige
at give Tieneste Folk den imellem dem
accorderede Løn alleene i reede Penge,
samt sædvanlige Klæder in natura.
2. december 1832 skrivar amtmaðurin til
Rasmus Miiller sýslumann í Streymoy:
Herr Sysselmanden har i Skrivelse af26. f.
M. underrettet mig om, at De har bragt i
Erfaring, at det skal være almindelig Skik,
at Bønderne, tværtimod det udtrykkelige
Forbud i Frdg. 21. Maj 1777 og 25 Marts
1791, udbetale deres Tjenestefolks Løn i
adskillige Naturalpræstationer i Stedetfor
i rede Penge og de sædvanlige Klæder in
natura, og derhos forespurgt, hvilke
Tvangsmidler der for saadanne Overtræ-
delser bør anvendes.
I denne Anledning undlader jeg ikke her-
ved at meddele Dem, at De ufortøvent bør
indskærpe Almuen i Deres Syssel Efter-
levelsen afde nævnte Anordninger, og der-
hos betyde den, at enhver Husbond og
Tjener, som handler imod disse Paabud,
derfor vil blive dragen til Ansvar og Straf