Morgunblaðið - 10.12.1978, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. DESEMBER 1978
Númer 15
Hamilton
Þegar hin nýja stjórnarskrá
Bandaríkjanna gekk í gildi 1789
tók allsherjarstjórnin til starfa
í New York borg til bráðabirgða.
Það var ekki búið að velja
stjórninni aðsetur til frambúð-
ar. Alexander Hamilton fjár-
málaráðherra notaði sér þessa
óvissu til að koma fram í
þinginu máli sem annars hefði
ekki náð fram að ganga.
Haustið 1790 fól þingið Ham-
ilton að leggja fyrir þingið þrjár
greinargerðir og tillögur um
efnahagsmál, þ.e. um skuldir
ríkisins, um bankamál og um
iðnað. Tillögur hans um skuldir
ríkisins, um bankamál og um
iðnað. Tillögur hans um skuldir
ríkisins, sem stöfuðu flestar af
stríðsrekstrinum, voru þess efn-
is að allsherjarstjórnin skyldi
takast á hendur allar skuldir
sem stofnað hafði verið til vegna
Frelsisstríðsins og greiða þær á
nafnverði á alllöngum tíma. Það
varð enginn ágreiningur um'
greiðslu þeirra skulda sem
allsherjarríkið sjálft hafði
stofnað til. En hin einstöku Ríki
höfðu einnig stofnað til skulda
vegna stríðsins og um þessar
Höfuðborg Banda-
ríkjanna staðsett
skuldir varð verulegur ágrein-
ingur. Ríkin höfðu á meðan á
stríðinu stóð selt íbúum sínum
skuldabréf, sem gengið gátu
kaupum og sölum á frjálsum
markaði. Þegar stríðinu lauk og
Ijóst varð að sum Ríkin myndu
sjálf ekki geta innleyst þessi
skuldabréf í bráð, féllu þau
mjög í verði. Verðfallið varð
mismunandi í hinum mismun-
andi en mest í landbúnaðarríkj-
unum syðst í landinu og seldu
bændur þar skuldabréf sín langt
undir nafnverði. Það voru eink-
um íbúar Norðurríkjanna, þar
sem iðnaður og verslun voru
með blóma, sem keyptu skulda-
bréfin. Suðurríkjamönnum þótti
því óeðlilegt að allsherjarstjórn-
in tæki við skuldunum á nafn- ■
verði og greiddi þær síðan af
skatttekjum af landinu öllu.
Þeim þóttu Norðurríkjamenn
hagnast á þessum viðskiptum án
þess að þeir legðu fram nokkuð
er réttlætti hagnaðinn, Suður-
ríkjunum væri með þessum
aðgerðum gert að greiða óeðli-
lega stóran hluta af kostnaði
styrjaldarinnar. Jafnframt
höfðu sum Ríkjanna þegar
greitt verulegan hluta af skuld-
um sínum og sáu enga ástæðu til
að þau þyrftu jafnframt að
greiða hluta af skuldum ann-
arra Ríkja.
Formælandi Suðurríkjanna í
þessu málefni var Thomas Jeff-
erson, utanríkisráðherra, og
eftir að þingið hafði hafnað
tillögum Hamiltons, sneri hann
sér til Jeffersons til að fá
ákvörðunina endurskoðaða.
Hamilton bauð Jefferson að
styðja það að höfuðborgin yrði
flutt suður í landið ef Jefferson
fengi tillöguna um skuldaskilin
samþykkta. Jefferson gekk að
þessu.
Þótt ákvörðun um staðsetn-
ingu höfuðborgarinnar væri
þannig tekin 1790, flutti stjórn-
in ekki til Washington fyrr en
1801. Thomas Jefferson var
fyrsti forsetinn sem þar átti
aðsetur. Eftir að fyrirrennarar
hans höfðu um stund setið í New
York flutti aðsetur stjórnarinn-
ar til Philadelphiu um tíma.
Halldór Guðjónsson.
Ég hef í undangengnum
greinum reynt að leggja ljóst og
sannfærandi fyrir ykkur
meðborgara mína hversu mikil-
vægt Sambandsveldið er stjórn-
málaöryggi ykkar og hamingju.
Ég hef rakið fyrir ykkur þær
margvíslegu hættur sem biðu
ykkar ef þið leyfðuð að þau
heilögu bönd, sem binda
amerísku þjóðina saman, yrðu
leyst vegna valdafýkni eða
fégræðgi, af öfund eöa með
prettum. Síðar í þeirri rannsókn
sem við gerum nú saman,
munum við finna áður óþekktar
, staðreyndir sem st.vðja þann
málstað sem ég vil sannfæra
ykkur um. Ef ykkur finnst leiðin
sem þið þurfið að fara sums
staðar torfarin og þreytandi þá
ættuð þið að minnast þess að þið
eruð að leita upplýsinga um
málefni sem er mikilvægara en
nokkuð annað sem frjálst fólk
getur beitt athygli sinni að.
Leitarsvæðið sem þið verðið að
fara um er vítt og leiðin
vandrataðri en vera þyrfti ef
hártoganir og villukenningar
hefðu ekki hlaðið þar villuleiti.
Markmið mitt er að ryðja
vegartálmum úr vegi ykkar eins
vel og auðið er án þess að
hagnýti sé fórnað fyrir flýti.
Það er næst fyrir í áætlun
minni um þessa umræðu að
athuga hvers vegna núverandi
Bandalag nægir ekki til að
varðveita Samhandsveldið. Nú
kunna einhverjir að spyrja
hvaða nauðsyn beri til að þeim
séu færð rök og sannanir til að
skýra afstöðu sem enginn and-
mælir eða efast um að sé rétt,
afstöðu sem tilfinningar og
skynsemi manna af öllum
stéttum styður og andstæðingar
Stjórnarskrárinnar jafnt sem
formælendur hennar viður-
kenna er rétt að efni til. Við
hljótum að viðurkenna að
hvernig svo sem menn greinir á
að öðru leyti þá virðast þeir
samdóma um það að allsherjar-
stjórn okkar sé raunverulega
gölluð í ýmsu og að nauðsyn sé
að aðhafast eitthvað til að forða
henni frá yfirvofandi stjórn-
leysi.
Staðreyndir sem styðja þessa
skoðun taka af allan efa. Þær
hafa þrengt sér inn í vitund
allrar þjóðarinnar og loksins
neytt þá sem með röngum
ákvörðunum hafa átt drýgstan
þátt í að leiða okkur út i
stórvandræði til að játa berlega
að ágallarnir á skipan banda-
lagsstjórnarinnar eru raunveru-
legir. Skynsamir vinir Sam-
bandsveldisins hafa lengi bent á
þessa galla og harmað þá.
Við getum með réttu sagt að
við séum nú komin á lægsta
þrep niðurlægingar í þjóð-
málum. Það er varla nokkuð það
sem sært gæti stolt sjálfstæðrar
þjóðar eða spillt anda hennar
sem við verðum ekki fyrir.
Höfum við skyldur sem allt
krefst að við gegnum? Við
bregðumst þeim stöðugt og
kinnroðalaust. Erum við
skuldug erlendum mönnum og
eigin borgurum vegna framlags
þeirra þegar bráð hætta steðjaði
að stjórnmálalegri tilveru
okkar? Engar viðeigandi og
fullnægjandi ráðstafanir hafa
verið gerðar til að endurgjalda
vélgerðarmönnum okkar. Eru
verðmæt landsvæði okkar og
mikilvægar herstöðvar í
höndum erlends ríkis sem ætti
þó samkvæmt samningum að
hafa látið þær af hendi fyrir
löngu? Þeim er enn haldið og
það rýrir hagsmuni okkar og
rétt. Ilöfum við aðstöðu til að
andmæla árásinni eða hrinda
henni? Við höfum hvorki herlið,
fjármuni, né heldur stjórn fyrir
Sambandsveldið allt. Getum við
þá að minnsta kosti mótmælt
með virðingu? Við yrðum fyrst
að bæta fyrir þær vanefndir á
sama samning sem á okkur eru
bornar með réttu. Eigum við
ekki náttururétt og samnings-
rétt á frjálsum siglingum um
Mississippi-fljót. Spánn bannar
okkur þær. Er ekki á hættu-
tímum ómetanlegt að geta aflað
fjármagns sem opinberum lán-
um? Við virðumst telja þessa
fjármögnunarleið til örþrifa-
ráða sem ómögulegt sé að grípa
til. F>u verslunarviðskipti auð-
sæld þjóðarinnar mikilvæg?
Versiun okkar í rústum. Er gott
álit með öðrum þjóðum vörn
gegn erlendri áreitni? Vitleysi
stjórnar okkar aftrar því jafnvel
að þær hafi samneyti við okkur.
Sendiherrar okkar erlendis eru
aðeins skrúðleikarar ímyndaðs
fullveldis. Er skyndilegt og
óeðlilegt verðfall á landeignum
merki um þjóðarvandræði? Verð
ræktaðs lands er víðast hvar
miklu lægra en framboð
óræktaðs lands gefur tilefni til.
Einu skýringarnar á þessu lága
verði er að leita í vantrausti
almennings í garð hins opin-
bera. Þetta vantraust er
ríkjandi á öllum stigum þjóð-
félagsins og stuðlar beint að því
að lækka verð hvers kyns eigna.
Er lánstraust einkaðila vinur og
verndari framleiðslu? Mikil-
vægasti þáttur lánastarf-
seminnar, en það eru lántökur
og lánveitingar í peningum,
hefur nú dregist mjög saman og
stafar það fremur af öryggis-
leysi en peningaskorti. Til þess
að stytta upptalningu einstakra
atriða, sem hvorki eru ánægju-
leg né Iærdómsrík má almennt
spyrja; við njótum óvenjulegra
landgæða en hvaða merki um
óreglu, fátækt og eymd einnar
þjóðar eru það sem ekki má
finna í sorgarsögu gæfule.vsis
okkar í opinberum málum.?
Þau sömu ráð og skoðanir sem
nú vilja aftra okkur frá því að
samþykkja stjórnarskrártil-
löguna, hafa steypt okkur í
þetta eymdarástand. Það nægir
ekki að hafa leitt okkur út á
ystu nöf, heldur virðist áformað
að hrinda okkur fram af niður í
hyldýpið sem bíður okkar. Hér,
samlandar mínir, skulum við
hlýða öllum þeim röddum sem
eiga að hafa áhrif á upplýst fólk
og standa fast á friði okkar,
öryggi, virðingu og mannorði.
Við skulum nú loksins brjóta af
okkur þau banvænu álög sem
leitt hafa okkur af leið gæfu og
velsældar.
Það er satt sem áður var nefnt
að harðar staðreyndir sem ekki
verður móti mælt, hafa komið á
einskonar almennu samkomu-
lagi um þá óhlutbundnu
staðhæfingu að ýmsir efnislegir
gallar séu á þjóðkerfi okkar. En
viðurkenning gamalla and-
stæðinga allsherjarfram-
kvæmdar á þessu glatar hag-
nýtu gildi við harða andspyrnu
þeirra gegn úrbótum sem reist
eru á einu aðferðunum sem
tryggt geta lokasigur. Þótt þeir
viðurkenni að stjórn Bandaríkj-
anna skorti allan styrk, berjast
þeir gegn því að henni séu falin
þau völd er þyrfti til aö veita
henni styrk. Þeir virðast enn
stefna að hlutum sem eru
mótsagnakenndir og geta ekki
farið saman: að eflingu alls-
herjarvalds án skerðingar á
valdi Ríkjanna; að fullveldi
Sambandsveldisins og fullu
sjálfstæði meðlimaríkjanna.
Þeir virðast í stuttu máli enn í
blindni vera hliðhollir því
stjórnmálaskrýmsli sem felst í
ríki í ríkinu. Þannig er nauðsyn
að rekja til fullnustu helstu
annmarka Bandalagsins til þess
að sýna að þau vandræði, sem
við verðum nú að reyna, stafa
ekki af minniháttar ágöllum í
smáum atriðum, heldur eiga þau
rætur að rekja til grundvallar-
galla í gerð hússins, sem ekki
verða lagfærðir nema grunnfor-
sendum og máttarstoðum
byggingarinnar allrar verði
breytt.
Stærsti og djúpstæðasti
lösturinn á skipan núverandi
Bandalags er sú regla að lög eru
sett um Ríki og Stjórnir sem
félagslegar eða stjórnmálalegar
Ilcildir en ekki um
Einstaklingana sem þau ná til.
Þótt þessi regla gildi ekki um öll
völd sem falin eru í hendur
Sambandsveldinu þá nær hún til
þeirra valda sem nauðsynleg eru
til að öðrum völdum verði beitt.
Fari Bandaríkin eftir lögbundn-
um reglum um kostnaðarskipt-
ingu, hafa þau fullan rétt til að
biðja Ríkin um öll nauðsynleg
fjárframlög eða mannafla, en
hvorugs geta þau aflað sjálf
eftir reglum sem næðu til
einstakra borgara Ameríku.
Afleiðing þessa er sú að þótt
ákvarðingar í þessum efnum séu
lög samkvæmt öllum kenning-
um og bindi meðlimaríkin að
stjórnlögum þá eru slíkar
ákvarðanir í rauninni aðeins
tilmæli sem Ríkin verða við eða
hafna að eigin geðþótta.
Þar er skýrt dæmi um
brigðulleik mannlegs vits að
þrátt fyrir ótvíræða reynslu
okkar í þessum efnum skuli enn
vera til menn sem eru andsnúnir
hinni nýju Stjórnarskrá af því
hún víkur frá þeim ákvæðum
hinnar eldri sem orsaka vanda
okkar og eru þar að auki í
mótsögn við allar hugmyndir
um stjórn. Ákvæði, sem í stuttu
máli er þannig að séu þau á
annað borð framkvæmanleg þá
setja þau heiftúðug og blóðug
hernaðarátök í stað mildra
áhrifa embættisvaldsins.
Það er ekkert fáránlegt eða
óframkvæmanlegt við þá hug-
mynd að sjálfstæð ríki geti gert
með sér bandalag eða sáttmála í
ákveðnum tilgangi með
samningi er tiltaki í smá-
atriðum stund og stað, aðstæður
og framlög, en veiti ekkert
svigrúm til síðari ákvarðana. En
framkvæmd slíkra samninga er
háð góðum vilja samningsaðila.
Slíkir samningar eru til með
öllum siðuðum þjóðum en gildi
þeirra veltur á því hvort friður
ríkir eða styrjöld er í aðsigi, á
því hvort samningsaðilar -vilja
halda þá eða ekki í ljósi eigin
hagsmuna og afstöðu.
Snemma á þessari öld var það
almenn tísk í Evrópu að gera
slíka samninga. Stjórnmála-
menn þeirra tíma gerðu sér
miklar vonir um árangur af
þessu en hann kom aidrei fram.
Tilgangurinn var að koma á
valdajafnvægi og friði í þeim
heimshluta. Öllum ráðum til
samningagerðar var beitt,
gerðir voru þrefaldir og fjór-
faldir sáttmálar. En þeir voru
varla fyrr gengnir í gildi en þeir
voru rofnir. Af þessu á mannkyn
að draga þann dýrmæta og
dýrkeypta lærdóm að lítið
traust er setjandi á samninga
án viðurlaga; samninga sem
aðeins höfða til drengskapar-
skyldu samningsaðila og etja
saman almennum óskum um
frið og réttlæti annars vegar og
sérhverjum kröfum nærtækra
hagsmuna eða aðstöðu hins
vegar.
Ef einstök Ríki þessa lands
vilja tengjast þannig eins og
önnur sjálfstæð Ríki en gefa frá
sér öll áform um yfirstjórn sem
hefði frumkvæðisvald, þá væri
það illvænlegt þar sem það
stefndi okkur í þær ógöngur sem
taldar voru upp hér að framan.
En slík fyrirætlan hefði þó þann
kost að vera sjálfir sér sam-
kvæm og framkvæmanleg. Með
Greinar Bandalagsmanna